Sovereignty and International Criminal Court, as a Constituent of the Modern State

• Author: Hatice Derya ORMANOGLU
• Pages: 245-274

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:1 Yıl 2018245

MODERN DEVLETİN BİR UNSURU OLARAK EGEMENLİK VE

ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ

SOVEREIGNTY AND INTERNATIONAL CRIMINAL COURT, AS A

CONSTITUENT OF THE MODERN STATE

Hatice Derya ORMANOĞLU

Özet

Modern devletin vazgeçilmez unsurlarından biri olan egemenlik anlayışı önemli

bir dönüşüme uğramıştır. Bugün Jean Bodin’in kurumsallaştırdığı; mutlak, bölünemez ve

sürekli olarak nitelendirilen klasik egemenlik anlayışından bahsetmemiz mümkün değildir.

Klasik egemenlik anlayışının geçirdiği dönüşümün çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Bu

sebepleri hukuk devleti, insan hakları, kuvvetler ayrılığı prensibi ve uluslararası kuruluşlar

olarak ifade etmemiz mümkündür. Özellikle Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sonrasında

ortaya çıkan uluslararası kuruluşlar devletlerin egemenliğine müdahale konusunda o ldukça

dikkat çekicidir.

Egemenlik anlayışının geçirdiği bu dönüşüm sırasında dünya birçok katliama ve

savaşlara tanıklık et miştir. Bu doğrultuda da önce ad hoc mahkemeler kurulmuş ardından

da Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kuruluşuna giden süreç başlamıştır. 17 Temmuz 1998

tarihinde kabul edilip, 1 Temmuz 2002’de yürürlüğe giren Roma Statüsü ile de

Uluslararası Ceza Mahkemesi kurulmuştur. Devlet egemenliğine önemli bir müdahale

anlamına gelen Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargılama yetkisi konusunda

tamamlayıcılık ilkesinin kabul edilmesiyle, devlet egemenliğine yapılan müdahalenin daha

aza indirgenmesi amaçlanmıştır. Aynı zamanda d a Statü’ye taraf olacak devlet sayısını

arttırmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Egemenlik, modern devlet, Uluslararası Ceza Mahkemesi,

uluslararası hukuk, tamamlayıcılık ilkesi

Abstract

Our understanding of sovereignty, which is one of the essential factors of modern

state, has undergone a significant transformation in time. Today, it is impossible to

mention a classical understanding of sovereignty which was institutionalized by Jean

Bodin as; absolute, indivisible and perdurable. There are various reasons that caused the

transformation of classical sovereignty; it can be said that these reasons are constitutional

state, human rights, p rinciple of separation of powers and international organizations. The

Arş. Gör. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Anayasa Hukuku Anabilim Dalı,

E-mail: hdormanoglu@anadolu.edu.tr

Makale Gönderilme Tarihi: 25.01.2018

Makale Kabul Tarihi: 23.05.2018

DOI: 10.21492/inuhfd.383612

Hatice Derya ORMANOĞLU

246 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:1 Year:2018

international organizations, especially established after the First and Second World Wars,

are quite significant instruments in the process of intervening to the sovereignty of states.

During the transformation of understanding of sovereignty, the world had

witnessed numerous massacres and wars. In this respect, firstly ad hoc tribunals had been

established, after that the process towards the establishment of International Criminal

Court started. International Criminal Court was established with Rome Statute which was

acknowledged on July, 17, 1988 and inured on July, 1, 2002. Through the acceptance of

complementarity principle in terms of International Criminal Court’s jurisdiction, it is

intended to minimize the intervention to the sovereignty of states. Also, it is aimed to

increase the number of states parties to the Statute.

Keywords: Sovereignty, modern state, International Criminal Court, international

law, the principle of complementarity

GİRİŞ

En üstün iktidar anlamında kullanılan egemenlik, modern devletin

vazgeçilmez unsurları arasında yer almaktadır. Tarihsel süreç içerisinde

egemenlik kavramının evrim geçirerek farklı boyutlara ulaştığı

görülmektedir.. Modern öncesi dönemde dünyevi nitelik taşımayan siyasal

iktidar, feodalitenin hüküm sürdüğü dönemde parçalanmış görünüm

sergilerken, feodal dönemin bu parçalanmış iktidar anlayışını ortadan

kaldırmak amacıyla iktidar merkezileştirilmiş ve mutlak monarşiler ortaya

çıkmıştır. Mutlak monarşilerin en çarpıcı özelliği ise egemenliğin mutlak,

sürekli, bölünmez, devredilemez niteliğe bürünmüş olmasıdır. Ancak Jean

Bodin'in kuramsallaştırılan 16. yüzyılın mutlak, sürekli, bölünmez

niteliklere sahip klasik egemenlik anlayışı bir evrim sürecinden geçmiştir.

Hukuk devletinin, insan haklarının ve uluslararası hukukun sahneye çıkıp

gelişim göstermesi egemen eşit devletler kavramını ortaya çıkarmış,

mutlak egemenlikten sınırlı egemenliğe doğru bir yönelim olmuştur.

Birinci Dünya Savaşı ve İkinci Dünya Savaşı sonrasında kabul

edilen uluslararası belgeler, ortaya çıkan uluslararası kuruluşlar

egemenliğin sınırlı bir anlam ifade etmesine yol açan etmenler

arasındadır. Ardından oluşan Avrupa Birliği, üye devletlerinin hem siyasal

hem de hukuki sistemlerini etkilemiş ve üye devletlerin egemenlik

yetkisini kullanmalarında sınırlandırıcı bir etkiye sahip olmuştur.

Uluslararası arenada devletlerin egemenlik hakkına müdahale

niteliği taşıyan diğer bir oluşum ise Uluslararası Ceza Mahkemesi'dir.

Dünyada ardı ardına gerçekleşen katliamlar daimi bir mahkemenin

kuruluşunu zorunlu kılmıştır. Uzunca bir süredir kurulması planlanan

ancak hayata geçirilemeyen Uluslararası Ceza Mahkemesi 17 Temmuz

1998 tarihinde kabul edilip, 1 Temmuz 2002’de yürürlüğe giren Roma

Statüsü ile kurulmuştur.