Traditional Specialities Guaranteed in Terms of Industrial Property Code

• Author: Burçak YILDIZ
• Pages: 27-60

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:1 Yıl 201827

SINAÎ MÜLKİYET KANUNU AÇISINDAN GELENEKSEL ÜRÜN

ADLARI

TRADITIONAL SPECIALITIES GUARANTEED IN TERMS OF

INDUSTRIAL PROPERTY CODE

Burçak YILDIZ*

Özet

Geleneksel ürün adı kavramı h ukukumuza 2017’de 6769 sayılı Sınai Mülkiyet

Kanunu ile girmiştir. Geleneksel ürün adı kavramı; üzerinde yer aldığı ürünün üretiminde

geleneksel unsurlar kullanılmış olduğunu, bu sayede söz konusu ürünün aynı kategorideki

benzer ürünlerde bulunmayan, üstün bazı özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Bir

adın geleneksel ürün adı olarak nitelendirilebilmesi için ayrıca, bu adın ilgili piyasada söz

konusu ü rünü tarif etmek için geleneksel olarak en az otuz yıldır kullanılıyor olması da

şarttır. Türk hukukunda geleneksel ürün adları sınai mülkiyet hakkı olarak kabul

edilmemiştir. Bununla birlikte Sınai Mülkiyet Kanunu bu hak tipini d e düzenlemiş ve

düzenlediği sınai mülkiyet haklarına uygulanan pek çok hükmün bu hak tipine de

uygulanacağını belirtmiştir.

Söz konusu kavram, coğrafi işaret kavramına büyük benzerlik göstermektedir.

Örneğin sicilde belirtilen şartlara uygun olan ürünlerin üretimi veya pazarlamasında

faaliyet gösteren bütün üreticiler, tescilli geleneksel ürün adını kullanma hakkına sahiptir.

Bununla beraber geleneksel ürün adları, coğrafi işaretlerden farklı olarak ürünün coğrafi

kökenini göstermemektedir.

Anahtar Kelimeler: Geleneksel ürün adı, coğrafi işaret, sınai mülkiyet, Sınai

Mülkiyet Kanunu

Abstract

The concept of Traditional Specialities Guaranteed (TSG) has entered into Turkish

law in 2017, by Industrial Property Code, no. 6769. A name shall be eligible for

registration as a TSG where it describes a specific product or foodstuff that results from a

mode of production, processing or composition corresponding to traditional practice for

that product or foodstuff. In order to be qualified as a TSG, the name must have been used

traditionally at least for thirty years to describe the relevant product in the related market.

Traditional Specialities Guaranteed right has no t been accepted as an industrial

property right under Turkish law. On the other hand, Industrial Property Code regulated

*Doç. Dr. Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim

Üyesi (burcakyildiz@gmail.com)

Makale Gönderilme Tarihi: 01.01.2018

Makale Kabul Tarihi: 10.01.2018

DOI: 10.21492/inuhfd.373419

Burçak YILDIZ

28 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:1 Year:2018

this type of right as well and expressed that many of the articles regarding the industrial

property rights shall be applicable for TSGs.

TSG right bears a resemblance to the geographical indication right. For instance, a

name registered as a traditional speciality guaranteed may be used by any operator

marketing a prod uct that conforms to the corresponding specification. However,

differently from geographical indications, TSGs do not designate to the geographical

origin of the product.

Keywords: Traditional specialities guaranteed, TSG, geographical ındications,

ındustrial property, Industrial Property Code

I. KAVRAM HAKKINDA

1. Genel Olarak

Geleneksel ürün adı kavramı hukukumuza 2017’de 6769 sayılı

Sınai Mülkiyet Kanunu1 (SMK) ile girmiştir. Söz konusu kavram;

üzerinde yer aldığı ürünün üretiminde geleneksel unsurların kullanıldığını,

bu sayede ürünün aynı kategorideki benzer ürünlerde bulunmayan, üstün

bazı özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Ürüne bu üstün

özellikleri, üretiminde kullanılan geleneksel üretim ya da işleme metodu,

geleneksel bileşim yahut geleneksel hammadde veya malzeme sağlıyor

olabilir. Kanun koyucu ayrıca bu adın ilgili piyasada söz konusu ürünü

tarif etmek için geleneksel olarak en az otuz yıldır kullanılıyor olması

şartını da aramıştır.

Geleneksel ürün adı kavramı, coğrafî işaret kavramına büyük

benzerlik göstermektedir. Ancak bu kavram, coğrafî işaretlerden farklı

olarak, ürünün coğrafî kökenine işaret etmemektedir. Benzer şekilde söz

konusu adın ilişkin olduğu ürünün belirli bir coğrafî çevrede üretilmiş

olması şartı da aranmamaktadır.

6769 sayılı Kanun’la beraber, geleneksel metotlarla veya geleneksel

hammaddeyle üretilen, ancak belirli bir coğrafî bölgeye hasredilemeyen

ürünler de koruma kapsamına alınmıştır. Baklava, pastırma, cezerye,

döner, örme peynir, ekşi pestil gibi ürün adları artık ülkemizde ve

ardından da Avrupa Birliği’nde tescil edilme olanağı kazanmıştır2.

1 RG. 10.01.2017, S. 29944.

2Örnekler için bkz. TPMK: Coğrafi İşaretler Başvuru Kılavuzu,

http://www.turkpatent.gov.tr (Erişim tarihi: 19.09.2017; Çalışmamızdaki bütün linkler,

19.09.2017 itibariyle etkindir); TEKİNALP, Ün al / ÇAMOĞLU, Ersin: Sınai Mülkiyet

Kanunu, Vedat, İstanbul 2017, s. XXVII; 2009 tarihli “Coğrafi İşaretlerin ve Geleneksel

Özellikli Ürün Adlarının Korunması Hakkında Kanun Tasarısı, m. 1’in gerekçesi,

http://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0798.pdf (Çalışmamızda b u metin, kısaca “2009

tarihli Tasarı’nın Gerekçesi” olarak anılacaktır).

Sınaî Mülkiyet Kanunu Açısından Geleneksel Urun Adları

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi İnÜHFD Cilt:9 Sayı:1 Yıl 2018 29

2. İlgili Hukukî Düzenlemeler

A. Avrupa Birliği Hukukunda

a. 1151/2012 sayılı Tüzük Öncesi Dönem

Avrupa Birliği (AB) hukukunda geleneksel ürün adları, coğrafî

işaretlerle aynı dönemde korunmaya başlanmış ve söz konusu iki kavram

birbirine paralellik arz edecek şekilde düzenlenmiştir3.

Hukukumuz için yeni bir kavram olmakla beraber, Avrupa Birliği

hukukunda geleneksel ürün adları, 1992’den bu yana korunmaktadır.

Anılan adlara ilişkin ilk düzenleme, Tarım ve Gıda Ürünleri için Belirli

Nitelik Sertifikasına ilişkin 2082/92 sayılı Tüzük’tür4. Tüzük’te

“geleneksel ürün adı” terimi kullanılmamış, bunun yerine “belirli nitelik

sertifikası” (certificate of specific cha racter) terimi tercih edilmişti. Söz

konusu adlara ilişkin olarak Birlik çapında faaliyet gösterecek bölgesel bir

sicil kurulması, ilk kez bu düzenlemede öngörülmüştür.

Anılan Tüzük 2006’da yürürlükten kaldırılmış, yerine Geleneksel

Ürün Adı Niteliğindeki Tarım ve Gıda Ürünlerine İlişkin 509/2006 sayılı

Tüzük5 kabul edilmiştir. Tüzük, günümüzde de kullanılmakta olan

“geleneksel ürün adı” (“Traditional Specialities Gua ranteed”) terimini

tercih etmiştir.

Bu düzenleme 2012’de 1151/2012 sayılı Tüzük’le yürürlükten

kaldırılmıştır.

b. 1151/2012 sayılı Tüzük’teki Düzenlemeler Hakkında

Avrupa Birliği’nde geleneksel ürün adları, Tarım Ürünleri ve Gıda

Maddelerinde Kalite Plânlamasına İlişkin 21 Kasım 2012 tarih ve

1151/2012 sayılı Tüzük’le6 düzenlenmektedir7. Anılan Tüzük, 6769 sayılı

3 Buna rağmen Avrupa Birliği’nin geleneksel ürün adlarına ilişkin düzenlemeleri, coğrafî

işaretlere ilişkin düzenlemeleri kadar verimli uygulanamamış; üreticilerden yeterli ilgiyi

görmemiştir. Bkz. GRAGNANI, Matteo: “The EU Regulation 1151/2012 on Quality

Schemes for Agricultural Products and Foodstuffs”, European Food and Feed Law

Review, 8(6), 2013, s. 382.

4 Council Regulation (EEC) No 2082/92 of 14 July 1992 on Certificates of Specific

Chara cter for Agricultural Pro ducts and Foodstuffs, OJ 24.07.1992, L208/9-14.

5 Council Regulation (EC) No 509/2006 of 20 March 2006 on Agricultura l Products and

Foodstuffs as Traditional Specialities Gua ranteed, OJ 31.03.2006, L93/1-11.

6 Regula tion (EU) No 1151/2012 o f the European Pa rliament and of the Council of 21

November 2012 on Quality Schemes for Agricultura l Products a nd Foodstuffs, OJ

14.12.2012, L343/1-19 (Çalışmamızda bu düzenleme kısaca “Tüzük” olarak anılacaktır).

Ayrıca, söz konusu Tüzük’ün uygulanışını göstermek üzere, 1 3 Haziran 2014 tarih ve

668/2014 sayılı “Tarım Ürünleri ve Gıda Maddelerinde Kalite Plânı Hakkında

1151/2012 sayılı Tüzük’ün Uygulanmasına Yönelik Kuralların Kabulüne İlişkin Tüzük”

de çıkarılmıştır. Bkz. Commission Implementing Regulation (EU) No 668/2014 of 13