The termination of mandate contract related to sui generis reasons

• Author: Yrd. Doç. Dr. Öz Seçer
• Pages: 877-944

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı Cilt:2 Yıl 2015 877

VEKÂLET SÖZLEŞMESİNİN VEKÂLETE ÖZGÜ SEBEPLERLE

SONA ERMESİ

Yrd. Doç. Dr. Öz Seçer

ÖZET

Ekonomik gelişmeler sonucu hizmet sektörünün büyümesi, vekâlet

sözleşmesinin uygulama alanını genişletmiştir. Vekâlet sözleşmesinin

uygulama alanının genişlemesi, vekâlet sözleşmesine ilişkin sona erme

sebeplerinin ayrıntılı olarak incelenmesi gerekliliğini de beraberinde

getirmektedir. Bu çalışmada vekâlet sözleşmesinin sona erme sebeplerinin

ayrıntılı olarak incelenmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Vekâlet Sözleşmesi, Sona Erme, Sona

Erdirme, Ölüm, Ehliyetsizlik, İflas.

THE TERMINATION OF MANDATE CONTRACT RELATED TO

SUI GENERIS REASONS

ABSTRACT

The growth of service sector due to economic developments,

enlarged scope of application of mandate contract. The enlargement of

scope of the mandate contract brings necessity of examination detailed of

termination causes related to mandate contract. In this study, the

termination causes of mandate contract will be examined in detail.

Keywords: The mandate contract, Termination, Revoke, Death,

Incapacity, Bankruptcy.

 Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk ABD Öğretim Üyesi.

Yrd. Doç. Dr. Öz SEÇER

878 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı Cilt:2 Yıl 2015

GİRİŞ

Türk Borçlar Kanununda düzenlenmiş sözleşmelerden biri olan

vekâlet sözleşmesi, günümüzde meydana gelen ekonomik değişikliklere

paralel olarak hizmet sektörünün önemli ölçüde büyümesi sonucu,

uygulama alanı genişleyen bir sözleşme özelliği göstermektedir. Vekâlet

sözleşmesinin uygulama alanının genişlemesi, aynı zamanda bu

sözleşmeye ilişkin kanun hükümlerinin uygulanması açısından sorunları

da beraberinde getirmektedir. Bu sorunlardan biri de, vekâlet

sözleşmesinin sona ermesine ilişkin TBK m. 512-514 hükümlerinin

uygulanmasıdır.

Çalışmamızın konusu, vekâlet sözleşmesine özgü sona erme

sebeplerinin incelenmesi oluşturmaktadır. Bu bağlamda, ilk olarak vekâlet

sözleşmesinin tek taraflı sona erdirmesi ele alınacak, daha sonra vekâlet

sözleşmesinin, ölüm, taraflardan birinin ehliyetsizliği, iflas sebebiyle sona

ermesi incelenecektir.

A. Tek Taraflı Sona Erdirme

1. Sona Erdirme Hakkının Hukuki Niteliği

“Sona ermesi” başlığı altında yer alan TBK m. 512/c. I’e

göre, ”Vekâlet veren ve vekil, her zaman sözleşmeyi tek taraflı olarak

sona erdirebilir”

1

.

Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan bu madde, vekâlet ilişkisinin tek

taraflı beyanla sona ermesine ilişkindir. Vekâlet sözleşmesine ilişkin

düzenlemeler arasında 512’inci maddedeki düzenlemeye yer verilmesi,

1

BK m. 396/f. I’e göre: “Vekâletten azil ve ondan istifa her zaman caizdir. “ Taraflara, tek

taraflı olarak diledikleri zaman vekâlet sözleşmesini sona erdirme imkânı tanıyan

hükümde, vekilin sona erdirme hakkını ifade et mek için “istifa”, müvekkilin hakkını

ifade etmek için ise “azil” terimleri kullanılmıştır. Borçlar Kanunu’nun kaleme

alınmasında, İsviçre Borçlar Kanunu’nun kullandığı geri alma ve fesih yerine, azil ve

istifa kavramları tercih edilmiştir. Genel olarak azil, bir kimsenin bir görevden, bir işten

alınması, el çektirilmesi; istifa ise bir kimsenin kendi isteği ile bir işten, görevden

ayrılması anlamını taşımaktadır. Kanun burada her ne kadar istifa ve azilden söz etmekte

ise de bunun geri alma olara k anlaşılması gerektiği belirtilmektedir. Akıncı Şahin,

Vekâlet Sözleşmesinin Sona Ermesi, Konya 2004, s. 57; Tercier P ierre, “L’extinction

prématurée du contrat”, in Das Architektenrecht Le droit de L’architecte, Fribourg 1995,

s. 367; Serozan Rona, Sözleşmeden Dönme, 2. Bası, İstanbul 2007, s. 131-132.

Vekâlet Sözleşmesinin Vekâlete Özgü Sebeplerle Sona Ermesi

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı Cilt:2 Yıl 2015 879

genel sebepler dışında özel bir sona erme şeklinin düzenlendiği anlamına

gelmektedir

2

. Diğer iş görme sözleşmelerinde, taraflar arasındaki ilişkinin

bu kadar kolay çözülmesine olanak tanıyan herhangi bir düzenleme (eser

sözleşmesindeki iş sahibinin tek taraflı feshini düzenleyen TBK m. 484

hükmü istisna olmak üzere) bulunmamaktadır

3

. Böyle bir düzenlemenin

yapılmasının temelinde, vekâlet sözleşmesinin güven temeline dayalı bir

sözleşme olması yatmaktadır

4

. Bu nedenle, Kanun taraflardan her birine

dilediği zaman sözleşmeyi tek taraflı olarak sona erdirebilme yetkisini

vermiştir. Vekâlet veren ve vekil, belirli bir sebebe dayanmadan ve belirli

bir süreyle bağlı kalmadan her zaman sözleşmeyi sona erdirebilirler

5

.

2

Oser Hugo/Schönenberger Wilhem, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch

V.Band: Das Obligationenrecht 2.Teil (Halbband): Art.184-418, Zurich 1936, Art. 404

N. 1; BilgeNecip, Borçlar Hukuku (Özel borç münasebetleri), Ankara 1971, s. 300.

3

Gökyayla Emre, Avukatlık Sözleşmesinin Sona Ermesi, Ankara 2007, s. 40; Abravanel

Philippe, “L’emprereur de chine et le grain d e tabac reflexion sur l’article 404 CO”, Jdt

1987 I, s. 468; Karabağ-Bulut Nil, Medeni Kanunun 23. Maddesi Kapsamında Kişilik

Hakkının Sözleşme Özgürlüğüne Etkisi, İstanbul 2014, s. 160.

4

Piaget Emmanuel, “Les regles du mandat face aux contrats innommés analyse

conceptuelle et typoloqiue du contrat de mandate, AJP/PJA 2005, s. 1000; Dessemontet

François, Les contrats de service, s. 170 -171; Dürr Carl, Werkvertrag und Auftrag –

Kommentar der Art. 363 bis 379 und 394 bis. 406 OR, Vira 1983, s. 182; Gökyayla

Emre, Avukatlık Sözleşmesinin Avukatın Azli ve İstifasıyla Sona Ermesi, Ankara 2007,

s. 52; Bucher Eugen, Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil, Zürich 1988,

s. 227; ZevklilerAydın/Gökyayla K. Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 12.

Bası, Ankara 2013; s. 624; Gümüş M. Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükü mler Cilt. 2

İstisna Vekâlet Tellallık Vekâletsiz İş Gör me Havale Vedia Kefalet Garanti, İstanbul

2010, s. 377; Zembulidis Temistokli, “Vekâlet”, İstanbul Barosu Dergisi, Mayıs 1942,

Yıl XVI, S. 5s. 289;Oser/Schönenberger, Art. 404 N. 1; Friedrich Hans Peter, “Fragen

aus dem Auftragsrecht”, ZBJV Band 21 Dezember 1955, s. 475; Leuenberger

Christoph, Dienstleistungsvertrage, ZSR 106 1987 II, s. 23; Zevkliler Aydın/Ertaş

Şeref/Havutçu Ayşe/Aydoğdu Murat/Cumalıoğlu Emre, Borçlar Hukuku Genel

Hükümler ve Özel Borç İlişkileri Ana İlkeler, İzmir 2013, s. 630; aksi fikirde :

FellmannWalter, BernerKommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das

Obligationenrecht, Band VI, 2. Abteilung Die einzelnenVertragsverthaltnisse,

4.Teilband, Der einfache Auftrag, art. 394-406 OR, Bern 1992, Art. 404 N. 8; von

Büren Bruno, Der Auftrag, Zu rich 1944, s. 74-75; Kayıhan Şaban/Ünlütepe Mustafa,

Vekâlet Sözleşmesinin Kendine Özgü Sona Erme Sebepleri, FSM İlmi Araştırmalar

İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S. 3, Y. 2014, s. 179; Schmid Jörg/Stöckli Hubert,

Schweizerisches Obligationenrech Besonderer Teil, Zürich 2010, N. 1965.

5

Tercier, L’extinction prématurée du contrat, s. 366; Liatowitsch Manuel/Mondini

Andrea, Jederzeitige Kündbarkeit von Auftragen schadet dem Dienleistungssandort