World Tourism Organization

• Author: Anil ÇAMYAMAÇ
• Pages: 159-186

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:2 Yıl 2017159

Anıl ÇAMYAMAÇ*

Özet

20. yüzyılın ikinci yarısı, devletler için yeni ekonomik gücün gelişimine şahitlik

etmiştir. Kitlelerin örgütlü seyahatleri yeni bir sanayi doğurmuştur: turizm. Turizm

devletlerin ekonomik büyümesindeki en önemli ve yenilikçi unsurlardan bir hâline

geldiğinde, turizm ile alâkalı konuları örgütlemek ve düzenlemek de ön emli hâle gelmiştir.

Böylelikle, bu ihtiyaç kendisini Dünya Turizm Örgütü olarak hükûmetler-arası bir örgüte

dönüştürmüştür. Gerçekte, kurulmasından evvel, bu alanda hükûmetler d ışı uluslararası bir

örgüt vardır ve bu örgüt Birleşmiş Milletler’in de yardımıyla kendisini Dünya Turizm

Örgütü’ne çevirmiştir. Önemine rağmen, görüld üğü üzere, Dünya Turizm Örgütü kendi

çapında ihmal edilmiştir. Bu ihmal edilmişliğin göstergesi, gerek özellikle diğer uzmanlık

örgütleriyle mukayese edildiğinde üye sayısının azlığında, gerek gerçek statüsü hakkında

global medya organlarında çıkan yanıltıcı bilgilerde gözlemlenebilir. Bununla b irlikte, bu

makale, büyük öneme sahip nadir bir uzmanlık örgütünü, Dünya Turizm Örgütü’nü kısaca

tariflemekte, öz bir biçimde kuruluş tarihçesini, üyeliğe ilişkin özelliklerini, örgütün ana

yapısını, hukukî statüsünü ve aynı zamanda Birleşmiş Milletler ile olan ilişkisini

içermektedir. Dahası, bu örgüt tüm uluslararası kurumsal hukuk tarihindeki en etkileyici

dönüşümü de temsil etmektedir.

Anahtar Kelimler: Turizm, Dünya Turizm Örgütü, Hükûmetler Arası Örgüt,

Uluslararası Hükûmetler Dışı Örgüt, Uzmanlık Örgütü.

Abstract

The last qu arter of the 20th century has seen the development of a new economic

power for states. The organized travels of masses have formed a new industry: tourism.

When tourism has become one of the most important and innovative element in the

economical growth of states, the need to organize and regulate tourism-related matters has

also become vital. Hence, this demand has transformed itself into an inter-governmental

organization i.e. World Tourism Organization. In fact, before its establishment, there was a

non-governmental organization in this field, and with the help of the United Nations this

organization has turned itself into World Tourism Organization. Apparently, despite its

prominence, the World Tourism Organization has been neglected. The indications of this

negligence can be seen either in the nu mber of its member states, particullary comparing it

to the other specialized agencies or in the misleading information about its real status in

the global media. Nevertheless, this article contains a short description o f a deviated

specialized agency, which is World Tourism Organization, and also includes the brief

history of its establishment, the features of its membership, the main structure of the

organization, its legal status, and its relation with the United Nations, as well. Furthermore,

this organization represents one of the most influential transformations in the whole

history of international institutional law.

*Yrd. Doç. Dr. Kıbrıs İlim Üniversitesi Hukuk Fakültesi. acamyamac@yahoo.com

DÜNYA TURİZM ÖRGÜTÜ

WORLD TOURISM ORGANIZATION

DOI: 10.21492/inuhfd.339082

Anıl ÇAMYAMAÇ

160 Inonu University Law Review InULR Vol:8 No:2 Year:2017

Keywords: Tourism, World Tourism Organization, Inter-Governmental

Organization, International Non-Intergovernmental Organization, Specialized Agency.

Giriş

Bir zamanlar uluslararası hukukun tek bir süjesi olduğu iddia

edilirken

1

, günümüzde bu durumun değiştiği görülmektedir. Artık

devletler uluslararası hukukun tek süjesi olmaktan çıkmış; bu itibarla,

hâlen en güçlü süje konumunda olmalarına karşılık

2

yanlarına en azından

uluslararası örgütler de katılmıştır

3

. Uluslararası örgütlerden kasıt ise,

kuşkusuz, hükûmetler-arası uluslararası örgütler olmaktadır. Yâni bu

mealde, daha açık bir ifadeyle, devletlerarasında ve onlarca genelde bir

antlaşmaya bağlı olarak kurulan

4

ve kurulduktan sonra kendi hukukî

kişiliğini haiz olan birimler anlaşılmalıdır

5

. Özellikle II. Dünya Savaşı

1

20. yüzyılın başında dönem hukukçuları arasında devletlerin uluslararası hukukun tek

süjesi olduğunun kabûl edildiği gözlenmektedir. Meselâ, bkz. OPPEINHEIM L.,

International Law: A Treatise, vol. I (Peace), 2nd edition, London, 1912, s. 107 vd.

2

İlk ve temel süje konumundaki d evletlerin hukukî kişiliği en kapsamlı hukukî kişilik

olarak kabûl edilmektedir. Nitekim, başta uluslararası örgütler olmak üzere, diğer

süjelerin hukukî kişiliklerinin işlevsellikleriyle sınırlanmış olduğu gözlenmektedir.

Uluslararası hukuk kişiliği hakkında daha ayrıntılı değerlendirmeler için bkz.

FELDMAN D., In ternational Personality, Recueil des cours, vol. 191, 1985-II, 1985, s.

343-413; PORTMANN R., Legal Personality in International Law, Cambridge, 2010.

Konu hakkında Türk doktrine dair bkz. PAZARCI H., Uluslararası Hukuk Dersleri, II.

Kitap, Gözden Geçirilmiş 6. Baskı, Ankara, 1999, s. 1-5.

3

Devletler ve uluslararası örgütler dışında da uluslararası hukuk süjeleri oldu ğu, en

azından bazı birimlerin bu çerçevede uluslararası süje olma niteliklerinin kabûl edildiği

veya tartışıldığı belirtilmelidir. Bunlar arasında Atipik Süjeler, Vesayet Altındaki

Ülkeler, Uluslararasılaştırılmış Ülkeler, Kendini Yönetemeyen Halklar, Hükûmetler-Dışı

Uluslararası Örgütler/Uluslararası Sivil Toplum Örgütleri, Kurtuluş Örgütleri, Çokuluslu

Şirketler, bireyler vs. gibi birimler sayılmaktadır. Uluslararası hukukun süjeleri hakkında

genel bir değerlendirme için bkz. WALTER C., Subjects of International Law, Max

Planck Encyclopedia of Public International Law, on-line edition, edited by Wolfrum,

2008 via www.mpepil.com (ziyaret tarihi: 05/04/08).

4

Kurucu antlaşma olarak da adlandırılan bu belge, aynı zamanda kurulan bu uluslararası

örgütün iç işleyiş bağlamında da temel düzenleyici belgesi konumundadır. Bkz. SUR M.,

Uluslararası Hukukun Esasları, 9. Baskı, İstanbul, 2015, s. 161-162. Öte yandan, nadir

de olsa herhangi bir uluslararası antlaşmaya bağlı olmadan da, tam aksine mevcut bir

başka örgütün hukukî bir işlemiyle de uluslararası ö rgütlerin kurulabileceğini belirten

Klabbers, örnek olarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun aldığı bir kararla kurulan

Birleşmiş Milletler Sınaî Kalkınma Örgütü’nü (United Nations Industrial Development

Organization) göstermektedir. Bkz. KLABBERS J., An Introduction to International

Institutional Law, Cambridge, 2005, s. 7.

5

Uluslararası örgütler konusunda önemli çalışmalardan birine imza atan Klabber s

uluslararası örgüt tanımını vermenin zorluğuna dikkat çekerek, aşağı yukarı kabûl