THE NOTION OF 'SINCERITY' IN THE EMPLOYEE'S APPLICATION AND IN THE EMPLOYER'SINVITATION FOLLOWING THE JURISDICTION OF REINSTATEMENT WITH REGARD TO DECISIONSOF THE COURT OF CASSATION

• Author: Nazli ELBIR
• Pages: 139-154

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi – İnÜHFD 11(1):139-154 (2020)

Yargıtay Kararları Işığında İşe İade Kararı Sonrası İşçinin Başvurusu ve İşverenin Davetinde “Samimiyet” Olgusu

139

YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA İŞE İADE KARARI SONRASI İŞÇİNİN

BAŞVURUSU VE İŞVERENİN DAVETİNDE “SAMİMİYET” OLGUSU

THE NOTION OF “SINCERITY” IN THE EMPLOYEE’S APPLICATION AND IN T HE

EMPLOYER’S INVITATION FOLLOWING THE JURISDICTION OF REINSTATE MENT WITH

REGARD TO DECISIONS OF THE COURT OF CASSATION

Nazlı ELBİR *

Makale Bilgi

Gönderilme: 03/032020

Kabul: 22/04/2020

Özet

4857 sayılı İş Kanunu’nda iş güvencesi kurallarının ve özellikle de işe iade davasının

sonuçlarının düzenleniş şeklinin sonucu olarak, iş güvencesi ile amaçlanan feshe karşı

korumanın sağlanmasında, tarafların dava sonucunda ortaya çıkan hükmü takip eden

davranışları belirleyici olmaktadır. Özellikle, tarafların bu davranışlarında, dürüstlük

kuralına uygun davranıp davranmadıklarının denetimi önemlidir. Bu bağlamda, öncelikle,

İş Kanunu’nda iş güvencesinin genel olarak düzenleniş şekli, tanımı, amaçları, koşulları

ve uygulanışı ele alınacaktır. Daha sonra, iş güvencesi kapsamında, feshe itiraz usulü ve

sonuçları incelenecektir. Zira, feshe itiraz sonucunda ortaya çıkan yargı kararı niteliği

gereği tek başına iş güvencesinin sonuçlarını doğurmamakta, taraflara bazı yükümlülükler

yüklemektedir. Bu yükümlülükler dahilinde, uygulamada, işçi ve işverenin işe iade kararı

üzerine yerine getirmeleri gereken başvuru, işe davet ve işe başlatma şartlarının gerçekten

bu yöndeki iradelerini yansıtıp yansıtmadığı, feshin geçersizliğinin tespiti üzerine, işçi

lehine sonuçların doğması bakımından ele alınmaktadır. Yargı kararlarında “samimiyet”

olarak yer alan bu durum, bu çalışmada, çeşitli olasılıklara ilişkin kararlar ve öğretideki

yaklaşımlar dahilinde incelenecektir. İşçinin b aşvurusunun samimiyeti, işverenin işe

davetinin samimiyetiyle bağlatılı olduğu gözetilerek ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

İş Güvencesi,

İşe İade,

Samimiyet.

Article Info

Received: 03/032020

Accepted: 22/04/2020

Abstract

As a result of the organisation of job security regulations and specifically, of reinstatement

claim in Labour Act no. 4857, in order to provide protection against unfair dismissal, the

conduct of parties following the jurisdiction of the competent labour court will be

determinant. In this context, assessment of whether the parties have behaved in accordance

with the principle of good faith, is crucial. In this study, firstly, the general principles of

job security system in Labour Act, its definition, purpose, conditions and application will

be explained. Then, the procedure and consequences of reinstatement claim within

regulations of job security will be examined. The jurisdiction of labour court over the

dispute, does not give right to reinstatement unless the parties fulfill requirements defined

by the Labour Act. These requirements are the employee’s application to the employer in

order to be re-employed, the employee’s invitation to the employee in order to re-employ

and finally, the reinstatement o f the employee. The notion of “sincerity” in all this

procedure -in the conduct of the parties- affects directly the consequences of the

jurisdiction. Therefore, the decisions of the Court of Cassation are determinant in the

application of this notion and will be considered in relation to specific cases and doctrinal

approaches.

Keywords

Job Security,

Reinstatement,

Sincerity.

Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır

* Avukat, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku) Anabilim Dalı Doktora Adayı.

Inonu University Law Review – InULR 11(1): 139-154 (2020)

Nazlı ELBİR

140

I. GİRİŞ

İş hukukunda, mevzuatta yer almamakla birlikte yargı kararlarında, iş güvencesi

uygulamasında “samimiyet” kavramına yer verildiği görülmektedir. Samimiyetin sözlük anlamı

“içtenlik, senli benli olma durumu”

1

olmakla birlikte, iş güvencesine ilişkin yargı kararlarında

dürüstlük ilkesi bağlamında değerlendirilmekte ve gerçek iradenin yansıtılması olarak kabul

edilmektedir

2

.

4857 sayılı Kanun’un 18 vd. maddelerinde yer alan iş güvencesi düzenlemeleri

kapsamında, işverenin, işçinin iş sözleşmesini bu hükümlere aykırı biçimde feshetmesi karşısında

yargısal bir geçerlilik denetimi yapılarak feshin geçersizliğine ve işçinin işe iadesine karar verilse

de, burada mutlak bir işe iadenin öngörülmediği kabul edilmektedir. Zira, hukukumuzdaki iş

güvencesi düzenlemesinde, feshin geçersizliği de genel hükümler anlamında bir geçersizlik

yaptırımı olamayıp, kendine özgü bir geçersizlik şeklindedir. Öncelikle, feshin geçersizliğini

tespit eden kararın akabinde, işverenin işçiyi işe başlatmak veya işçiye tazminat ödemek arasında

bir seçim yapma imkânı bulunmaktadır. Ayrıca, tarafların davranışları da geçersizliğin ve

sonuçlarının uygulanması, dolayısıyla, iş güvencesi kavramının amacına ulaşıp ulaşmaması

üzerinde etkilidir. Samimiyet olgusu, taraflarının davranışlarının bu etkisinde belirleyici

olmaktadır.

Bu çalışmada, öncelikle, hukukumuzda iş güvencesi sisteminin düzenleniş şekline genel

bir bakış sunulacak, daha sonra bu sistemin işçiye tanıdığı en önemli imkân olan iş sözleşmesinin

feshinin geçersizliğinin tespiti veya uygulamadaki adıyla işe iade davası ve sonuçları

incelenecektir. Davanın sonucunda verilen kararın geçersizliğin tespiti yönünde olması hâlinde,

kararın bir tespit hükmü niteliğinde olması nedeniyle ilâmlı icra takibine konu edilememesi,

tarafların davranışlarına özel önem yüklemektedir. Nitekim yasal düzenleme de tarafların

davranışının, verilen kararın uygulanmasının sonuçlarını etkileyeceği şekilde yapılmıştır. Bu

nedenle de tarafların davranışının dürüstlük kuralına uygun olup olmaması, başka bir ifadeyle

“samimiyetleri”, feshin geçersizliğinin sonuçları üzerinde etkili olmaktadır. Çalışmamızda, işe

iade davası ile feshin geçersizliğinin tespiti üzerine işçinin işveren başvurusu ile işverenin bu

başvuru üzerine işçiyi davet etmesinde tarafların samimiyetlerinin ne şekilde ortaya konduğu ve

bunun, iş sözleşmesine ve feshin sonuçlarına etkisi ayrıntılı biçimde ele alınacaktır.

II. 4857 SAYILI İŞ KANUNUNA GÖRE İŞ GÜVENCESİ

A. Genel Olarak İş Güvencesi Kavramı

İş sözleşmesine göre iş görme edimini ifa etmesi karşılığında elde ettiği ücret çoğunlukla

işçinin ve hatta ailesinin tek veya en önemli geçim kaynağıdır

3

. Bu nedenle, işçinin işinin

korunması, başka bir ifadeyle iş sözleşmesinin devamlılığının sağlanması, iş hukukunun temel

amaçlarından biri ve sosyal devlet ilkesinin de bir gereğidir. İş sözleşmesinin, dolayısıyla işçinin

işinin devamlılığının sağlanması, sadece fesih değil ancak başka nedenlerle de iş ilişkisinin sona

ermesinin gündeme gelebileceği durumlara karşı koruma sağlanmasıdır. Örneğin, işyeri devri

veya işverenin ölümü halinde mevcut iş sözleşmelerinin devralan işveren veya mirasçılarla devam

etmesinin öngörülmesi, iş sözleşmesinin devamında çalışma koşullarında esaslı değişikliklerin

işveren tarafından tek taraflı olarak gerçekleştirilememesi, böyle bir koruma sağlamaya yönelik

mekanizmalardır. Dolayısıyla, işin devamlılığının sağlanması veya en azından, iş ilişkisinin sona

erdiği durumlarda bunun olumsuz sonuçlarının hafifletilmesi, “geniş anlamda iş güvencesi”

olarak da adlandırılır

4

. İşçilerin, işverenler tarafından keyfi, dürüstlük kuralına aykırı biçimde

gerçekleştirilecek fesih işlemlerine karşı korunmalarını, bu tür fesihlerin yargı tarafından

1

Türkçe Sözlük, haz.: Akalın, Şükrü Haluk (ve diğerleri), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2011, 2023.

2

ÖKTEM SONGU, Sezgi: “İş Yargılamasında Belirsiz Bir Hukuki Kavram: Samimiyet”, in Doğan Yenisey,

Kübra/Ergüneş Emrağ, Seda (ed.), İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar II, Beta Yayınları, İstanbul 2018, s. 136-137;

BOSTANCI, Uygar: “İşçinin İşe İade Yönündeki Başvurusunun Samimi Olması ve Bo şta Geçen Süre Ücreti

Konusunda Yargıtay’ın Yeni Görüşü”, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 16, 2009, s. 127.

3

SÜZEK, Sarper, İş Hukuku, 18. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2019, s.533-534; TULUKÇU, Nezihe Binnur, İş

Mahkemeleri Kanunu ve Arabuluculuk Hükümlerine Göre İş Güvencesi İşe İade, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017, s.

23; CENTEL, Tankut, İş Güvencesi, 2. Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul 2020, s. 11.

4

KAR, Bektaş: İş Güvencesi ve Uygulaması, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2020, s. 26, 27; TULUKÇU, s. 27;

CENTEL, s. 14-16; AKYİĞİT, Ercan: Açıklamalı ve İçtihatlı Türk İş Hukukunda İş Güvencesi (İşe İade), Seçkin

Yayıncılık, Ankara 2007, s. 152; SARIBAY, Gizem: Türk İş Hukukunda İş Güvencesi Kapsamında Fesih Usulü, Feshe

İtiraz ve Feshe İtirazın Sonuçları, Legal Yayıncılık, İstanbul 2007, s. 34-35.