Some Innovations in the Act of Family Protection and Prevention of Violence Against Women

• Author: Necla ÖZTÜRK
• Pages: 1-32

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:1 Yıl 20171

Necla ÖZTÜRK

ÖZET

Ülkemizde uzun yıllar kadına yönelik şiddetin aile içi mesele olduğu ve sadece

eşleri ilgilendirdiği düşüncesi etkili olmuştur. Bu yaklaşım 1980’li yıllarda kadın

hareketlerinin etkisiyle tartışılmaya, aile içi şiddetin suç olduğu düşüncesi kamuoyunda yer

bulmaya başlamıştır. Özel alan olarak görülen bu konuların top lumda tartışılmaya

başlamasının sonucu olarak, Türk hukukunda ilk kez kadına ilişkin şiddetin önlenmesi

amacıyla 17 Ocak 1998 tarihinde 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun yürürlüğe

girmiştir

1

. Ancak bir süre sonra 4320 sayılı Kanun yetersiz kalmış ve yeni bir Kanun

ihtiyacı d oğmuştur. Böylelikle 8 Mart 2012 tarihinde 6284 sayılı Ailenin Korunması ve

Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun

2

, 18 Ocak 2013 tarihinde ise Ailenin

Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanuna İlişkin Uygulama

Yönetmeliği

3

kabul edilmiştir.

Bu makalenin amacı, 6284 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik hükümleri

çerçevesinde getirilen bazı önemli yenilikleri ele almak, Kanundaki eksikliklerle,

uygulamada görülen sorunlara dikkat çekmektir.

Anahtar Kelimeler: Ailenin Korunması, Kadına Karşı Şiddet, Ev- İçi Şiddet,

Toplumsal Cinsiyet, Koruyucu Tedbirler.

ABSTRACT

Violence against women in our country was interpreted and understood to be a

domestic issues for several decades. This approach has been changed because of th e

influence of the women's movement in 1980’s, that domestic violence is a crime, where

the local law enforcement would protect violence against women based on enforceability

of the Act. As a result, it was a matter of public discussion in the society as oppose to

being a private personal matter. The first Act preventing violence against women under

Turkish Law is the Family Protection Law number 4320 came into force on January 1 7,

1998. Subsequently, the Act No: 4320 was inadequate and a new Act needed to be

enforced or amendments were required to be made in the existing Act. Finally, on March

8, 2012 Act of Family Protection and Prevention of Violence Against Women and also on

Akdeniz Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Mil letlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalı,

ozturknecla@akdeniz.edu.tr

1

RG: 17.01.1998-23233.

2

RG: 20.03.2012-28239.

3

RG: 18.01.2013-28532. Bundan böyle ‘Yönetmelik’ olarak anılacaktır.

AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN

ÖNLENMESİNE DAİR KANUNUN GETİRDİĞİ BAZI

YENİLİKLER VE ÖNERİLER

SOME INNOVATIONS IN THE ACT OF FAMILY PROTECTION AND

PREVENTION OF VIOLENCE AGAINST WOMEN

Necla ÖZTÜRK

2 Inonu University Law Review InULR Vol:8 No:1 Year:2017

January 18, 2013 The Regulation on the Act of Family Protection and Prevention of

Violence Against Women was approved and enforced.

The purpose of this article, to address some of the major innovations, changes and

amendments introduced in the framework of La w No. 6284 and related Regulations and to

draw attention to deficiencies in the law and in practice.

Keywords: Protection of Family, Violence Against Women, Domestic Violence,

Gender, Protective Measures.

GİRİŞ

2000’li yılların başından beri Türk hukukunda; Avrupa Birliği

uyum yasaları ve milletlerarası sözleşmelerin

4

gereği, kadın kuruluşlarının

çabalarıyla temel kanunlarda yer alan kadın-erkek eşitliğine aykırı

hükümler değiştirilmiştir veya yürürlükten kaldırılmıştır. Bu bağlamda,

1982 Anayasası'nın

5

bazı hükümleri değiştirilmiş

6

, Yeni Türk Ceza

Kanunu

7

, Türk Medenî Kanunu

8

, Türk Borçlar Kanunu

9

ve İş Kanunu

10

4

Kadın hakları konusundaki milletlerarası düzenlemeler için bkz. AYATA, Gökçeçiçek/

ERYILMAZ DİLEK, Sevinç/ ODER, Bertil Emrah: Kadın Hakları Uluslararası Hukuk

ve Uygulama (Ed.: Burcu Yeşiladalı), Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2010.

5

RG: 09.11.1982-17863.

6

1982 Anayasası 2001, 2004 ve 2010 yıllarında değiştirilmiş ve kadın erkek eşitliğini

sağlamaya yönelik düzenlemeler yapılmıştır. Ayrıntılı bilgi için bkz. KUYAKSİL, Ali,

“Türk Anayasalarında Kadın Hakları ve Gelişimi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009, 6 (11), s. 328-352.

7

RG: 12.10.2004-25611. Eski Türk Ceza Kanunu’nun (RG: 13.03.1926 -320) kadına

ilişkin hükümlerinin eleştirisi konusunda bkz. CENTEL, Nur: Kadını Şiddete Karşı

Korumaya Yönelik Yasa Hükümlerine Eleştirel Yaklaşım, İstanbul Ticaret Üniversitesi,

İnsan Hakları Hukuku ve Kadın Paneli, İstanbul 2003:

http://nurcentel.com/makaleler/kadinakarsisiddet.pdf (Erişim tarihi: 24.06.2014). Ayrıca

konu hakkında geniş bilgi için bkz. YALÇIN SANCAR, Türkan: Türk Ceza Hukukunda

Kadın, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2013.

8

RG: 08.12.2001-24607. 1926 tarihli Mülga Türk Medenî Kanunundaki (RG:

04.04.1926-339) kadın-erkek eşitliğine aykırı bazı hükümler konusunda bilgi için bkz.

AKINCI, Şahin: “Medenî Kanun’da Kadın ve Aile”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Dergisi,8 (1-2), 2004, s. 15-31; YARAR, Betül: “Bir Moral Düzenleme Biçimi Olarak

Medenî Kanunun Aile Hukuku Arkeolojisi”, Öneri Dergisi, 7 (28), 2007, s. 212 vd.

Ancak, kadının kocasının soyadını taşıma zorunluluğuna ilişkin Türk Medenî

Kanunu’nun 187. maddesi hâlâ yürürlüktedir. Konu hakkında b kz. MOROĞLU, Nazan:

“Kadının Kimlik Sorunu ‘Kadının Soyadı’”, TBB Dergisi, 99, 2012, s. 245 -268;

ERGENE Deniz: “İnsan Hakları Hukukundaki Gelişmeler Işı ğında Türk Hukukunda

Kadının ve Çocuğun Soyadı Meselesi ve Medenî Kanunda Değişiklik Önerisi”, MHB,

31 (2), 2011, s. 123 -176; AİHM tarafından 28.05.2013 tarihli, Türkiye’nin mahkûm

olduğu dava için bkz.: http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar/leventoglu.pdf (Erişim

tarihi: 03.12.2015).

9

RG: 04.02.2011-27836.

10

RG: 10.06.2003-25134.

Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Daire Kanunun Getirdiği Bazı Yenilikler ve Öneriler

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi İnÜHFD Cilt:8 Sayı:1 Yıl 2017 3

kabul edilmiştir. Ayrıca Belediye Kanunu

11

, Devlet Memurları Kanunu

12

gibi kanunlarda da kadına ilişkin hükümlerde yeni düzenlemeler

yapılmıştır

13

. Ancak bu değişiklikler kadını şiddetten korumaya yeterli

olmamıştır. Zira bazı toplumlarda olduğu gibi Türk toplumunda da

14

ev içi

şiddet; aile içi mesele/özel alan olarak görülüp, konunun sadece eşleri

ilgilendirdiği düşüncesi kabul edilmektedir

15

. Bu kabul, 1980’li yılların

sonlarında kadın hareketleri ve kampanyaların etkisiyle tartışılmaya

başlanmış; aile içi şiddetin göz yumulamayacak bir suç olduğu, bunu

işleyenlerin cezalandırılması gerektiği kamuoyunda yer bulmuştur

16

.

Bu gelişmelerin bir sonucu olarak ilk kadın danışma merkezlerinin

ve ardından sığınma evlerinin açılmasıyla ev içi şiddetle gerçek mücadele

süreci başlamıştır. 1990’lı yılların sonunda bu süreç ivme kazanmış ve

kadına karşı şiddeti düzenleyen ilk kanun -4320 sayılı Ailenin

Korunmasına Dair Kanun- 1998 yılında yürürlüğe girmiştir

17

. Kanunun

11

RG: 13.07.2005-25874.

12

RG: 23.07.1965-12056.

13

Yasal değişikliklerin ayrıntıları için bkz. Türkiye’de Kadının Durumu, TC. Aile ve

Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Ekim 2012, Ankara, s.

2-11:

http://www.kadininstatusu.gov.tr/upload/kadininstatusu.gov.tr/mce/2012/trde_kadinin_d

urumu_2012_ekim.pdf (Erişim tarihi: 30.06.2013).

14

Türkiye’de kadına yönelik şiddetle mücadelenin kısa tarihçesi konusunda bkz.

ALTINAY, Ayşe Gül/ ARAT, Yeşim: Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet, 2. Bası,

Metis Yayınları, İstanbul 2008, s. 17 vd: Kadın hareketi konusunda ayrıca bkz. TEKELİ,

Şirin: “80’lerde Türkiye’de Kadınların Kurtuluş Hareketinin Gelişmesi”, Birikim, 3,

1989, s. 34-41; ARAT, Yeşim: 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Hareketi: Liberal

Kemalizm’in Radikal Uzantısı - Türkiye’de Kadın Olgusu (Ya yına Hazırlayan: Necla

Arat), Say Yayınları, İstanbul 1992, s. 75-95.

15

Kamusal-özel alan ayrımı, toplumsal cinsi yet eşitsizliğine yo l açan ve toplumsal

cinsiyete dayalı şiddeti meşrulaştıran bir anlam taşımaktadır. Bu bağlamda kadına

yönelik şiddet özel mesele olarak değerlendirilmediğinden müdahale edilmemiştir:

VEUR Dennis: Gender Matters - A Manual on Addressing Gender-Based Violence

Affecting Young People, General Editor: Gavan Titley, Council of Europe, Budapeşte

2007, s. 49. Ayrıca ailede kamusal-özel alan konusunun analizi için bkz. S CHNEİDER,

M. Elizabeth: Battered and Feminist Lawmaking Women, Yale University, 2000, s. 87

vd; CAROL HALL, Jane, “The Link Bet ween Public and Private Harm: Is There Hope

for Gender-Based V iolence as a Ground for Asylum in the United States”, Immigration

and Nationality Law Review, 21, 2000, s. 679 -699; UYGUR, Gülriz: Toplumsal

Cinsiyet Sosyolojisi, Ünite 7 (Hukuk), Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir 2011, s.

156 vd.

16

Ayrıntılı bilgi için bkz. MORALIOĞLU, Aylin: “Seksenli Yıllarda Kadın Hareketi ve

Kampanyalar”, TBB Dergisi, 99, 2012, s. 291-296.

17

Kanunun getirdiği tedbirler konusunda bkz. GÜVEN, Kudret: “4320 Sayılı Ailenin