Small and Medium Enterprises Development and Support Administration Council - Observations and Evaluation in Terms of Administrative Law - ??????........:

• Author: Emin KOÇ
• Pages: 225-258

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:2 Yıl 2016 225

KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİ GELİŞTİRME VE

DESTEKLEME İDARESİ BAŞKANLIĞI

- İDARE HUKUKU AÇISINDAN GÖZLEMLER VE

DEĞERLENDİRME -

Emin KOÇ

ÖZET

Küçük ve orta ölçekli işletmelerin desteklenmesi ekonomik kamu düzeninin bir

gereğidir. Bu amaçla hukukumuzda kamu tüzel kişiliğine sahip Kü çük ve Orta Ölçekli

İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı kurulmuştur. Bu id ari birim

kanunla kendisin e verilen görevleri yerine getirirken, kullandığı araç, tabi olduğu hukuk

açısından bazı özellikleri taşımaktadır. Bu çalışmada Kurumun yapısı idare hukuku

prensipleri açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: İdare, İdare Hukuku, Ekonomik Kamu Düzeni, Küçük ve

Orta Ölçekli İşletmeler, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme

İdaresi Başkanlığı

SMALL AND MEDIUM ENTERPRISES DEVELOPMENT AND

SUPPORT ADMINISTRATION COUNCIL

-OBSERVATIONS AND EVALUATION IN TERMS OF

ADMINISTRATIVE LAW-

ABSTRACT

Supporting of small and medium-sized enterprises is a requirement of economic

public order. For this goal in our legal system, Small and Medium Enterprises

Development and Support Administration Council which has a public legal personality is

established. This administrative unit has some features in fulfilling its duties by law, the

tools used and the law applied to it. In this study, the organization structure of institution is

examined in terms of administration law principles.

Keywords: Administration, Administration Law, Economic Public Order, Small

and Medium-Sized Enterprises, Small and Medium Enterprises Development and Support

Administration Council

 Yrd. Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu

Yönetimi Bölümü, Hukuk Bilimleri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi,

emin.koc@deu.edu.tr.

Emin KOÇ

226 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:2 Yıl 2016

GİRİŞ

Küçük ve orta büyüklükte işletmelerin (KOBİ) ekonomik hayata

katkıları büyüktür. KOBİ’lerin dünya ekonomilerinde; işletme sayısının %

95’inden fazlasını, istihdamın % 60’ından fazlasını, yatırımların %

40’ından fazlasını, katma değerin % 40’ından fazlasını oluşturduğu ifade

edilmektedir

1

. Bu kapsamda da “iktisadi faaliyetleri geniş alana yayarak;

bölgesel kalkınmada, istihdam yaratmada, göçü, sağlıksız şehirleşmeyi

önlemede, toplum içinde sosyal barışın sağlanması ve korunmasında

önemli rol oynadığı” vurgulanmaktadır

2

. Bu çerçevede KOBİ’lerin

iktisadi hayata etkileri ve bu etkiler çerçevesinde günlük hayat, toplumsal

hayat, iş yaşamı vb. birçok konuda yansımaları yer almaktadır

3

. Bu

nedenle bu çalışmada KOBİ’lerin geliştirilmesi ve desteklenmesi için

kurulmuş bir kamu kurumu olan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri

Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) incelenmeye

çalışılmıştır.

1. GENEL OLARAK

1.1. KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTE İŞLETME

KAVRAMI

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi

Başkanlığı’nın temel konusu olan işletmeler, hacmine göre “küçük” ve

“orta büyüklükte” şeklinde bir ayrıma tabi tutulsa da en nihayetinde

işletme, hukuken tanımlanabilir bir kavramdır. İşletme kavramının ticari

1

Öğüt Mehmet, KOSGEB - Sanayide Enerji Verimliliği Kapsamında Enerji Verimliliği

Etüt-Danışmanlık ve Eğitim Destekleri,

www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/a205ca3230d64da_ek.pdf?dergi=854, (07.06.16).

2

Öğüt, http://www.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/a205ca3230d64da_ek.pdf?dergi=854,

(07.06.16).

3

KOBİ’lerin farklı boyutlarına için bkz. Müftüoğlu Tamer, Türkiye’de Küçük ve Orta

Ölçekli Sanayi İşlet meleri Sorunlar Öneriler, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara

1989, s. 1 vd.; Öztürk Özkan, İstihdam Konusunda KOBİ’lerin Önemi ve KOBİ

Alanında Eğitim İstihdam İlişkisi Açısından Kamu İstihdam Kurumunun Rolü, T.C.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye Dış Kurumu Genel Müdürlüğü Uzmanlık

Tezi, Ankara, 20 07, s.1 vd; Uludağ İlhan, Gümrük Birliği Sürecinde KOBİ’ler ve Ris k

Sermayesi Şirketleri Mo deli, İstanbul, İTO Yay., Ekim 1996, s. 1 vd; KOSGEB,

“Türkiye’de KOBİ Anlayışının Dünü Bugünü ve Geleceği”, Türkiye’de KOBİ

Anlayışının Dünü Bugünü ve Geleceği Paneli, ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi, 19

Eylül 2000, s. 1 vd; Durman Mustafa/ Önder Hüseyin, Ekonominin Minik Devi

KOBİ’ler ve KOSGEB Teşvikleri, İstanbul, Alfa Aktüel Yay, 2007, s. 1 vd; Tas H.

Yunus, Avrupa Birliği ve Türkiye’de KOBİ’lerin İstihdam Artırıcı Et kileri, İstanbul,

İTO Yayın No:2010-39, 201, s. 1 vd.

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı

- İdare Hukuku Açısından Gözlemler ve Değerlendirme -

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:2 Yıl 2016 227

işletme hukuku açısından tanımı Türk Ticaret Kanunu ile yapılmıştır:

“Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir

sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde

yürütüldüğü işletmedir” (TTK,m.11/1). Konumuz olan 3624 Sayılı Küçük

ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı

Kurulması Hakkında Kanun’a

4

dayalı olarak çıkarılan “Küçük ve Orta

Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması

Hakkında Yönetmelik”te

5

de işletme kavramı tanımlanmıştır.

Yönetmeliğe göre işletme; “yasal statüsü ne olursa olsun, bir veya birden

çok gerçek veya tüzel kişiye ait olup bir ekonomik faaliyette bulunan

birimleri veya girişimleri” ifade eder (m.4-a).

Bu tanımda, işletme kavramı ekonomik faaliyeti yürüten gerçek

kişileri ve tüzel kişileri kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Faaliyeti

yürütenler bakımından ise “birim veya girişim” terimleri kullanılarak

olabildiğince geniş ele alınmaya çalışılmıştır. İşletme tanımı Kanun’da yer

almamakla birlikte 3143 Sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın Teşkilat

ve Görevleri Hakkında Kanun’un ek 1’inci maddesine göre belirlenen

küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri (KOBİ) ifade edeceği belirtilmiştir

(m.2). Ancak 3143 sayılı Kanun, 635 Sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji

Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde

Kararname ile yürürlükten kaldırılmıştır. 635 Sayılı KHK ise KOBİ’leri

sayma usulü belirlememiş, genel bir tanımlama ile “Küçük ve orta

büyüklükteki işletmeler kısaca "KOBİ" olarak adlandırılır” ifadesine yer

vererek diğer hususların ise yönetmelikle düzenleneceğini belirtmiştir

(m.28).

Kuruluş Kanunu’nda ise “girişimci” özel olarak tanımlanmaktadır.

Buna göre girişimci, “bir iş fikrine dayalı olarak kendi işini kurmak

isteyen gerçek kişileri” ifade eder(m.2). Bu kanun koyucunun girişimciye

verdiği önemin bir göstergesi niteliğindedir. Çünkü amaç olabildiğince

küçük boyuttaki iktisadi teşebbüslere destek olmak ve gelişmelerini

sağlamaktır.

Tanım Yönetmeliği’nde işletmelerin niteliği belirlenirken “yasal

statüsü ne olursa olsun” vurgusu yapılmıştır. Bu vurgu öncelikle tüzel

kişilerinin niteliğinin önemli olmadığını göstermektedir. Diğer yandan

düzenleme uyrukluğa dair de yol gösterici niteliktedir. Birim veya

4

Kısaca “Kuruluş Kanunu/KK” olarak adlandırılacaktır.

5

Kısaca “Tanım Yönetmeliği” olarak adlandırılacaktır.