Turning points in the recognition of states : Badinter commission and kosovo's declaration of independence

• Author: Ezeli AZARKAN
• Pages: 143-184

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:1 Yıl 2016 143

DEVLETLERİN TANINMASINDA DÖNÜM NOKTALARI:

BADİNTER KOMİSYONU VE KOSOVA’NIN TANINMASI

Ezeli AZARKAN

ÖZET

Bu makale Kosova’nın bağımsızlık ilanı ve Badinter Komisyonu çerçevesinde

yeni devletlerin tanınmasına ilişkin uluslararası hukuktaki gelişmeleri incelemeyi

amaçlamaktadır. Badinter Komisyonu Avrupa Topluluğu ve uluslararası toplumun

yetkilendirdiği sınırlar içinde Yugoslavya’daki self-determinasyon, ayrılma ve egemenlik

konularını çözümüne katkı sağladı.

Kosova’nın tek taraflı ve ani bağımsızlık ilanı ise uluslararası top lumu ikiye böldü.

Birçok Avrupa devleti Kosova’yı hemen tanıdı ve Kosova’nın bağımsızlık deklara syonuna

destek verdi. Bazı Avrupalı devletler ise Ko sova Parlamentosunun eylemini uluslararası

hukuka aykırı ve hukuk dışı bir eylem olarak niteledi. Bu makalede, bu iki durumun o rtaya

çıkardığı durumları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Uluslararası Hukuk, Badinter Komisyonu, Kosova, Tanıma,

TURNING POINTS IN THE RECOGNITION OF STATES :

BADINTER COMMISSION AND KOSOVO'S DECLARATION OF

INDEPENDENCE

ABSTRACT

This article intends to examine the developments in international law in relation to

the recognition of new states within the frame work of the Badinter Commission and

Kosovo’s declaration of independence. The self-determination in Yugoslavia authorized

within the limits of Badinter Commission, European Community and the International

Community has contributed to settling issues of sovereignty and secession.

Kosovo’s unilateral and immediate declaration of independence has divided the

international community. Many European cou ntries both recognized Kosovo and gave

support to its independence declaration. However, some European countries denounced

this action of Kosovo’s parliament as unlawful and contrary to international law. In this

article, the consequences stemmed from these two cases are to be examined.

Keywords: International Law, Badinter Commission, Kosovo, Recognition.

Doç. Dr. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı

Öğretim Üyesi. aezeli@dicle.edu.tr

DOI: 10.21492/inuhfd.239940

Ezeli AZARKAN

144 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:1 Yıl 2016

GİRİŞ

1991 yılında uluslararası toplum, Yugoslavya Sosyalist Federal

Cumhuriyetinin dağılmasına hazırlıksız yakalandı. Bu olay nedeniyle,

uluslararası hukuk ve siyasal sistemin bazı temel kavramları

sorgulanmaya başlandı. Ayrıca bu olay, bu kavramları test etme olanağını

da ortaya çıkardı. Bu kavramlar; yeni devletlerin tanınması, egemenlik,

self-determinasyon ve ayrılmadır. Bunun yanında, yeni oluşumların ortaya

çıkması sorunu daha da karmaşık hale getirdi. Yugoslavya’nın

dağılmasıyla meydana gelen olaylar eski Yugoslavya Cumhuriyetlerinin

devlet olarak tanınmasını oldukça güçleştirmiştir. Bu krizi çözme

konusunda yavaş ve kararsız bir tutum izlemesine rağmen Avrupa

Ekonomik Topluluğu ( AET ) düzenlediği Yugoslavya Konferansı

bünyesinde hızlı bir şekilde bu sorunlarla ilgilenmesi için bir ad hoc

komisyon kurdu. Sonuçta, Komisyon eski Yugoslavya’nın hızlı bir şekilde

dağılma sürecinde olduğunu tespit etti

1

.

Hiç kimse Yugoslavya’nın parçalanmasıyla ortaya çıkan yeni

devletlerin tanınmasının bu kadar karmaşık ve geniş etkiye sahip bir sorun

olduğunu kavrayamamıştı. Kimine göre bu tanıma eylemi, Yugoslavya’da

çıkabilecek acımasız çatışmaların durulmasını sağlayacak bir araçtı. Bazı

Avrupalı devletler için ise yeni devletleri tanımak etik açıdan doğru bir

karardı. Bu yöntem, sivil çatışmaları durduracak etkili bir önlem olarak

görülüyordu. Ancak, tanıma işlemi de bu çatışmaların önüne geçemedi.

Buna rağmen, Slovenya ve Hırvatistan’ın tanınması beraberinde Bosna-

Hersek, Makedonya ve Sırbistan–Karadağ devletlerinin tanınmasını

getirdi. Daha sonra da Sırbistan-Karadağ’ın oluşturdukları devlete

Sırbistan Cumhuriyeti ve Karadağ Cumhuriyeti olarak ikiye ayrıldı.17

Şubat 2008 tarihinde Kosova’nın bağımsızlık ilan etti. Böylece, II. Dünya

Savaşı’ndan bu yana bir devlet çatısı altında yaşayan cumhuriyetlerin ve

özek bölgenin resmi tanıma işlemleri de tamamlanmış oldu.

Bu makalede, 1933 Montevideo Sözleşmesinden beri önemli bir

gelişme sağlanamayan devletlerin tanınması konusunda son yıllarda

meydana gelen gelişmeler ele alınmaktadır. Bu konuda iki önemli gelişme

yaşanmıştır. Bunlardan birincisi, AET tarafından düzenlenen Yugoslavya

1

Thomas D. Grant, The Recognition of States: Law and Pr actice in Debate and Evolution,

Westpost Press, London,1999. ,s.162.

Devletlerin Tanınmasında Dönüm Noktaları: Badinter Komisyonu ve Kosova’nın Tanınması

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:1 Yıl 2016 145

Konferansı bünyesinde kurulan Hakemlik Komisyonudur

2

. Bu

komisyonun özeliği ilk kez bir grup devlet tarafından yeni bir devletin

tanınması için gerekli şartları belirlemek amacıyla kurulmuş bir organ

olmasıdır. Ayrıca, Komisyonun başka bir özeliği de belirlediği koşulları

yerine getiren yeni devletlerin toplu tanınmasını sağlamasıdır

3

. Bu

özeliklerden dolayı, ilk olarak Komisyonun aldığı kararların tanınma

sürecine ve uluslararası hukuk kuralların gelişmesine etkilerini

inceleyeceğiz. Daha sonra, uluslararası müdahale sonucunda oluşan

Kosova devletinin hukuki dayanağının ne olduğu ve bu konuda yaşanan

gelişmelerin devletlerin tanınmasına ilişkin uluslararası hukuk kurallarına

etkisi incelenecektir.

I. BADINTER KOMİSYONU

Yugoslavya’da çatışmalar başladığında, AET çatışmaların

yaygınlaşmasını ve kan dökülmesini önlemek için girişimlerde bulunmaya

başladı

4

. Bu paralelde, Avrupa Topluluğu Yugoslavya Konferansı (

ATYK )’nı toplandı. Bu Konferans sürecinde çatışmaların önlenmesi ve

sorunun niteliğinin belirlenmesi için hakemlik kurumunun işletilmesine

karar verildi. Sonradan bu hakemlik kurumu Badinter Komisyonu olarak

adlandırılacaktı

5

.

AET Yugoslavya’da karşılaşılan bu olağandışı durum için hakemlik

sürecinin başlatılması için teşvikte bulunuyordu

6

. Çatışan

devletlerarasındaki uyuşmazlıklara bakacak bir organın yokluğundan

dolayı, AET ad hoc bir organın kurulmasını önerdi. Komisyonun yetki

alanı açıkça belirlenmemişti. Komisyonun hukuk sorumlusu olan Allan

Pellet

7

bile komiteye verilen görevlerin açık bir şekilde belirlenmediğini

2

Hakemlik Komisyonu daha so nra Komisyon başkanı Robert Badinter ismine atfen

Badinter Komisyonu olarak ünlenmiştir. Bu nedenle, çalışmada Komisyondan söz erken

Badinter Komisyonu ifadesini kullanmayı tercih ettim.

3

Bundan önce uluslararası hukukta toplu tanıma yeni bir devletin bir uluslararası örgüte

üye kabul edilmesi halinde karşılaşılan bir durumdu

4

EC Bulletin 7/8,1991,s.115-116.

5

Steve Terrett, The Dissolution of Yugoslavia and The Badinter Arbitration Commission,

Ashgate Publishing, Aldershot and Burlington,2000.,s.120. Grant, The Recognition of

States ,s.154.

6

Terrett, The Dissolution of Yugoslavia.,s120.

7

Allan Pellet,Prof.Dr., Paris Üniversitesinde öğretim üyesi olarak görev yapmakta, BM

Uluslararası Hukuk Komisyonu üyesi ve Banditer Komisyonunda hukuk d anışmanı

olarak görev yapmaktaydı.