Tanriya Uzak Merkeze Yakin: Meksika ve Turkiye'de Cevre Kapitalizminin Tarihsel Sosyolojisi: Ertan EROL Istanbul, Tarih Vakfi Yurt Yayinlari, 2020, 201 sayfa, ISBN: 9789753333672.

• Author: Altinors, Gorkem
• Position: BOOK REVIEW

Tarihsel Sosyoloji'nin (TS) Uluslararasi Iliskiler (UI) alanina getirdigi en önemli yenilik, analiz düzeyini ayni anda hem yatay düzlemde genis bir toplumsal cografyaya, hem de dikey düzlemde derin bir tarihsel arka plana tasiyabilmis olmasidir. Böylelikle, yalnizca ana-akim UI teorilerinin devlet-merkezci 'yöntemsel ulusçuluk/uluslararasicilik' ve 'simdiki-zaman merkezcilik' gibi problemli noktalari asilmaz, (1) bunlarla birlikte UI ile Karsilastirmali Siyaset (KS) arasindaki bosluk da doldurulmus olunur. (2) Ertan Erol'un Tanriya Uzak Merkeze Yakin: Meksika ve Türkiye'de Çevre Kapitalizminin Tarihsel Sosyolojisi adli kitabi bu zor görevi üstün bir akademik birikimi akici bir dil ile harmanlayarak basarmaktadir. Yazarin kendi sözleriyle, kitap, "Meksika ve Türkiye'nin, uluslararasi is bölümünün periferisinde yer alan iki toplumsal mekân olarak kapitalizme eklemlenmelerinden, günümüzde konumlandiklari alt-emperyalist pozisyonlara kadar geçen sürecin, kendine özgü sosyoekonomik kosullarini ortaya koymaya çalismaktadir" (s. 1). Bu kendine özgü Karsilastirmali Tarihsel Sosyoloji (KTS) çalismasi bir yandan mekân-zamansal (spatio-temporal) bir kavramsal çerçeve olusturmayi amaçlarken, bir yandan da ulus-devleti bir analiz biçimi olarak ele alip bagimli kapitalist üretim iliskilerinin ortaya çikisinin farkli cografyalardaki olaganüstü benzerliklerini gözler önüne sermektedir. Bu benzerlikler bize genelde cografyanin, özelde de jeopolitigin nasil da asli unsur oldugunu, bu unsurlarin neoliberal küresellesme ile olan iliskiselligi çerçevesinde göstermektedir. Kitap, Meksika ve Türkiye'nin kapitalist birikim merkezleri olan ABD ve Avrupa'ya cografi yakinliginin, her ikisindeki çevresel kapitalist gelismenin paralelligini ortaya çikardigini tarihsel bir anlatimla ve ikna edici bir biçimde okuyucuya sunmaktadir.

Kitap, Meksika ve Türkiye'de kapitalist mekânin çok ölçekli üretiminin tarihsel olarak incelendigi sekiz bölümden olusmaktadir. Kitabin birinci bölümünde periferide üretim iliskilerinin diyalektigi ve bagimli kapitalizmin mekân-zamansal kavramsallastirmasi teorik ve yöntemsel olarak detayli bir biçimde açiklanmistir. Farkli formlarda yeniden üretilen toplumsal yapilarin 'cografimekânsal' olarak kosullanmasi bu bölümde anlatilmistir (s. 2). Kitapta bu kavramsal çerçeveye destek olmasi için Gramsci'nin pasif devrim ve Troçki'nin esitsiz ve bilesik gelisme kavramlari ile McMichael'in içkin karsilastirma (incorporated comparison) yöntemi...