Turkiye'deki Uluslararasi Iliskiler Akademisyenleri ve Bolumlerinin Akademik Etkilerinin Google Scholar Verilerinden Hareketle Incelenmesi/A Study for Scholarly Impacts of International Relations Academics and Departments in Turkey through Google Scholar Data.

• Author: Balci, Ali
• Position: Report

Giris

Bu calismada amac, Turkiye'deki 'Uluslararasi Iliskiler' (UI) ile 'Siyaset Bilimi ve Uluslararasi Iliskiler' (SBUI) bolumlerinin ve UI alaninda calisan ogretim uyelerinin akademik etkilerini (scholarly impact) Google Scholar (GS) araciligiyla toplanan atif sayilari (citation counts) uzerinden bir siralamaya (ranking) tabi tutmaktir. (1) Ilgili bolumlerde Kasim 2018 tarihi itibariyle aktif olarak calisan ogretim uyelerinin aldigi atif sayilari uzerine temellenen boylesi bir calismanin literatur ve pratik duzeyde uc onemli katki yapmasi beklenmektedir. Birincisi, calismanin ortaya cikardigi sonuclar ile farkli verilerden hareketle yapilan mevcut siralamalari test etmek ve karsilastirmak mumkundur. Calismanin ikinci katkisi, son yillarda ozellikle Amerikan universiteleri icin populer hale gelen GS verileri uzerinden yapilan siralama calismalarini Turkiye'den bir bolum ornek olayi uzerinden Turkce literature kazandirmaktir. Son ve pratik duzlemde beklenen katki ise Turkiye'deki UI egitiminin gelismesi ile ilgilidir. Ozellikle arastirma odakli lisans ustu egitimin hangi universitelere odaklanmasi noktasinda, akademisyenlerin yayin performansi ve kalitesini olcen GS verileri bilimsel yonu guclu bolumlerin tespit edilmesinde girdilerden biri olabilir. (2)

Ogretim uyeleri ile bagli bulunduklari kurumlarin (3) akademik etkilerinin (scholarly impact) olculmesinde toplam yayin sayilari, prestijli platformlarda yayin yapma orani ve yayinlara alinan toplam atiflar gibi veriler kullanilmaktadir. (4) Bu calismalar ile, toplam yayin sayisi ya da yayinlara verilen atiflarin sayisi uzerinden bir siralama yapildiginda hangisinin bizi daha saglikli bir sonuca ulastiracagi sorusu onemli olcude cozulmus durumdadir. Asgari bilimsel kriterleri karsilamayan platformlarda (predatory publications) cok sayida yayin yapma (5) imkanindan hareketle, ikincisinin daha fazla akademik etkinlik gostergesi oldugu dusunulmektedir. (6) Bir baska tartisma da, alinan atif sayilarinin degil, etki faktoru yuksek dergilerde yapilan yayinlarin toplaminin bir etkinlik gostergesi olduguna iliskindir. (7) Her iki yontem de onemli aciklar barindirmaktadir. Toplam atif sayilari, kendi kendine atif (self-citation) ve bir akademik camianin karsilikli atiflari ile objektif bir kriter olmaktan cikarken (8), nitelikli platform yayinlarini olcen mevcut sistemlerin kitaplari ve Ingilizce disindaki dillerde yapilan yayinlari yeterince kapsamama sorunu vardir.

Atif sayilarinin akademik etkinligi/katkiyi olcup olcmedigine iliskin mevcut tartismaya ragmen, atif sayilari hizli bir sekilde kurumsal kararlari belirleyen onemli bir girdiye donusmustur. Ornegin, atama ve yukseltme kararlari ile, maaslar, arastirma odenekleri ve oduller gibi konularda kurumsal kararlar verilirken atif sayilari dikkate alinan onemli verilerden birisi haline gelmistir. (9) Elbette atif sayisi akademisyenlerin ve bolumlerin akademik etkinligini ortaya koymada tek kriter degildir. Ornegin, yeni bir fikir ortaya atmak ve bunu gelistirmek, etkili ve kullanisli bir ders kitabi yazmak, disiplinin orgutlenmesinde ve kurumsallasmasinda profesyonel bir rol oynamak gibi cok sayida etkinlik (impact) kriteri sayilabilir. (10) Fakat bunlara iliskin veri ortaya koymak ya da atif sayilarindan cikan siralamayi bu verileri kontrol degiskeni olarak kullanmak yoluyla test etmek altindan kalkilmasi epey zorlu (ve siklikla subjektif) bir girisimdir. Dolayisiyla elinizdeki calisma, Masuoka, Grofman ve Feld'in benzer calismalarindan yola cikarak, atif sayisi verilerini (citation count data) akademik etkinligin olculmesinde temel girdi olarak almaktadir. (11)

Mevcut en kapsamli veriyi saglayan GS uzerinden elde edilen atif sayilarindan hareketle bir siralama yapmayi hedefleyen bu calisma, bir bolumun ya da ogretim uyesinin neden daha fazla atif aldigi sorusu ile ilgilenmemektedir. (12) Bolumlerin ve ogretim uyelerinin akademik etkisinin Google Scholar atiflari uzerinden bir tasvirini sunmayi hedefleyen calisma, su sekilde ilerleyecektir. Ilk olarak Turkiye'deki mevcut olcme alternatifleri ve eksikleri tartisilacaktir. Ikinci olarak, calisma icin ihtiyac duyulan verilerin GS'den nasil toplandigi anlatilacaktir. Yine bununla ilgili olarak, toplanan verilerden en saglikli sonucu elde edebilmenin onundeki engellerden ve cozumlerinden bahsedilecektir. Bu kisimda Web of Science (WoS) icinde sosyal bilim dergilerini tarayan Social Science Citation Index (SSCI) kapsamindaki makale sayilari ve atiflarinin (13) kontrol degiskeni olarak siralama islemine dahil edilme gerekcesi de aciklanacaktir. Ucuncu olarak, GS ve SSCI verilerinden hareketle hangi siralamalarin yapilacagi anlatilacaktir. En sonda ise, hem GS hem de SSCI analiz sonuclari paylasilarak, bunlarin kisa bir degerlendirmesi sunulacaktir.

Mevcut Olcumler ve Sorunlari

Turkiye'deki uluslararasi iliskiler bolumlerini siniflandirmada bir cok kriter kullanilmistir. Bunlardan en eski olani lisans duzeyinde ogrencilerin universiteye giristeki tercih onceliklerinin ortaya cikardigi giris puanlarini temel alan siralamadir. OSYM tarafindan yapilan merkezi sinavlar sonucunca ilgili bolumlere yerlestirilebilmek icin gerekli taban puanlarindan hareketle yapilan bu siralama her yil yenilenmekte ve OSYM'nin universite giris kilavuzlarinda yayimlanmaktadir. Fakat ogrenci tercihlerinde akademik yayin performansi tek kriter degildir. Universitenin bulundugu sehir, kampus imkanlari, bolumun bulundugu universitenin kamuoyundaki itibari, verilen egitimin dili, ogrenci sayilari, burs imkanlari gibi cok sayida kriter bu tercihleri belirlemektedir. Dolayisiyla, ogrenci tercihleri ile ortaya cikan siralama ile bolumlerin yayin performansi uzerinden siralanmasi onemli oranda ortusse de (bkz. Tablo 1), ilki nitelik noktasinda net bir sonuc vermekten uzaktir. Bu nedenle, ogrenci tercihlerinin ortaya cikardigi bu olcme yontemi disinda, arastirmacilar veriye dayali farkli olcme ve siralama teknikleri gelistirmislerdir. (14)

Bu tekniklerden ilki uluslararasi iliskiler mensubu isimler arasinda yapilan anketler yoluyla, ilgili bolum mensuplarinin taninma siralamasini ortaya koymaktir. (15) Turkiye ozelinde Mustafa Aydin ve meslektaslarinin yaptigi bu calisma(lar), "Sizin disinizda, Turkiye'de Uluslararasi Iliskiler alaninda son yillarda en etkili/ilgi cekici calismalari kimlerin yaptigini dusunuyorsunuz?" sorusuna verilen cevap uzerinden akademisyenlere iliskin bir siralama ortaya cikarmaktadir. (16) Ayni calismada akademisyenleri siralamak amaciyla sorulan bir baska soru da su sekildedir: "Sizin disinizda, Turkiye'de Uluslararasi Iliskiler alaninin gelisimine ve kurumsallasmasina en fazla katkiyi kimlerin yaptigini dusunuyorsunuz?" (17) Ayni arastirmada bolum siralamasini ise yine iki soruya verilen cevaplar ile belirlemektedir: "Turkiye'de lisans duzeyinde en iyi Uluslararasi Iliskiler egitimi veren universiteleri siralayiniz" ve "Turkiye'de lisansustu duzeyde en iyi Uluslararasi Iliskiler egitimi veren universiteleri siralayiniz". (18) Fakat Turkiye'deki UI bolumlerinde calisan akademisyenler arasinda gerceklestirilen anketler uzerinden hazirlanan bu siralamalar, bolumler ve hocalarinin yayin performansi hakkinda degil, algilanislarina dair bir veri ortaya koymaktadir.

Veriye dayali ikinci yontem, nitelikli dergilerde yapilan yayinlarin toplami veya bu yayinlara verilen atiflarin toplami uzerinden siralama yapmaktadir. (22) Turkiye'deki UI bolumleri icin bu yontemi TUBITAK ULAKBIM kullansa da, UI akademisyenleri icin bu yontem kullanilarak yapilan sistematik bir calisma mevcut degildir. 2015 yilinda ULAKBIM'in hazirladigi listede 2004-2014 yillarinda Turkiye'deki uluslararasi iliskiler bolumlerinde basilan Web of Science (WoS) endeksli calismalar ve bu yayinlarin aldigi atiflar hesaba katilmistir. Fakat WoS verilerinden hareketle yapilan siralamalarin iki onemli sorunu bulunmaktadir. (23) Oncelikle, soz konusu siralama akademisyenlerin kitaplarini ve WoS'ta taranan dergilerin disinda kalan dergilerde yayimlanan makalelerini hesaba katmadigi (24) gibi bu iki kategorideki calismalarda akademisyenlere verilen atiflari da degerlendirmeye almamaktadir. Bu olcme biciminin nitelikli yayinlari onemli olcude kapsamak gibi bir ozelligi olsa da, ornegin prestijli uluslararasi yayinevlerinden cikan kitaplari dikkate almamak gibi ciddi bir eksikligi vardir. Ikinci olarak, WoS Turkce yayinlari tarama konusunda cok sinirli veriye sahiptir ve bu nedenle hem Turkce yayinlari hem de bu yayinlara Turkce literaturde verilen atiflari kapsamamaktadir. Bu eksiklik 2015 yilindan itibaren The Emerging Sources Citation Index (ESCI) uygulamasi ile kismen giderilmis olsa da, (25) WoS hala Turkce yayinlar konusunda cok yetersiz veriye sahiptir.

WoS verilerinin sinirli sayida akademik calismayi kapsamasi arastirmacilari UI bolum ve akademisyenlerinin akademik basari siralamasini yapma noktasinda daha kapsayici olan GS verilerini kullanmaya yoneltmistir. Ornegin, Bernard Grofman ve arkadaslari daha once SSCI verilerinden hareketle ABD'deki Siyaset Bilimi bolum ve akademisyenlerine iliskin yaptiklari calismayi (26) guncelleyerek GS verileri uzerinden yeniden yayimlamistir. (27) Fakat Turkiye'de GS verileri uzerinden ozellikle UI disiplini icin benzer bir calisma yapilmamistir. Elinizdeki calisma bu eksikligi gidermeyi amaclamaktadir. Ayrica, SSCI verilerini GS verilerinin nitelik olcup olcmedigini test etmek icin kullanmasi nedeniyle mevcut calisma, SSCI verileri uzerinden siralama islemini UI calisan akademisyenler icin yapan ilk sistematik calisma olma ozelligine de sahiptir.

Google Scholar'dan Veri Toplamak

Internet servisleri ve urunleri konusunda hizmet veren ABD kokenli bir teknoloji firmasi olan Google, akademisyenlere kendi Akademik (Scholar) sayfalarini kurma imkani saglamaktadir. Her akademisyen kendisi icin bir hesap acip GS'nin taradigi ve atiflarini hesapladigi yayinlarini sayfalarina ekleyerek bir GS sayfasi olusturabilmektedir. Ortaya cikan bu sayfa ilgili akademisyenin toplam atiflarini ve...