Urban Transformation Process From the Standpoint of Law No.6306 and Evaluation of Land Registry Transactions in Regard to Law No.6306

• Author: Osman Levent ÖZAY ? Feride DEMIRBAS
• Pages: 217-248

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:2 Yıl 2017 217

6306 SAYILI KANUN BAKIMINDAN KENTSEL DÖNÜŞÜM

SÜRECİ ve TAPU SİCİL İŞLEMLERİ BAKIMINDAN

DEĞERLENDİRİLMESİ

URBAN TRANSFORMATION PROCESS FROM THE STANDPOINT OF

LAW NO. 6306 AND EVALUATION OF LAND REGISTRY

TRANSACTIONS IN REGARD TO LAW NO. 6306

Osman Levent ÖZAY

Feride DEMİRBAŞ

Özet

Kentsel dönüşüm, ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel ve hukukî açıdan önemli

sonuçlar doğuran çok yönlü bir kavramdır. Kavramın hukukî yönünün ve sonuçlarının

şekillenmesinde en önemli rolü 16.5.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6306 Sayılı Afet Riski

Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ve 6306 Sayılı Kanun’un Uygulama

Yönetmeliği oluşturmaktadır. Bu düzenlemelerde, mülkiyet ve tapu sicil hukukunun temel

ilkelerine istisna teşkil eden ve kişilerin mülkiyet hakkına çeşitli müdahaleler içeren

hükümler bulunmaktadır. Bu hükümlerin bazıları Anayasa Mahkemesi tarafından

incelenmiş ve iptal edilmiştir. Hâlihazırda Kanun’un mülkiyet ve tapu sicil hukukuna

ilişkin hükümleri çeşitli sakıncaları bünyesinde barındırmaktadır.

Bu çalışmada öncelikle kentsel dönüşümün ne olduğu ve 6306 Sayılı Kanun

kapsamında kentsel dönüşümden ne anlaşılması gerektiği üzerinde durulmuştur. Ardınd an

6306 Sayılı Kanun’a göre kentsel dönüşümün hangi hu kukî aşamalarda gerçekleştiğinin ve

son olarak bu süreçlerde yer alan tescil, şerh, beyan ve terkin şeklindeki tapu sicil

işlemlerinin hukukî nitelikleri incelenmiştir. Bu çalışmanın nihai amacı kentsel

dönüşümün her bir aşamasında gerçekleşen tapu sicil işlemlerinin tapu sicil hukukunun

genel prensipleri bakımından incelenmesi ve eleştirilerin ortaya konmasıdır.

Anahtar Kelimeler: Kentsel Dönüşüm, Tapu Sicili, Tescil, Şerh, Beyan, Terkin.

Abstract

Urban transformation is a multifaceted concept that has important economic,

political, social, cultural and legal consequences. The most important role in the shaping of

the legal direction and results of the concept is the Law No. 6306 on the Conversion of

Disaster Relief Areas and the Implementing Regulation of the Law No. 6306 which took

effect on 16.5.2012. There are provisions in these regulations which are an exception to the

basic principles of property and land registry law, and which contain various interventions

Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi,

levent.ozay@hotmail.com.

Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Araştırma

Görevlisi, feridedemirbas@gmail.com.

DOI: 10.21492/inuhfd.342843

Osman Levent ÖZAY – Feride DEMİRBAŞ

218 Inonu University Law Review InULR Vol:8 No:2 Year:2017

to the property rights of persons. Some of these provisions have been reviewed by the

Constitutional Court and have been canceled. At present the law's provisions on ownership

and the land registry law has various drawbacks.

In this study, first of all, what urban transformation is and what should be

understood from urban transformation within the scope of Law No. 6306 is emphasized.

Then, according to Law no. 6306, the legal qualifications o f urban transformation and

finally the legal qualifications of registration, annotations, statements and annulment in

these processes is examined. The final pu rpose of this study is to investigate and criticize

the land registry transactions according to the general principles of land registry law in all

stages of urban transformation.

Keywords: Urban Transformation, Land Registry, Registration, Annotations,

Statements, Annulment.

I. KENTSEL DÖNÜŞÜM VE TÜRK HUKUK

MEVZUATINDAKİ YERİ

Kentsel dönüşüm kavramı, Türk Dil Kurumunun Güncel Türkçe

Sözlüğü’nde, “Kentin imar planına uymayan, ruhsatsız binaların yıkılıp,

planlara uygun olarak toplu yerleşim alanlarının oluşturulması” şeklinde

tanımlanmıştır

1

. Ancak, bu tanım şehir ve bölge planlaması bakımından

yeterli bir tanım değildir. Bu noktada, yapılan bir başka tanıma göre

2

,

kentsel dönüşüm, “çökme ve bozulma olan kentsel mekânın ekonomik,

toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarını kapsamlı ve bütünleşik

yaklaşımlarla iyileştirmeye yönelik uygulanan strateji ve eylemlerin

bütünüdür.” şeklinde tanımlanmaktadır. Anılan tanım, kentsel mekânın

sosyal anlamda kalkınmasını da içeren ve kentsel dönüşümü sadece

mekânsal olarak görmeyen niteliktedir.

Bir diğer tanımda ise

3

, “kentin eskimiş veya kullanılamaz hale

gelmiş bir bölgesinin yaşama kazandırılması” olarak tanımlanmaktadır.

Yine bir diğer tanıma göre

4

, “kentsel dönüşüm, kentsel çöküntü

alanlarında yoğunlaşan sorunların eşgüdümlü çözümüne yönelik

yöntemdir”.

1

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.59ba5fc4

c4e6a6.45412078, E.T.: 30.08.2017.

2

AKKAR, Z. Müge, “Kentsel Dönüşüm Üzerine Batı’daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler

ve Türkiye”, Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, S. 36, Y. 2006/2, s. 29.

3

ÜSTÜN, Gül, Kentsel Dönüşüm Hukuku, On iki Levha Yayınları, İstanbul 2014, s. 4.

Özellikle dn. 8’de belirtilen yazar.

4

SARAÇ, Murat, Kentsel Dönüşüm ve Gelişimi, Sosyal Boyutu, Kentsel Dönüşümden

Doğan Hukukî Sorunlar, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk

Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2014, s. 11 dn. 20.

6306 Sayılı Kanun Bakımından Kentsel Dönüşüm Süreci ve Tapu Sicil İşlemleri Bakımından

Değerlendirilmesi

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:2 Yıl 2017 219

Akademik ve mesleki literatürde kentsel dönüşüme ilişkin çeşitli

tanımlar yer almaktadır

5

. Bu çeşitliliğe rağmen, herkes tarafından kabul

edilen bir tanıma da rastlanmamaktadır. Anılan durum, esasında kentsel

dönüşümün yenileme, yeniden canlandırma, eski haline getirme,

soylulaştırma vb. gibi farklı faaliyetlerden oluşan çatı nitelikte bir kavram

olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, kentsel dönüşümün hangi disiplin

bakımından ele alındığı da tanımını farklılaştırabilmektedir

6

.

Kentsel dönüşüme ilişkin yeni bir tanım yapmak çalışmamızın

sınırlarını aşmakla birlikte, kentsel dönüşümün temel amacının, kentlerde

yaşam kalitesinin yükseltilerek, o kentte yaşayanlara bu kalitenin eşit bir

şekilde dağıtılması olarak özetlenebilir

7

. Ancak, ülkemizde uygulanan

kentsel dönüşüm politikasının sosyal ve ekonomik unsurdan çok fiziksel

iyileştirmeyi merkeze aldığını söylemek yanlış olmaz.

II. 6306 SAYILI KANUN BAKIMINDAN KENTSEL

DÖNÜŞÜM

Türk hukukunda kentsel dönüşüme ilişkin genel ve ayrıntılı

düzenlemelerin başında 6306 sayılı Kanun gelmektedir

8

. 6306 Sayılı

Kanun bakımından kentsel dönüşümün amacı, “Amaç” başlıklı 1.

maddede, “Bu Kanunun amacı; afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar

dışındaki riskli yapıların bulunduğu arsa ve arazilerde fen ve sanat norm

ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil

5

Farklı tanımlar için bkz. SARAÇ, s. 10 vd.; AKKAR, s. 29 vd.; ÇAKALLI, Mehmet

Emin, Kentsel Dönüşüm P rojeleri ve İlgili İdari Yargı Kararları, Adalet Yayınevi,

Ankara 2013, s. 18 vd.; ÜSTÜN, s. 3 vd.; DİNÇER, Billur, Kentsel Dönüşüm ve Sosyal

Adalet, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı

Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014 , s. 81 vd.; ATEŞ, Turan., 2/B’lerin

Satışı ve Kentsel Dönüşüm, Bilge Yayınevi, Ankara 2013, s. 131; GENÇ, Fatma Neval,

“Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Mevzuat ve Uygulamaların Genel Görünümü”, Yönetim

ve Ekonomi Manisa Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,

C.15, S. 1, Y. 2008, s. 121 vd.

6

Kentsel dönüşümün esasında bir imar uygulaması old uğu noktasında bkz. ÇAKALLI, s.

20.

7

DİNÇER, s. 86; ÜSTÜN, s. 51.

8

Kentsel dönüşüm kavramını içeren ilk düzenleme, hukukumuzda 5104 S ayılı Kuzey

Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm Projesi Kanun’udur. Ancak, kentsel dönüşümle ilgili

olarak çeşitli hükümleri uygulama alanı bulan kanunlar da yer almaktadır. Buna, 5393

Sayılı Belediye Kanunu, 2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu, 5216 Sayılı Büyükşehir

Belediyesi Kanunu, 5366 Sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıklarının

Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun örnek

gösterilebilir.