The Place of Psychological Harassment in Practice in Consideration of Case Law

• Author: Namik Hüseyinli ? Hatice ASLAN ATABAY
• Pages: 603-636

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:2 Yıl 2017 603

PSİKOLOJİK TACİZİN İÇTİHATLAR IŞIĞINDA UYGULAMA-

DAKİ YERİ

THE PLACE OF PSYCHOLOGICAL HARASSMENT IN PRACTICE IN

CONSIDERATION OF CASE LAW

Namık HÜSEYİNLİ*

Hatice ASLAN ATABAY**

Özet

Borçlar Kanunu’nun 417.maddesi kapsamında mevzuata giren psikolojik taciz

düzenlemesi çalışma mevzuatında var olan önemli bir eksikliği ortadan kaldırmıştır. İşye-

rinde psikolojik taciz, bir topluluk içinde iki insandan birinin diğerine uyguladığı psikolo-

jik şiddet olarak tanımlanabilir. Psikolojik taciz eylemi, zaman içinde p sikolojik terör,

psikolojik şiddet, duygusal taciz, zorbalık, yıldırma ve bezdiri gibi kavramlarla da ifade

edilmiştir. Çalışma ilişkilerinde sık sık gündeme gelen psikoloji k taciz; ast, üst veya eşitle-

ri tarafından bir kişiye yönelen saldırıdır. Kişilik haklarına yönelik birçok fiilin psikolojik

saldırı olduğunun iddia edilmesi mümkündür. Ancak saldırının psikolojik taciz olarak

değerlendirilebilmesi için, saldırganın fiilinin psikolojik tacizin a yırt edici özelliklerini

taşıması gerekmektedir. Psikolojik taciz olarak kabul edilmeyen hallerde mağdur, saldırıyı

gerçekleştirenin bu tutum ve davranışlarına karşı da yasal yollara başvurabilecektir.

Psikolojik tacizin işverenin kendisi ya da çalışanları tarafından yapılması halinde,

işveren açısından yükümlülükler doğmaktadır. Bu fiiller aynı zamanda haksız fiil olarak

değerlendirilebilir. Her halükarda işçilerin veya işverenin işçiye yönelik tutum ve da-

vranışları haksız fiil teşkil etsin veya etmesin, yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren

sorumluluk taşımaktadır. Uygulamada, çalışma hayatında yaşanan olaylar karşısında psi-

kolojik taciz sorunlarının çözümüne yönelik önemli içtihatlar oluşturulmuştur. Özellikle

Yargıtay’ın son yıllardaki emsal kararları sorunun çözümüne önemli katkı sağlamaktadır.

Çalışmamızda, bu içtihatlar doğrultusunda u ygulamada psikolojik tacizin hukuki sonuçları

incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Psikolojik taciz, işçi, sistematik saldırı, bezdiri, mobbing.

Abstract

Psychological harassment regulation that entered into legislations within the scope

of the 417. Article of Code of Obligations abolished a very important drawback existed in

employment legislation. Psychological h arassment in the workplace can be defined as

*Yrd. Doç. Dr., Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi, İşletme Fakültesi,

(namik.huseyinli@alanya.edu.tr).

** Avukat, İzmir Barosu, İzmir, (haticeaslanatabay@gmail.com)

DOI: 10.21492/inuhfd.310685

Namık HÜSEYİNLİ - Hatice ASLAN ATABAY

604 Inonu University Law Review InULR Vol:8 No:2 Year:2017

psychological violence that a person commits to another person in a community. In time,

psychological harassment act has been also described as psychological terror, psychologi-

cal violence, emotional harassment, bullying, intimidation and mobbing. Psychological

harassment, which is often at the top of the agenda, is a violence committed against a

person by his/her superior, subordinate or equals. It is possible for a lot of acts against

personal rights to be claimed as psychological assault. However, for an assault to be evalu-

ated as psychological harassment, assailant’s act has to have the distinctive features of

psychological harassment. In situations which are not accepted as psychological haras s-

ment, the injured party can take legal actions also against the assailant’s attitudes and

behaviours.

If psychological harassment is committed by the employer or his/her employees,

there emerge obligations on the employer. These acts can also be considered as tortious

acts. In any case, both the employer’s attitude and behaviours towards the employee con-

stitute tortious act, th e employer who does not fulfil the obligations bear responsibility. In

practice, important case laws for the solution of psychological harassment have been

formed against the incidents that take place in working life. Especially, the precedents of

the Supreme Court in recent years have made significant contribution to the solution of the

problem. In our study, legal consequences of psychological harassment in practice were

analyzed in accordance with these case laws.

Keywords: Psychological harassment, employee, systematic assault, bullying,

mobbing.

GİRİŞ

Çalışma hayatının önemli sorunlarından birisi olan “mobbing”

01.07.2012 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK) düzen-

lenmiştir. Düzenlemeyle, hukuka aykırı fiil “Psikolojik Taciz” olarak ad-

landırılmıştır. Doktrinde işçinin maruz kaldığı onur kırıcı, aşağılayıcı,

küçük düşürücü, sistematik ve hukuka aykırı davranışlar, değişik

çalışmalarda ve kararlarda psikolojik taciz, psikolojik terör, psikolojik

şiddet, duygusal taciz, zorbalık, yıldırma ve bezdiri gibi kavramlarla nitel-

endirilmişti. İşçiye uygulanan psikolojik tacize ilişkin ayrı bir yasal

düzenleme olmadığı için, değişik yasal düzenlemelerle bu ihtiyaç

karşılanmıştı. Ancak Borçlar Kanunu ile psikolojik tacize ilişkin düzen-

lemenin yasal nitelik kazanması uzun yıllardır var olan sorunların

çözümüne altyapı oluşturmuştur.

Yargı kararlarına mobbing olarak giren bu kavram, ülkemizde 2006

yılında kullanılmaya başlanmıştır. 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun yürür-

lüğe girmesinden önce, Ankara 8. İş Mahkemesi’nin

20.12.2006 tarih, 2006/19 E. ve 2006/625 K. sayılı kararı Türk mahkeme-

Psikolojik Tacizin İçtihatlar Işığında Uygulamadaki Yeri

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:2 Yıl 2017 605

lerince mobbing ile ilgili verilen ilk karar olmuş ve işveren mobbing

nedeniyle mahkûm edilmiştir

1

.

Diğer kanunlarda düzenlenen suçlara ilişkin önlemlerle, işçi ve

işveren ilişkisindeki saldırı, kötü muamele ve benzeri davranışlar

cezalandırılmış ve ortaya çıkan zararlar tazmin edilmeye çalışılmıştır.

Mağdur işçinin haklarının korunması için eski Borçlar Kanunu, Türk

Medeni Kanun (TMK) kapsamında kişilik haklarını koruyan düzenlemeler

ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24/II maddesindeki ahlak ve iyi niyet

kurallarına aykırılık durumunda uygulanacak hükümler yeterli olmamak-

taydı. 6098 sayılı yasa ile yasal zemine oturtulan psikolojik taciz düzen-

lemesi son yıllarda olumlu içtihatlara esas teşkil etmiştir. Bu anlamda,

çalışma hayatında psikolojik tacizin (mobbing) mağduru işçi kitlesinin

sorunlarının çözümü açısından beklentiler belirli ölçüde karşılanmış oldu.

Çalışmamızda psikolojik taciz (mobbing) konusu ağırlıklı olarak

mağdurların başvuracakları hukuki yolların takibi açısından incelenmiştir.

Yargıtay tarafından son yıllarda verilen emsal kararlar ışığında söz konusu

hukuki başvuru yollarına ilişkin açıklamalarımızın psikolojik taciz

mağdurlarına yol göstereceği kanaatindeyiz.

1. PSİKOLOJİK TACİZ (MOBBİNG) KAVRAMI

Türk Hukukunda “psikolojik taciz” olarak ifade edilen "mobbing"

kavramı, başlangıçta Latinceden İngilizceye geçen bir kavram olarak

ortaya çıkmış, 1963 yılında Avustralyalı Konrad Lorenz tarafından bazı

hayvan hareketlerini tarif etmek amacıyla, büyük bir hayvanın tehdidine

karşı daha küçük hayvan gruplarının gösterdiği tepkiyi ifade etmek üzere

kullanılmıştır. Bir sonraki çalışmada, 1972 yılında İsveçli doktor Heine-

mann tarafından "bir grup çocuğun, tek bir çocuğa karşı yıkıcı hareketler-

ini" açıklamak için mobbing olarak ifade edilmiştir

2

.

6098 sayılı TBK’ya “psikolojik taciz” ismiyle giren bu kavramla,

çalışma hayatında işveren veya diğer çalışanlar tarafından işçiye sistema-

tik bir şekilde yönelen yıldırma amaçlı her türlü saldırı tarif edilmektedir.

1

KÖSE Sevinç - UYSAL Şener: Kamu Personelinin Yıldırma (Mobbing) ve Boyutları

Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Bir Çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü Örneği, So-

syal Bilimler Dergisi, Cilt. 8 Sayı: 1, Manisa, 2010, s.265.

2

AKGEYİK Tekin – OMAY Umut – UŞEN Şelale – GÜNGÖR Meltem: İşyerinde Psiko-

lojik Taciz Olgusu: Niteliği, Yaygınlığı Ve Mücadele Stratejisi, İstanbul Üniversitesi,

Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, S:56, İstanbul, 2009, (ss.91-150). s.93,94,105.;

TINAZ, Pınar. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Beta, İstanbul, 2006, s.12.