The Problem of Applying to The Administrative Jurisdiction Period After The Commision for The Investigation of The State of Emergency of Personnel Expledded From Public Services By The Extraordinary State of Law in Turkish Legal System

• Author: Murat Bugra TAHTALI
• Pages: 728-744

Inonu University Law Review – InULR 10(2): 728-744 (2019)

Murat Buğra TAHTALI

728

TÜRK HUKUKUNDA OLAĞANÜSTÜ HAL KANUN HÜKMÜNDE

KARARNAMELERİYLE KAMU GÖREVİNDEN İHRAÇ EDİLEN

PERSONELİN OHAL İŞLEMLERİ İNCELEME KOMİSYONU SONRASINDA

İDARİ YARGIYA BAŞVURMA SÜRESİ SORUNU

THE PROBLEM OF APPLYING TO THE ADMINISTRATIVE JURISDICTION PERIOD AFTER

THE COMMISION FOR THE INVESTIGATION OF THE STATE OF EMERGENCY OF

PERSONNEL EXPLEDDED FROM PUBLIC SERVİCES BY THE EXTRAORDINARY STATE OF

LAW IN TURKISH LEGAL SYSTEM

Murat Buğra TAHTALI*

https://doi.org/10.21492/inuhfd.605365

Makale Bilgi

Gönderilme:15/08/2019

Kabul: 25/12/2019

Özet

Türkiye’de 15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleşen hain darbe girişimi nedeniyle ülke

genelinde kamu düzeninin ciddi oranda bozulması sonucunda 21 Temmuz 2016 tarihi

itibariyle olağanüstü hal rejimine geçil miş ve Olağanüstü Hal Kanunu da kendiliğinden

yürürlüğe girmiştir. İş b

u Kanun’un 4. maddesinin verdiği yetkiyle Cumhurbaşkanı

başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla pek

çok sayıda Kanun Hükmünde

Kararname çıkarılmış ve bu kararnamelerle yüz binin üstünde kamu görevlisi,

görevlerinden ihraç edilmiştir. Y

apılan ihraç işlemlerine karşı yargı yoluna başvuru

konusundaki karışıklıkları gidermek i çin çıkartılan 685 Sayılı Kanun Hükmünde

Kararname ile kamu görevinden ihraç edilen personel için kural olarak idari yargıya

başvurmadan önce olağanüstü hal döneminde

yapılan işlemleri incelemekle

görevlendirilen komisyona başvurma zorunluluğu getirilmiştir.

Yapılan bu başvuruya

idarenin 60 gün içinde yanıt vermemesi halinde İdari Yargılama Usulü Kanunu

hükümleri gereğince idari yargı organları önünde, ihraç işlemlerin

e karşı dava yolunun

açılıp açılamayacağı sorusunun cevabı yargılamanın seyri ve komisyonun dosya yükü ve

hak arama hürriyeti bakımından son derece önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Olağanüstü Hal,

Kanun Hükmünde

Kararname,

İdare Hukuku,

İdari Yargılama

Hukuku,

İhraç.

Article Info

Received: 15/08/2019

Accepted: 25/12/2019

Abstract

After the treacherous coup attempt took place in Turkey on July 15, 2016, across the

country because of disruption of public order, As of 21 July 2016, the

state of emergency

regime was introduced and the Law of State of Emergency entered into force

automatically.

By the decision of The Council of Ministers convened under the authority

of the President under t he authority granted by Article 4 of this Law and

with these

decrees, more than one hundred thousand public officials were expelled from their posts.

By the decree Law 685 wich issued to eleminate to confusion about the application to the

judiciary against the expulsion, as a rule, it is obliged to apply

to the commission

assigned to examine the transactions performed during the state of emergency before

applying to the administrative judiciary for personnel expledded from public services.

It is extremely important interms of the course of the proceedings

, the file burden of the

commission and the freedom to seek rights that the answer to the question of whether t o

file a case against the issuance proceedings before t he administrative judicial bodies for

personnel expledded from public office.

Keywords

Extraordinary Situation,

Delegated Legislation,

Administartive Law,

Administrative

Procedure Law,

Expulsion.

Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 U luslararası Lisansı ile lisanslanmıştır

* Dr. Öğr. Üyesi, İnönü Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, İdar e Hukuku ABD.

bugra.tahtali@inonu.edu.tr https://orcid.org/0000-0003-2459-9938.

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi – İnÜHFD 10(2): 728-744 (2019)

Türk Hukukunda Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleriyle Kamu Görevinden İhraç Edilen Personelin OHAL İşlemleri

İnceleme Komisyonu Sonrasında İdari Yargıya Başvu rma Süresi Sorunu

729

I. GİRİŞ

15 Temmuz 2016 tarihinde Türkiye’de, herkesin malumu olduğu üzere, devletin

Anayasal rejimini ortadan kaldırmaya yönelik bir darbe girişimi (kalkışma) yaşanmış, bu

girişimin başarıya ulaşması adına, o güne kadar benzeri görülmemiş şiddet olayları yaşanmış ve

kamu düzeni tamamen bozularak ülkede bir kaos ortamı yaratılmıştır.

Yaşanan bu olaylar sonrasında darbe girişimi bastırılmış ve bu girişimin

organizasyonundan sorumlu tutulan Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması

(FETÖ/PDY) mensubu olan kişilerin, içine sızdıkları devlet organlarından temizlenmesi ve

bozulan kamu düzeninin yeniden tesisi amacıyla 21 Temmuz 2016 tarihinde Resmi Gazete’de

yayımlanan kararla yurt genelinde olağanüstü hal ilan edilmiş, böylece 2935 Sayılı Olağanüstü

Hal Kanunu yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun 4. maddesinin vermiş olduğu yetkiye dayanarak da

olağanüstü hal rejiminin ortadan kalktığı tarihe kadar çok sayıda Kanun Hükmünde Kararname

yayımlanmış ve yüz binin üstünde kamu görevlisi, bu Kanun Hükmünde Kararnamelerle kamu

görevinden ihraç edilmiştir. Ancak olağanüstü hal rejimine geçilmesinden belli bir süre sonra,

Cumhurbaşkanı başta olmak üzere birçok üst düzey kamu görevlisinden, sürecin iftiralarla

baltalanmış olabileceği ifade edilmiştir. Dolayısıyla yeterli delil olmadan ve örgütle bir

bağlantısı bulunmadığı halde çeşitli iftiralar nedeniyle görevinden ihraç edilen birçok kişinin

mağduriyeti söz konusu olmuştur. Bu mağduriyetlerden bir kısmı, görevden ihraç edilen

kişilerin ilgili Bakanlıklar yoluyla yaptığı itirazların değerlendirilmesi sonucunda sonraki Kanun

Hükmünde Kararnameler ile görevlerine iade edilmesiyle önlenmeye çalışılsa da bu çözüm

yolunun yetersiz kalması nedeniyle 685 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile ihraç

işlemlerine karşı başvuru yollarının temel usulünün belirlenmesi yoluna gidilmiştir.

685 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile; bazı istisnalar saklı kalmak koşuluyla ihraç

işlemlerine karşı idari yargı organlarına başvurulmadan önce, aynı Kararname ile kurulan

Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu’na başvuru zorunluluğu getirilmiş ve

komisyonun, ihraç işleminin hukuka aykırı olduğu yönündeki itirazı reddetmesi halinde, bu

işlemlerin hukuka uygunluk denetimini sağlamakla görevlendirilen özel görev ve yetkili Ankara

İdare Mahkemeleri önünde iptal davası açılmasının mümkün olduğu ifade edilmiştir.

685 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de yer alan hükümlerin değerlendirilmesi

neticesinde uygulamada ve doktrinde genel ve ortak kanı olarak komisyonun itiraz incelemesini

kesin olarak reddetmeden idari yargı yoluna gidilemeyeceği şeklinde bir görüş ortaya çıkmıştır.

İşte bu kanının hukuksal olarak doğru olup olmadığını değerlendirmek üzere kaleme alınan bu

çalışma, bu konudaki değerlendirmeleri üç ana başlık altında toplayacaktır.

İlk olarak terminolojik olarak “olağanüstü hal” ve “olağanüstü hal rejimi” kavramları

analiz edilecek ve olağanüstü hal rejiminin hukuksal dayanakları incelenecek, sonrasında 21

Temmuz 2016 tarihinde yürürlüğe giren olağanüstü hal rejimindeki hukuksal düzenlemeler

genel itibariyle açıklanarak bu düzenlemelerle çizilen genel çerçeve tespit edilecek ve nihayet

çalışmanın temel amacı olan; ihraç işlemlerine karşı başvurulan hukuksal süreçte, bu işlemlere

karşı Ankara İdare Mahkemeleri nezdinde dava açılabilmesi için, komisyonun kesin kararının

beklenmesine gerek olup olmadığı hususu kanuni düzenlemeler çerçevesinde analiz edilecektir.

II. OLAĞANÜSTÜ HAL ve OLAĞANÜSTÜ HAL REJİMİ KAVRAMI ve

HUKUKSAL TEMELLERİ

A. Olağanüstü Hal ve Olağanüstü Hal Rejimi Kavramları

Farklı ülkelerde “istisna hali (state of exception)”, “olağanüstü hal (state of emergency)”,

“Anayasal diktatörlük (constitutional dictatorship)”, “teyakkuz hali (state of alarm)”, “savunma

hali (state of defence)”, “kriz hali (state of public stress)”, “iç karışıklık hali (state of internal

disturbance)”, “savaş hali (state of assembly)”, “felaket hali (state of catastrophe)”, “tehlike hali

(state of peril)”, “tam yetkiler rejimi (regime of full powers)”, “tam zaruret rejimi (regime of

strict necessity)” gibi kavramlarla ifade edilen olağanüstü hal kavramı, bu farklı kullanımları

nedeniyle terminolojik birlik olmasa da1 benzer durumlarda başvurulan benzer uygulamaları

ifade etmek için kullanılmaktadır.

1 ESEN, Selin: Karşılaştırmalı Hukukta ve Türkiye’de Olağanüstü Hal Rejimi, 1. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara,

2008, s.8.