Transition of The Digital Information of The Deceased Onto The Inheritors (Digital Heritage)

• Author: Nurten INCE AKMAN
• Pages: 527-560

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:2 Yıl 2018 527

MİRASBIRAKANIN DİJİTAL BİLGİLERİNİN MİRASÇILARA

GEÇİŞİ (DİJİTAL TEREKE)*

TRANSITION OF THE DIGITAL INFORMATION OF THE DECEASED

ONTO THE INHERITORS (DIGITAL HERITAGE)

Nurten İNCE AKMAN**

Özet

Trk ve Alman hukukunda mirasçılar mirasbırakanın terekesi zerinde klli halef

sıfatıyla hak sahibi olmaktadır. Mirasbırakanın terekesi kanun gereği mirasçılara bir b tn

olarak geçmektedir. Son yıllarda özellikle internet, insan hayatında son derece byk rol

oynamaktadır. İnsanlar vakitlerinin byk bir kısmını internette geçirmekte, nerdeyse tm

işlemlerini internet zerinden gerçekleştirmektedir. Artık pek çok işlem, hatta ticari

işlemlerin b irçoğu internette gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle dijital bil gilerin terekeye

dahil olup olmadığı sorusunun incelenmesi gerekir. Mirasbırakanın ölmesi halinde

elektronik postaları ve sosyal medya hesapları zerinde mirasçılarının hak iddia edip

etmeyeceği, yanıtlanması gereken bir konudur. Mirasbırakanın sosyal medya hesapları,

daha geniş bir ibareyle d ijital bilgilerinin akıbetinin ne olacağı hususund a Amerika

Birleşik Devletleri hukukundan farklı olarak Trk ve Alman h ukukunda açık bir hkmn

olmaması, bu konu hakkındaki tartışmaların devam edeceğini göstermektedir. Dijital

bilgilerin mirasçılara geçişine dair yapılan bu tartışmalar sadece miras hukuku açısından

değil, kişisel verilerin, haberleşmenin gizliliğinin korunması gibi birçok değişik konuyla

bağlantılı olması açısından da son derece önemlidir.

Anahtar Keli meler: Dijital bilgiler, klli halefiyet, sosyal medya, mirasbırakan,

dijital tereke

Abstract

In Turkish and German Law, the heirs are entitled as the universal successors to

the heritage of the deceased. The estate of the deceased in its entirety vests by operation of

law in the heirs. In recent years, internet has been playing a specifically important role in

human life. People spend a great deal of their time on the internet, carrying out almost all

* Bu makale 28-30 ICPESS Venedik konferansı kapsamında sanal ortamda sunulmuş olan

bildirinin değiştirilmiş, genişletilmiş makale formuna getirilmiş halidir.

** Dr. Öğr. Üyesi, Marmara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakltesi, Hukuk Bilimleri

Anabilim Dalı, Öğretim Üyesi (E-Mail: nurten.ince@marmara.edu.tr.). (ORCID: 0000-

0002-8674-3221)

Makale Gönderilme Tarihi: 01.10.2018 Submitted: 01.10.2018

Makale Kabul Tarihi: 18.12.2018 Accepted: 18.21.2018

Nurten İNCE AKMAN

528 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:2 Year:2018

of their transactions online. Many transactions among people, even commercial

transactions are now carried out over the internet. For this reason, it sh ould be analysed

whether digital information is included in the heritage. On the death of the d eceased,

whether his/her e-mail and social media accounts vest in the inheritors is an unresolved

issue. Unlike the USA Law, the absence of a clear provision on the descendant’s social

media accounts, or digital information in a broader sense, in the Turkish and German Law

is an indication that the discussions on this issue will prevail. These discussions on the

transition of digital information to the heirs are important not only with regards to

inheritance law, but also because it is associated with various issu es, such as the protection

of personal data or privacy of correspondence.

Keywords: Digital information, universal succession, social media, deceased,

digital heritance

I. GİRİŞ

İnternet, sunduğu değişik kullanım alanlarıyla artık hayatımızın

ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır. Birçok insanın gnlk işlemlerine

hatta ticari işlemlerine dair pek çok faaliyeti internet zerinden

gerçekleştirdiğini söylemek yanlış olmayacaktır. İnternet sadece gençlerin

oyun oynadığı bir mecra olmaktan çıkmıştır. Milyonlarca insan Facebook,

Twitter, Instagram gibi sosyal medya hesaplarını kullanmakta, Whatsapp

zerinden yazışmakta, Amazon ve Ebay zerinden alış veriş yapmakta,

Paypal ve internet bankacılığı zerinden ödemeler yapmakta, tez gibi

önemli belgelerini çeşitli (Dropbox gibi) hesaplarda saklamaktadır

1

.

Almanya’da Kasım ayı 2018 yılındaki verilere göre internet

kullanıcılarının % 42,7 ’si 50 yaş ve zerindeki insanlardan oluşmaktadır

2

.

Facebook kullanıcılarının % 5’inin ölmş olduğu belirtilmektedir

3

.

Bu durumda mirasbırakanın ölm halinde dijital bilgilerinin ne

olacağı sorusu akla gelmektedir. Mirasbırakan tarafından internet

hesaplarına ait şifrelerin mirasçılara bırakılmadığı (verilmediği) hallerde,

1

KUNZ, Lena: J. von Staudingers Kommentar zu m Brgerlichen Gesetzbuch mit

Einfhrungsgesetz un d Nebengesetzen, Buch 5. Erbrecht. Einleitung zum Erbrecht §§

1922-1966 (Erbfolge), Sellier–de Gruyter, Berlin 2017, Nr. 595; BRÄUTIGAM, Peter:

“Das Nutzungsverhältnis bei sozialen Netzwerken-Zivilrechtlicher Austausch von IT-

Leistung gegen personenbezogene Daten”, MMR 2012, s. 635.

2

Buna karşın 16-29 yaş arası internet kullanıcılarının % 22,6’sını, 30-49 yaş zeri ise %

34,7’sini oluşturmaktadır. https://de.statista.com/statistik/daten/studie/72312/umfrage/

altersverteilung-der-internetnutzer-in-deutschland/ (Erişim: 15.12.2018).

3

DEUTSCH, Florian: “Digitales S terben: Das Erbe im Web 2.0” ZEV 2014, s. 2;

DEUTSCH, Florian: “Digitales Sterben: Das Erbe im Web 2.0”, Law as a Service

(LaaS) Recht im Internet –und Cloud-Zeitalter, Band 1, Jrgen Taeger (Hrgs),

Oldenburger Verlag fr Wirtschaft, Informatik und Recht, Edewecht 2013, s. 429.

Mirasbırakanın Dijital Bilgilerinin Mirasçılara Geçişi ( Dijital Tereke)

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi İnÜHFD Cilt:9 Sayı:2 Yıl 2018 529

söz konusu hesapların klli halefiyet prensibi nedeniyle mirasçılara intikal

edilip edilmeyeceği hususu tartışmalıdır. İnternet hizmet sunucuları

tarafından (Google, Facebook) hazırlanan genel işlem şartlarında ise bu

hesapların devredilemeyeceği ve mirasçılara intikal edilmeyeceği

yazılmakta olup kullanıcılar tarafından bu genel işlem şartları kabul

edilmeden hesapların kullanılması söz konusu olmamaktadır

4

. ABD

hukukundan farklı olarak Trk ve Alman hukukunda mirasbırakanın

dijital bilgilerinin mirasçılara intikalini dzenleyen açık bir hkm

olmaması bu husustaki tartışmaların devam edeceğini göstermektedir

5

.

Almanya’da tketici heyetleri tarafından 2014 yılında dijital terekeye dair

kampanya başlatılmış olunup dijital terekeye yokmuş gibi davranılmaması

ve internet kullanıcıların konu hakkında bilgilendirilmesi gerektiği

belirtilmiştir.

6

O halde mirasçıların, mirasbırakanın internet hesaplarına

dair şifreleri bildiği durumlarda bu hesapları kullanıp kullanamayacağı, bu

hesapların şifresini bilmediği durumlarda hizmet sunucusu şirketlerden

bilgi ve şifreleri talep ederek bu hesapları kullanıp kullanamayacağı, bu

hesapları kullanma hakkına dair taleplerin yasal mirasçı olmayan

mirasbırakanın yakınları tarafından ileri srlp srlmeyeceği gibi

birçok sorunun yanıtlanması gerekmektedir.

II. MİRASÇILAR TARAFINDAN MİRASBIRAKANIN

DİGİTAL BİLGİLERİNE ULAŞMANIN ÖNEMLİ

OLDUĞU OLAY ÖRNEKLERİ

Mirasçıların mirasbırakanın dijital bilgilerine ulaşmak

isteyebileceği durumlar olabilir. Mirasbırakanın söz konusu bilgileri,

sadece ölme bağlı tasarrufların yorumlanması yani miras hukuku

açısından bir öneme sahip değildir. Özellikle mirasbırakanın ölmnn

şpheli olduğu durumlarda ölmn aydınlatılmasında bu bilgilerin önemli

bir delil teşkil edeceği belirtilmiştir. Mirasbırakanın dijital bilgilerine

ulaşmanın önemli olduğu ve bu nedenle mahkeme kararlarına konu olan

bazı örnekleri aşağıda incelemeyi uygun bulduk.

Justin Ellsworth Olayı: 20 yaşındaki Amerikan askeri olan Justin

Ellsworth 2004 tarihinde Irak savaşına katılımından 2 ay sonra ölmştr.

Justin Ellsworth bu sreç içerisinde ebeveynlerine ve yakın arkadaşlarına

4

KUTSCHER, s. 16.

5

KUNZ, Nr. 598.

6

https://www.vzbv.de/podcast/machtsgut-interview-zum-digitalen-nachlass (Erişim:

25.06.2018).