The Evaluation of The Reciprocity As A Condition For The Enforcement Of Foreign Judgments In Terms Of Art. 6(1) Of The European Convention On Human Rights In Turkish Law

• Author: Ilyas ARSLAN
• Pages: 1-15

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi – İnÜHFD 10(1): 1-15 (2019)

Türk Hukukunda Yabancı Mahkeme Kararlarının Tenfizinin Mütekabiliyet Şartına Bağlanmasının Avrupa İnsan Ha kları Sözleşmesi M.6(1) Açısından

Değerlendirilmesi 1

TÜRK HUKUKUNDA YABANCI MAHKEME KARARLARININ TENFİZİNİN MÜTEKABİLİYET

ŞARTINA BAĞLANMASININ AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ M.6(1) AÇISINDAN

DEĞERLENDİRİLMESİ*

THE EVALUATION OF THE RECIPROCITY AS A CONDITION FOR THE ENFORCEMENT OF FOREIGN JUDGMENTS IN

TERMS OF ART. 6(1) OF THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS IN TURKISH LAW

Makale Bilgi

Gönderilme: 12/11/2018

Kabul: 07/01/2019

Özet

5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) m.54 uyarınca yabancı

mahkeme kararlarının tenfizi

için karşılanması gereken şartlardan biri olan mütekabiliyet, objektif olarak tenfiz

yargılamasının taraflarının menfaatlerini gözetmediği gibi, böyle bir şartın aranmasında tenfiz devletinin ne tür

menfaatinin olduğu da tam olarak anlaşılamamaktadır. Dev

letin tamamen psikolojik bir saikle öngörmüş olduğu

bir şart olan mütekabiliyet, taraflar arasında davalının lehine bir eşitsizliğe yol açmaktadır. Zira MÖHUK

m.54’te yer alan diğer t enfiz şartlarıyla birlikte ele alındığında, diğer tenfiz şartları vasıtas

ıyla yeterince

korunabilecek olan davalıya, böyle bir şartla tenfiz yargılamasının akıbetini ciddi bir şekilde etkileyen ve gereği

olmayan bir koruma sağlanmaktadır. Bu nedenle, salt tenfize konu kararın menşeini esas alan böyle bir şartın

tatbiki, i nsan h

akları hukuku açısından da ciddi problemlere yol açabilecek mahiyettedir. Özellikle davacının

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde (AİHS) yer alan hakları dikkate alındığında, söz konusu şartın t atbiki,

yabancı kararla ortaya çıkan özel hukuka ilişkin bir ha

ktan tenfiz devletinde de yararlanmak isteyen davacının

AİHS m.6(1)’deki hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlaline neden olabilir. Bu çalışmada, mütekabiliyetin

tatbikinin AİHS m.6(1)’i gerçekten ihlal edip etmeyeceği veya hangi hallerde böyle bir ihl

alin ortaya çıkabileceği

incelenmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda, mütekabiliyetin tatbiki suretiyle tarafların AİHS m.6(1)’de güvence

altına alınan hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlali iddialarının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

(AİHM) tarafından na

sıl bir değerlendirmeye tabi tutulabileceği AİHM içtihatları ışığında analiz edilmeye

çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mütekabiliyet,

Yabancı Mahkeme

Kararlarının Tenfizi,

Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi,

Hakkaniyete Uygun

Yargılanma Hakkı

Article Info

Received: 12/11/2018

Accepted: 07/01/2019

Abstract

The reciprocity, which is one of the conditions that must be met for the enforcement of foreign judgments

pursuant to Art.54 of Turkish Code on Private International Law and International Civil Procedure numbered

5718 (CPIL), does not objectively take into

account of the interests of the parties to the enforcement proceedings,

nor i t is completely uncertain what kind of interest the enforcing state has in seeking such a condition for a

foreign judgment to be enforced. The reciprocity, which can be regarded

as a condition prescribed by t he state

with a purely ps ychological motive, leads to an inequality i n favour of defendant between the parties to the

enforcement proceedings. Because, when taken together with other conditions for enforcement under Art.54 of

CPIL, the defendant, whose interests can be adequately protected via other conditions, is provided with

unnecessary protection which seriously affect the outcome of enforcement proceedings. For this r eason, the

application of such condition to enforce a fo

reign judgment, which is purely based on the origin of judgment in

question, may also cause serious problems in terms of human rights. Especially considering the claimant’s right

to a fair trial pursuant to Art.6(1) of the European Convention on Human Righ

ts (ECHR), the application of this

condition may cause a violation of that right of the claimant, who wants to enjoy a private right based on a

foreign judgments in the enforcing state. In this study, it has been examined whether the application of

recipro

city as a condition to enforce a f oreign judgment could indeed violate Art. 6(1) of the ECHR or in which

cases such a violation may occur. In this context, it has been tried to analyze how the European Court of Human

Rights (ECtHR) assess whether Art. 6(1)

of the ECHR was actually violated by the Turkish courts via application

of reciprocity in the light of case law of the ECtHR.

Keywords

Reciprocity,

Enforcement of

Foreign Judgments,

European Convention

on Human Rights,

Right to a Fair

Hearing

*Bu makale, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Doktora Programı kapsamında Doç.Dr. Emre ESEN’in

danışmanlığında hazırlanan ve 28.9.2018 tarihinde savunulan “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Milletlerarası Özel Hukuka Etkisi” adlı

doktora tezi esas alınarak hazırlanmıştır.

DOI: 10.21492/inuhfd.481887

İlyas ARSLAN

Yalova Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk ABD, Dr. Araştırma Görevlisi ((ilyas.arslan243@gmail.com) ORCID: 0000-0002-1567-2630