Termination of foundation

• Author: Yrd.Doç.Dr. Oguz Sadik AYDOS
• Pages: 130-153

Yrd.Doç.Dr.Oğuz Sadık AYDOS

130 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 4 Sayı:1 Yıl 2013

TERMINATION OF FOUNDATION

ABSTRACT

Foundations, which are very important for Turkish law and social

life, are terminated in two ways. The transfer of properties of foundation

that are terminated by itself or through court decision will be determined

depending on how the foundation was terminated.

Termination of the foundation by itself occurs when the realization

of the purpose becomes impossible or when the purpose cannot be

changed. The foundation that is terminated as a result of the lawsuit filed

by inheritors of the endower and/or creditors is terminated not through

court decision but itself. As a result of this lawsuit if the remaining assets

of the foundation can make it possible for the foundation to attain its

purpose, the foundation will live on otherwise the foundation will be

terminated due to lack of available assets and due to the fact that the

purpose cannot be fulfilled in this context.

Foundation that pursues illegal purposes or that is seen to have

engaged in illegal activities later on and whose purpose cannot be changed

is terminated through court decision. Basic principle for the foundations is

protection of foundations legal entity, so pursuing illegal purposes will not

be enough for termination and not being able to change the purpose will

also be sought.

The assets of the foundation that is terminated will be liquidated by

the liquidation board and then they will be assigned. The assets of the

foundation that is terminated by itself will be transferred based on the

provisions in the notarial deed and if there is no such provision, they will

be transferred to a foundation with a similar purpose through judge

decision. The assets of the foundations that are terminated through court

decision will be transferred to the Directorate General of Foundations.

Keywords: Foundation, wind up, assets, liquidation, transfer.

Vakfın Sona Ermesi

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 4 Sayı:1 Yıl 2013 131

GİRİŞ

Gerçek veya tüzel kişilerin, yeterli hak ve/veya malları sürekli ve

belirli bir amaca özgülemeleriyle oluşan mal topluluklarına1 vakıf adı

verilir (TMK2 m. 101/I). Mevcut mallar vakfedilebileceği gibi

gerçekleşmiş veya gerçekleşeceği anlaşılan her türlü gelir de belirli amaç

için özgülenebilir (TMK m. 101/II).

Ekonomik açıdan toplumda oluşan katmanlar arasında köprü

vazifesi görmesi, yardımlaşma ve dayanışma duygularını

kurumsallaştırması vakfı, diğer tüzel kişilerden ayırmakta ve sosyolojik

açıdan çok önemli bir konuma getirmektedir. Kökleri Avrupa hukuk

sistemlerinden doğmayan vakıf, oluşumunu İslâm ve Türk hukukunda

tamamlamıştır3.

Her bir safhası büyük bir önemi haiz olan bu kurumun “sona

ermesi” aşaması, bu çalışmanın inceleme konusunu oluşturmaktadır. Bu

çerçevede sona erme nedenleri ve sona erdikten sonra malların

özgülenmesi değerlendirilecektir. Ağırlıklı olarak Türk mevzuatı ve yargı

kararları açısından meseleler ele alınmakla birlikte uygun düştüğü ölçüde

yabancı hukuk sistemleri ile mukayese yapılacaktır.

1 TMK’nın “Vakıflarda üyelik olmaz.” (m. 101/III) hükmünü Anayasa Mahkemesi,

17.4.2008 tarih ve 2005 /14 E., 2008/92 K. sayılı kararı ile iptal etmiştir: RG. 28.6.2008,

S. 26920. Mahkeme, ilgili hükmün Anayasa’nın 2., 13. ve 3 3. maddelerine aykırı olduğu

gerekçesi ile bu kararı ver miştir. Hâl böyle olmakla birlikte, vakıfların mal topluluğu

olduğu yönündeki hüküm ise varlığını sürdürmektedir (TMK m. 101/I). Mal topluluğ u

olarak vasıflandırılan bir tüzel kişiye ü ye olmak çelişkili bir durumdur. Zira vakfın üye

kabul etmesi ve bunun sonucunda oluşturulacak genel kurulun, vakıf senedinde

değişiklik yapma imkânı ortaya çıkar. Bu durum ise kurucu iradeye saygısızlık anlamına

gelir. Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu bu kararın vakıf hukukuna aykırı olduğunu

düşünüyoruz. Aynı görüşte ve ayrıntılı bilgi için bkz. GÜRZUMAR, Osman Berat:

“Türk Medenî Kanunu’nun “Vakıfla rda üyelik olmaz.” Hükmünü İptâl Eden

Anayasa Mahkemesi Ka rarı Hakkında”, Halûk Konuralp Anısına Armağan, Ankara

2009, s. 523 – 547, 539 vd.

2 RG. 8.12.2001, S. 24607.

3 KÖPRÜLÜ, M. Fuad: İslâm ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf

Müessesesi, B. 2, Ankara 2005, 299; ÖZTÜRK, Nazif: Elmalılı M. Hamdi Yazır

Gözüyle Vakıflar, Ankara 1995, 6 vd.; ÖZKAYA, Eraslan: Eski Vakıf Hukuku,

Ankara 2012, 20.