Who Decides Where The Corpse Will be Buried in The Context of Personal Right

• Author: Agah Kürsat KARAUZ
• Pages: 349-370

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:1 Yıl 2018349

KİŞİLİK HAKKI BAĞLAMINDA

CESEDİN DEFNEDİLECEĞİ YERE KİM KARAR VERİR?

WHO DECIDES WHERE THE CORPSE WILL BE BURIED

IN THE CONTEXT OF PERSONAL RIGHT?

Agâh Kürşat KARAUZ*

Özet

Ölmüş bir kimsenin defnedileceği yer hususunda kişinin ölümünden sonra zaman

zaman yakınlarının ihtilafa düştükleri bilinmektedir. Bu sebeple, kişinin defnedileceği yere

karar verme yetkisinin tespit etmeden önce bu meselenin bir kişilik hakkı meselesi olduğu

belirtmek gerekir. Kişinin hayatta iken ölümünden sonra cesedi üzerinde tasarruflarda

bulunma hakkı vardır. Bu konuda karar verme yetkisi öncelikle ölen kişinindir. Her ne

kadar ölüm ile b irlikte kişilik sona ermiş olsa da, kişinin yaşarken defnedilece ği yere

ilişkin talepleri ve istekleri dikkate alınmalıdır. Bu sebeple, kişilik haklarının ölüm

sonrasında korunması ilkesi kabul edilmiştir. Bu ilke, kişinin açık veya örtülü talep ve

isteklerini yerine getirmeyenlere karşı yakınlarına dava hakkı da tanımaktadır. Kişinin

defnedileceği yere ilişkin açık veya varsayılan iradesi tespit edilemezse, bu durumda

yakınlarının iradesine başvurulur. Ancak bu yakınlar arasında ihtilaf olduğunda kime

öncelik tanınacağı tespit edilmelidir. Kişilik hakkı kapsamındaki tanınan bu yetkinin ölen

kişinin yaşantısına uygun bir şekilde kullanılması gerekir. Buna göre, kişi hayatta iken

aralarındaki ilişki ve du ygu yoğunluğu dikkate alınmalıdır. Şüphesiz ki; ki şinin eşi ve kan

hısımları bu anlamda ilk akla gelenlerdir. Ancak bu yetkiyi aile hukuku anlamında aile

kavramı sınırlandırmak doğru olmaz. Bu sebeple, kişinin ölümü anında aileden veya

aileden olmayan taraflar ile kişi arasındaki ilişkinin dikkate alınması gerekir.

Anahtar Sözcükler: Kişilik hakkı, ceset, defin yeri, yakınlar, ölüm.

Abstract

It is known that the relatives are sometimes in conflict about where the body will

be buried. Thus, before identifying who is authorized to decide where to bury the body, we

need to say that it is primarily a problem about the perso nal rights. A person has a right to

dispose o f his dead body while he is alive. The authorization about this issue primarily

belongs to the person who dies. Even though the personality ends with the death, the will

and the demands which a person express when he is alive should be considered. Thus, the

principle of protection of the personal rights after death is accepted. This principle gives a

chance to the relatives to bring a law suit against the ones who does not fulfill the will of

the dead person. If the clear or default will of the dead person about where to bury his

body can not be identified, the relatives should be consulted. However, in this case it needs

to be identified who h as priority when there is a conflict between the relatives. This

authorization which is considered of personal right should be identified according to the

*Dr. Öğr. Üyesi, Akdeniz Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Medeni Hukuk Anabilim Dalı,

(E-mail: agahkursatkarauz@gmail.com)

Makale Gönderilme Tarihi: 13.02.2018

Makale Kabul Tarihi: 12.06.2018

DOI : 10.21492/inuhfd.394289

Agâh Kürşat KARAUZ

350 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:1 Year:2018

life of the dead person. This means that the relation and the emotional density between the

dead person and the others when he is alive should be considered. It is obvious that the

spouse and the blood relatives come to mind first. However, it would not be correct to

come to li mit this authorization with the family which is defined in Family Law. Thus, it

must be considered that the relations between the dead person and the people who are in

the family or not in the family.

Keywords: Personal right, corpse, burial place, relatives, death.

1. HUKUKİ SORUN

Batman’ın Sason'a bağlı Örengil köyünde yaşayan Ermeni asıllı

F.G. altmış yıl önce Müslüman olmuştur. Kendisi gibi Ermeni asıllı olan

eşi F.G., evlendiğinde Müslüman olmasına rağmen, sonradan tekrar

Hıristiyanlık dinini seçmiştir. Ailenin on bir çocuğundan yedisi

Müslümanlığı, dördü Hıristiyanlığı kabul etmiştir. Müslüman çocuklar,

cenazenin camiden ve İslami usullere göre kaldırılmasını istemiştir.

Onlara göre F.G., ölene kadar bir Müslüman gibi yaşamış, oruç tutmuş,

namaz kılmış, hatta hacca gitmek için Diyanet'e müracaat etmiştir.

Hıristiyan çocukları ve eşi ise, cenazenin kiliseden kalkması gerektiğini,

vefat edenin baskılardan dolayı dinini değiştirdiğini iddia etmişlerdir.

Sonuç olarak, müteveffanın eşinin iradesine üstünlük tanınmış ve vefat

eden Balıklı Ermeni mezarlığına gömülmüştür1. Bu durumda, ortaya çıkan

sorun şudur: Bir kimsenin ölmesi halinde defnedileceği yere kim karar

verecektir?

Bu konuyu sadece “cesedin nereye defnedileceğine karar verme

yetkisi” bağlamında tartışmak aslında uygun olmayacaktır. Çünkü konu

geniş perspektifte ceset üzerindeki tasarrufları da içermektedir. Örneğin

ölen kişinin organ ve dokularının nakli veya ölen kişinin cesedinin

gömülmek yerine bilimsel amaçla kullanılmasına karar verme yetkisi de

bu kapsamda değerlendirilebilir. Özellikle diğer ülkelerde bu konu

hakkında değerlendirmelere, sınırlı da olsa düzenlemelere ve hatta

mahkeme kararlarına rastlanmaktadır. Bunun temelinde “cesedin

yakılması veya gömülmesi yetkisi” tartışması yer almaktadır. Türk Hukuku

açısından 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu m. 224 ve 225’te

1 Bkz. http://www.radikal.com.tr/turkiye/dini-islam-cenazesi-kilisede-1 253206/, e.t.

20.01.2018. Şahsımın da şahit olduğu bir olayda, ölen kadının eşi ile kardeşleri, hastane

morgunda cenazenin gömüleceği yer konusunda ihtilaf nedeniyle kavga etmişlerdir.

Ölenin eşi, ikametgâhları dışında uzak bir yerde olan aile mezarlığının olduğu yere

eşinin cenazesini defnetmek istemiştir. Ancak eşinin babası ve kardeşleri, hem vefat

edenin ve eşinin ikametgâhı olan ve hem de kendi memleketleri olan şehre cenazenin

defnedilmesini istemişlerdir. Ancak söz konusu ihtilaf, ü çüncü kişilerin araya girmesi ile

eşin isteği doğrultusunda çözülmüştür.