Provisional Application of Treaties ? Article 25 of The Vienna Convention on The Law of Treaties

• Author: Elif UZUN
• Pages: 187-210

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:2 Yıl 2018 187

ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN GEÇİCİ UYGULANMASI –

VİYANA ANDLAŞMALAR HUKUKU SÖZLEŞMESİ 25. MADDE

PROVISIONAL APPLICATION OF TREATIES – ARTICLE 25 OF THE

VIENNA CONVENTION ON THE LAW OF TREATIES

DOI: 10.21492/inuhfd.443456

Elif UZUN

Özet

Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi’nin 25. maddesi, taraflar mutabık kaldığı

takdirde, bir andlaşmanın, yürürlüğe girmeden önce geçici olarak uygulanabileceğini

belirtir. Bunun anlamı, yürürlüğe girmesi için iç hukukta bazı işlemlerin yapılması gereken

bir andlaşmanın bu iç hukuk prosedürünün tamamlanmasından önce uygulanmaya

başlayabilmesidir. Bu hükmün, uluslararası örf ve âdet hukukunun kodifiye edilmesi

anlamına geldiği kabul edilmektedir. Ne var ki gerek 25. madde gerekse çok taraflı

andlaşmalardaki geçici uygulama hükümleri kimi zaman uluslararası ihtilaflara neden

olabilmektedir. Bu ihtilafların nedeni genellikle andlaşmayı geçici uygulamayı ilk başta

kabul etmiş devletlerin andlaşmayı geçici uyguladıkları dönemde ortaya çıkan ulu slararası

sorumluluktan kurtulma isteğidir. Diğer yandan VAHS 25. maddedeki ve çok taraflı

andlaşmalardaki ge çici uygulama hükümlerindeki bazı açıklığa kavuşmamış hususlar da

ihtilaflara neden olabilmektedir. Bu makale Türkçede incelenmemiş bu konuyu ve konu

hakkındaki uluslararası hukuk literatürünü betimsel bir yaklaşımla ele almaktadır. Bu

teorik düzeydeki anlatıma ilaveten, geçici uygulama hakkında tartışma yaratan bazı

uluslararası ihtilaflar ve Uluslararası Hukuk Komisyonu’nun halihazırda yürüttüğü çalışma

kısaca ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: Uluslararası andlaşmalar hukuku, andlaşmaların geçici

uygulanması, Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi

Abstract

Article 25 of the Vienna Convention on the Law of Treaties (VCLT) confirms that

a treaty may be applied pro visionally pending its entry into force if negotiating states have

agreed on it. This means that a treaty, which needs the completion of in ternal law

procedures to enter into force, can be applied before its entry into force. This provision is

accepted as the codification of international customary law. Yet Article 25 and provisional

application clauses in multilateral treaties may give ris e to international disputes. Behind

such disputes is generally a desire of the states, having first agreed to apply the treaty

provisionally, to subsequently avoid their treaty obligations u nder provisional application.

The aim of this article is to examine a topic wh ich has attracted little or no interests in the

 Doç. Dr., Anadolu Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı.

(E-mail: eluzun@anadolu.edu.tr), (ORCID: 0000-0001-7825-7840)

Makale Gönderilme Tarihi: 13.07.2018 Submitted: 13.07.2018

Makale Kabul Tarihi: 23.10.2018 Accepted: 23.10.2018

Elif UZUN

188 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:2 Year:2018

Turkish doctrine, thereby turnin g its attention to the international literature for a primarily

descriptive study. In so do ing, it will also briefly analyse pertinent international disputes

predicated upon wider academic discussions on provisional application of treaties as well

as the ongoing work of the International Law Commission.

Keywords: Law of treaties, provisional application of treaties, Vienna Convention

on the Law of Treaties

GİRİŞ

Andlaşmalar, uluslararası hukukun en önemli kaynağıdır. Özellikle

Birleşmiş Milletler’in kuruluşundan sonra çok taraflı uluslararası

andlaşmaların sayısında yaşanan artış, andlaşmaların uluslararası hukukun

kaynağı olmak bakımından önemini büyük ölçüde artırmıştır. Bugün için

1969 Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi (VAHS), uluslararası

andlaşmalar hukukunun otorite sahibi metni olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sözleşme bu otoritesini sadece çok taraflı bir andlaşma olmasından ve

Sözleşme’yle bağlanan devletlerin sayısından almamaktadır; VAHS aynı

zamanda andlaşmalar hukuku alanındaki örf ve âdet hukukunu da kodifiye

etmiştir. Dolayısıyla andlaşmalar hukuku araştırma ve tartışmalarının

merkezinde VAHS bulunmaktadır.

Bu makale, uluslararası andlaşmalar hukukunun aynı zamanda

VAHS’de de karşılığı olan bir sorununa odaklanmaktadır: Andlaşmaların

geçici uygulanması. VAHS’nin 25. maddesi uyarınca, taraflar anlaştıkları

takdirde, andlaşmanın tamamı veya bir kısmı, andlaşmanın yürürlüğe

girmesinden önce uygulanmaya başlayabilmektedir. 25. maddenin ikinci

fıkrası ise, andlaşmayla bağlanmama iradesini bildiren devlet açısından

geçici uygulamanın sona ereceğini hükme bağlamıştır.

Türkçe literatürde geçici uygulama konusunda neredeyse hiçbir

incelemenin bulunmadığı gerçeğinden yola çıkılarak, bu makalede, geçici

uygulamaya yönelik ağırlıklı olarak betimsel bir inceleme sunulacaktır.

Bu çerçevede VAHS temelinde geçici uygulamanın kapsamına,

unsurlarına ve hukuki sonuçlarına ilişkin uluslararası hukuk literatürünün

genel yaklaşımı sunulacaktır. Konu ele alınırken, geçici uygulamanın

merkezde olduğu güncel sayılabilecek bazı uluslararası hukuk

uyuşmazlıklarına da değinilecek, son olarak Uluslararası Hukuk

Komisyonu’nun (UHK) yürütmekte olduğu geçici uygulama çalışmasının

hâlihazırdaki durumu kısaca özetlenecektir.

GEÇİCİ UYGULAMA: TANIM VE TERMİNOLOJİ

Uluslararası hukukun kaynağı olarak andlaşmalar her geçen gün

önemini artırmaktadır. Devletlerin uluslararası hukuk uyarınca sahip

olduğu yükümlülükler bir taraftan uluslararası örf ve âdet hukukunun