The Effects of Article 83 Bis of The Chicago Convention to International and Turkish Aviation Law

• Author: Kazim Sedat SIRMEN ? Bilge ERSON ASAR
• Pages: 287-318

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:1 Yıl 2017 287

ŞIKAGO KONVANSIYONU’NUN 83 BIS MADDESININ

ULUSLARARASI VE TÜRK HAVACILIK HUKUKUNA

ETKILERI

THE EFFECTS OF ARTICLE 83 BIS OF THE CHICAGO

CONVENTION TO INTERNATIONAL AND TURKISH AVIATION LA W

Kazım Sedat SİRMEN*

Bilge ERSON ASAR**

ÖZET

Percival E. Fansler adındaki ünlü girişimcinin Tampa ve St. Petersburg şehirleri

arasını kısaltmak için üretici Thomas Benoist’ten almış olduğu hava araçları ile başlayan

ticari havacılık sektörü bugün 103.yılını kutlamaktadır. O gün Fansler’in hava aracı ile

seyahati için 400 $ (yaklaşık bu günkü 10.000 $) vermek gerekirken, bugün orta gelir

gruplarına dahil olan insanlar dahi bu h ava taşımacılığının konfor ve zaman kazand ıran

kalitesinden yararlanabilmektedirler. Öte yandan havayolu şirketleri-işletmeciler yahut

operatörler- kârlılıklarını korumak için birbirleri ile kiralama (lease), çarter (charter) yahut

değiş tokuş (interchange) gibi b irtakım özel hukuk anlaşmaları yapmak suretiyle karşılıklı

ticarî havacılık faaliyetinde bulunmaktadırlar. Tescil devletinin yükünü azaltmak,

kendisinin kontrolünden uzaklaşan hava aracı üzerinde denetimi sağlamak maksadıyla

tescil devletinde yer alan hava aracını işletecek operatörün esas idare merkezi, eğer öyle

bir merkez yoksa, daimî ikametgâhının bulunduğu âkit operator d evletinin tescil devleti ile

yapacağı anlaşma ile Şikago Konvansiyonunun 12 (Havacılık Kuralları) 30 (Hava aracı

Radyo Teçhizatı), 31 (Uçuşa Elverişlilik Belgesi) ve 32 (a) (Personel lisansları)

maddelerinde yer alan fonksiyon ve yükümlülüklerin tamamı yahut bir kısmını

üstlenmesini sağlayan transfer anlaşması bağıtlama imkânı veren 83 BIS Protokolü, bu

Protokol'ün uluslararası hukukta ve Türk Hukukundaki kapsam ve etkileri bu makalenin

konusunu oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Şikago Konvansiyonu, 83 BIS, Tescil Devleti, Operatör

Devleti, kiralama, çarter, değiş tokuş, transfer anlaşması

ABSTRACT

The commercial aviation sector celebrates its one hundred and third anniversary of

the day the famous entrepreneur named Percival E. Fansler managed to shorten the

duration of the trip between the two cities of Tampa and St. Petersburg. The first ticket

was sold to a businessman for 400$ (approximately today’s 10.000$). Today, n ot only

businessmen but also persons with moderate income can benefit from the comfortability

and the time saving qualifications of air transportation. On the other hand airlines in order

to protect their costs have been seeking some commercial operations of lease, charter and

interchange of aircraft by making private law agreements. Here, the Protocol in question

aims at reducing the burdens of State o f Registry when the air craft has been leased,

chartered to the foreign operator which has principal place of business or if he has no such

* Yrd. Doç. Dr. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Ana Bilim

Dalı “ssirmen@law.ankara.edu.tr”

** Yrd. Doç. Dr. Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hu kuk Ana Bilim Dalı

“b.erson@iku.edu.tr”

Kazım Sedat SİRMEN – Bilge ERSON ASAR

288 Inonu University Law Review InULR Vol:8 No:1 Year:2017

place of business, his permanent residence in other contracting State, namely State o f

Operator. According to the Protocol 83 BIS State of Registry may, by agreement with the

State of Operator, transfer to it all or part of its functions and duties as State of Registry in

respect of that aircraft under articles 12 (Rules of the air), 30 (Aircraft Radio Eq uipment),

31 (Certificate of Airworthiness) and 32(a)(Licences of Personnel) by relieving of

responsibility in respect of the functions and duties transferred. In this Article we focused

on the history of the enactment of this Protocol, scope and the effects thereof in

international and Turkish Law. In Turkish law we focused on esp. the dry lease

agreements between the foreign and national operators. According to the By-Law on

LEASING of the Directorate General of Civil Aviation, for the validity o f the dry-lease

agreements, the state of registry and the state of operator h as to conclude a 83 BIS transfer

agreement.

Keywords: Chicago Convention, 83 BIS, State of Registry, State of Operator,

lease, charter, interchange, transfer agreement

GİRİŞ

Uluslararası sivil havacılık hukuku emniyet üzerine

temellendirilmiştir

1

. Her devlet kendi ülkesi üzerinde tam ve münhasır

egemenliği haizdir; bununla birlikte, devletlerin ülkesi üzerinde bulunan

hava sahasında emniyeti sağlama ve bu amaçla denetim ve düzenleme

yapma yönünde, uluslararası havacılık hukuku bakımından

yükümlülükleri vardır. Bu yükümlülüklerin en önemlilerinden biri hava

araçları üzerindeki denetimlerdir. Bu denetimler, devletlerin tescil yoluyla

tâbiiyetlerine aldıkları hava araçlarının seyrüseferleri emniyetli bir şekilde

gerçekleştirmesini de içine alan bir takım tedbirler içerir. 1944 tarihli

Uluslararası Sivil Havacılık Konvansiyonu

2

(kısaca Şikago

Konvansiyonu) açısından devletin hava aracı ve onu işleteninin emniyetli

biçimde ve hem kendisinin hem de yabancı devletlerin ulusal

düzenlemelerine uygun şekilde hareket etmeleri konusundaki kontrol ve

sorumluluğunu sağlayan, söz konusu devletin siciline tescildir. Hava

sahalarında, yabancı tescilli hava araçlarının uluslararası seyrüsefer

gerçekleştirdiği devletlerin, hava araçlarının tescili ve tâbiiyeti konusunda

önemli menfaatleri bulunmaktadır. Şikago Konvansiyonu tarafından

öngörülen görev ve işlevlerin yerine getirilmesi bakımında özellikle

kiralama, çarter, değiş-tokuş gibi hukuki işlemlerde ortaya çıkacak

belirsizlik ve karmaşanın önüne geçebilmek için, 6 Ekim 1980 tarihinde

1

HUANG, Jiefang: Aviation Safety Through the Rule of Law. (Aviation Law and Policy)

ICAO's Mechanism and Practices, 1. Ed., Kluwer Law International, 2009, s.17

2

R.G. T.12.06.1945, S.6029