The Obligation of the Veterinarian to Inform the Customer in the German Legal System

• Author: Nurten INCE
• Pages: 515-550

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:2 Yıl 2017 515

ALMAN HUKUKUNDA VETERİNER HEKİMİN AYDINLATMA

YÜKÜMLÜLÜĞÜ

THE OBLIGATION OF THE VETERINARIAN TO INFORM THE CU S-

TOMER IN THE GERMAN LEGAL SYSTEM

Nurten İNCE*

Özet

Son yıllarda hayvan hakları hususunda gelişmeler yaşanmakta olup hayvanları ko-

ruyucu pek çok yasal düzenleme yapılmıştır. Alman hukukunda Avrupa Birliği yönergeleri

doğrultusunda Hayvanları Koruma Kanunu’nda birçok değişiklikler yapılmış, Alman

Medeni Kanunu’nun 90a maddesinde hayvanların eşya olmadıkları açıkça düzenlenmiştir.

Ayrıca Federal Alman Anayasası’nın 20a. maddesinde hayvanların korunması gerekliliği

belirtilmiştir. Ancak bu düzenlemelerin dışında hayvanların daha fazla korunması için özel

hukukta da veteriner hekimin sorumluluğu tartışılmaya başlanmıştır. İnsan tıbbında doktrin

ve mahkeme kararları tara fından geliştirilmiş olup 2013 yılında Alman Medeni Kanu-

nu’nda düzenlenen hekimin aydınlatma, sır saklama ve arşivleme borcu gibi borçların

bünyesine uygun düştüğü ölçüde hayvan tıb bında uygulanıp uygulanmayacağı tartışılmaya

başlanmıştır. İnsan tıbbında hekimin sorumluluğuna dair geliştirilen tüm prensiplerin

veteriner hekimin sorumluluğuna doğrudan uygulanmayacağı belirtilmiştir. Bu çalışmada

veteriner hekimin aydınlatma borcu Alman h ukukunda doktrindeki tartışmalar ve mahke-

me kararları ışığında d etaylı bir şekilde incelenecektir. Aydınlatma borcunun türleri, ay-

dınlatma yükümlülüğünün kapsamı ve şekli gibi hususlar açıklanarak bunların insan teda-

visinden farklılıkları ve insan tıbbında geliştirilen p rensiplerden ne kadar yararlanabileceği

üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Hayvan hakları, aydınlatma bo rcu, aydınlatma zamanı ve

şekli, hukuki sorumluluk

Abstract

In recent years, the protection of animals has been an, intermittingly important is-

sue and many ani mal welfare rules have been enshrined in the law. In German Law, there

have been many changes in the Law on the Protection of Animals in line with the dire c-

tives of the European Union and in the article 90a of the German Civil Code it is regulated

that the animals are not things. In addition, in article 20a of the German Basic Law it is

emphasized that animals must b e protected. However, apart from these regulations, the

legal liability o f the veterinarian is also being discussed in private law in order to protect

*Yrd. Doç. Dr. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Hukuk Anabilim Dalı

Başkanı (nurten.ince@ marmara.edu.tr)

DOI: 10.21492/inuhfd.350456

Nurten İNCE

516 Inonu University Law Review InULR Vol:8 No:2 Year:2017

the animals more. Meanwhile, there are discussions about whether the principles devel-

oped in the literature and court decisions and enshrined in the BGB in 2013, such as co m-

pulsory disclosure, documentation of treatment, can also be applied in veterinary medicine.

It is accepted that not all of th e principles have been developed in the area of the legal

liability of the doctor in human medicine can be directly transferred to the legal liabil ity of

the veterinarian. In this study, it will examine in detail the veterinarian's obligations to

provide information in the German legal system in the light of literature and court cases.

The points, such as the nature, scope and form of the duty of the veterinarian will be exam-

ined and their differences on human medicine will be discussed.

Keywords: Animal right, obligations to inform, timing and nature of the elucida-

tion, legal liability

GİRİŞ

İnsan tıbbında hekimin aydınlatma borcu uzun bir süredir üzerinde

tartışılan, mahkeme kararları tarafından kabul edilip

1

, ilkeleri geliştirilmiş

bir alan olarak karşımıza çıkarken; veteriner hekimin sorumluluğu ve bu-

na bağlı olarak aydınlatma borcu son yıllarda tartışılmaya başlanılan ve

önemi artan bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır

2

. Özellikle son yıllarda

hayvanların da hakları olduğu, sadece bir eşya olmadığı ve korunması

gerektiğine ilişkin gerek anayasal gerekse de kanunlarla birçok düzenle-

menin yapılması beraberinde veterinerin özellikle özel hukuk ilişkisi açı-

sından sorumluluğunun incelenmesi gerektiğini açıkça gözler önüne ser-

mektedir

3

. Ancak hayvan hakları hususunda yapılan değişiklikler ve far-

kındalığa rağmen veterinerin hukuki sorumluluğu özellikle de aydınlatma

yükümlülüğünün neredeyse hiç tartışılmadığı ortaya çıkmaktadır

4

. Bu

nedenle bu çalışmada son derece az tartışılmış olunan veterinerin aydın-

latma yükümlülüğü üzerinde durmayı uygun bulduk. Türk hukukunda

hekimin aydınlatma yükümlülüğüne rağmen veterinerin aydınlatma yü-

kümlülüğünün neredeyse hiç tartışılmaması, Almanya’da ise konunun çok

1

KATZENMEİER, Christian: Arzthaftung, Tübingen 2002, s.1 vd; BEPPEL, Anne: Ärzt-

liche Aufklärung in der Rechtsprechung, Universitätsverlag Göttingen 200 7, s.21 vd.;

FINK, Claudia: Aufklärungspflicht von Medizinalpersonen (Arzt, Zahnarzt, Tierarzt,

Apotheker) Stämpfli Verlag AG, Bern 2008, s.207; DWYER-HOLIGHAUS, Axel: Die

Aufklärungspflicht des Arztes in Rechtsvergleich zwischen Deutschland und Italien,

Leipziger Uni-Vlg, Leipzig 2005, s.20 vd.

2

BLECKWENN, Eike: Die H aftung des Tierarztes im Zivilrecht, Springer Heidelberg,

New York Dordrecht London 2014, s.1 vd.

3

BLECKWENN, s.9; SCHULZE, Ekkehard: Die zivilrechtliche Haftung des Tierarztes,

Jur. Diss., Berlin 1991, s.8.

4

BLECKWENN, s.259.

Alman Hukukunda Veteriner Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:2 Yıl 2017 517

detaylı olmasa da doktrin ve mahkeme kararlarına konu olması nedeniyle

bu çalışmada Alman hukukunda veterinerin aydınlatma yükümlülüğü

detaylı bir şekilde incelenecektir.

I. ALMAN HUKUKUNDA GENEL OLARAK HAYVAN

HAKLARININ GELİŞİMİ

Roma hukukunda olduğu gibi Alman hukukunda da eşyalar ve in-

sanlar arasında ayrım yapılmaktadır. İnsanlar hak ve fiil ehliyetine sahip

olup kural olarak hukuki işlemler yapabilirler. Eşyalar; canlı/ cansız, taşı-

nır/ taşınmaz gibi ayrımlara tabii tutulmakta olunup hayvanlar canlı eşya

kategorisindedir

5

. Böyle bir kabulün ise şüphesiz pratik yönleri bulunmak-

tadır; ancak böylelikle hayvanlar üzerinde mülkiyet ve zilyetlik iddiasında

bulunulup hayvanlar tasarruf işlemlerine konu olabilirler. Söz konusu

mülkiyet hakkı ve zilyetlik hayvan sahibinin malvarlığına dair olup bu

kapsamda korunmaktadır. 1950’li yıllardan itibaren hayvanların da insan

gibi yaratılan, acı çeken varlıklar olduğu kabul edilip zamanla toplumda

hayvanların korunmasının gerektiğine dair bir bilinç gelişmiş ve bu bilinç

mahkeme kararlarına da yansımıştır. Örneğin Almanya’da 1977 yılındaki

bir mahkeme kararında hayvanların basit bir eşya olmadığı ve insan tıb-

bında meydana gelen gelişmelerin bünyesine uygun olduğu oranda hayvan

tıbbına uygulanacağı açıkça belirtilmiştir

6

. Hayvan hakları hususunda

zamanla daha fazla gelişmeler yaşanmış ve veterinerin sorumluluğu, ay-

dınlatma yükümlülüğü tartışılıp insan tıbbına dair geliştirilen ilkelerin

bünyesine uygun düştüğü ölçüde veterinerin sorumluluğuna da uygulan-

ması gerektiği belirtilmiştir

7

. Doktrin ve mahkeme kararlarında meydana

gelen bu değişimler yasama çalışmalarına yansımış, hayvanları korumaya

yönelik çıkartılan koruma kanunlarının yanı sıra gerek Alman Medeni

Kanunu’nda gerekse Federal Alman Anayasası’nda hayvan haklarına yö-

nelik olumlu değişiklikler yapılmıştır.

A. Alman Medeni Kanunu’nun 90a Maddesi

1990 yılında Alman Medeni Kanunu’na 90a maddesi eklenmiştir.

Bu maddeye göre hayvanlar eşya değildir ve hayvanlar özel kanunlarla

korunacaktır. Eşyalara ilişkin hükümler ise hayvanlar için özel düzenle-

menin olmadığı durumlarda uygulama alanı bulacaktır. Kanun koyucu bu

5

LORZ, Albert: “Tier = Sache?”, MDR 1989, s.202; VON LOEPER, Eisenhart/REYER,

Wasmut: “Das Tier und sein rechtlicher Status”, ZRP 1984, s.206; BLECKWENN, s.16.

6

BGH, NJW 1977, s.1102 vd; BLECKWENN, s.9; SCHULZE, s.8.

7

KATZENMEİER, s.416; BLECKWENN, s.14.