Protection of industrial designs under the law of copyrights and neighbouring rights

• Author: Prof. Dr. Hüseyin ALTAS, Yrd. Doç. Dr. Leyla Müjde KURT
• Pages: 423-449

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011 423

ENDÜSTRİYEL TASARIMLARIN FİKİR VE SANAT ESERLERİ

KANUNU KAPSAMINDA KORUNMASI

Dr. İsmail FİDAN

ÖZET

Türk Hukukunda, endüstriyel tasarımların korunmasında Fikir ve

Sanat Eserleri Kanunu hükümlerinden de yararlanılabilir. Ancak, söz

konusu koruma için tasarımın, FSEK kapsamında eser niteliği taşıması

gerekir. Eser niteliği taşıyan tasarım sahibine, FSEK kapsamında hak

sağlar ve bu kanun kapsamında korunur. FSEK kapsamında korumanın

diğer koruma usullerine göre avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.

Çalışmada hem tasarımların FSEK kapsamında korunması, hem de bu

koruma metodunun diğer usullerle karşılaştırılması üzerinde durulacaktır.

Anahtar Sözcükler: Endüstriyel Tasarımların Korunması, Eser,

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Korumanın Kapsamı

PROTECTION OF INDUSTRIAL DESIGNS UNDER THE LAW

OF COPYRIGHTS AND NEIGHBOURING RIGHTS

ABSTRACT

The provisions of the Law of Copyrights and Neighbouring Rights

can also be used for the protection of industrial designs, in the Turkish

legislation. But, for the abovementioned protection the design should have

the characteristics of a work of art under the Law of Copyrights and

Neighbouring Rights. The design which has the characteristics of a work

of art grants its owner the rights under the Law of Copyrights and

Türk Patent Enstitüsü Marka Uzmanı, Hukukçu

Dr.İsmail FİDAN

424 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011

Neighbouring Rights and it is protected according to the provisions of this

law. The protection under the Law of Copyrights and Neighbouring

Rights has its advantages and disadvantages compared to the other

methods of protection. In this article, the protection of designs under the

Law of Copyrights and Neighbouring Rights and the comparison of this

method of protection with the other methods of protection will be dealt

with. Key Words: Protection of Industrial Designs, Work of Art, Law of

Copyrights and Neighboring Rights, Scope of Protection

GİRİŞ

Mevzuatımızda tasarımlara ilişkin ilk özel düzenleme olan 554

sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde

Kararname1 1995 yılında yürürlüğe girmiştir. Özel düzenleme

yapılmasına karşılık tasarım hukuku yine de çok sayıda problemle karşı

karşıyadır. Bu problemlerin bir kısmı tasarımın sui generis yapısından bir

kısmi ise özel düzenlemenin sadece tescil edilmiş tasarımlara ilişkin

hükümler içermesinden doğmaktadır.

Tasarımlar sui generis yapıda olmaları nedeniyle bazen fikrî

haklara, bazen sınaî haklara, bazen de her iki alana birden benzerlik

göstermektedir. Fikrî mülkiyet hukukunun diğer alanlarına olan bu

benzerlik nedeniyle tasarımcı karşımıza kimi zaman eser sahibi kimi

zaman da buluşçu olarak çıkabilmektedir. Bu özelliği tasarımları, sadece

teknik alandaki buluşlara koruma sağlayan patent veya faydalı

modellerden veya sadece sahibinin özelliklerini taşıyan fikir ve sanat

eserlerini koruyan fikrî haklardan ayırmaktadır2. Yine bu karma yapıları

nedeniyle tasarımların korunmasında zaman zaman fikrî ve sınaî haklara

ilişkin diğer düzenlemelerden yararlanılması söz konusu olmaktadır.

1 Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanu n Hükmünde Kararname

çıkartılması 08.06.1995 tarihli ve 4113 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak

Bakanlar Kurulunca 24.06.1995 tarihinde kararlaştırılmıştır. 554 sayılı KHK,

27.06.1995 tarih ve 22326 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

2 Şehirali, F. H.: “Türk Hukukunda Tasarımlara Yön elik Uygulamalar (Özellikle

Tescilsiz Tasarımların Korunma Yolları)”, Türkiye’de Fikri ve Sınai Hakların Etkin

Uygulanması Konulu Uluslararası Sempozyum, İstanbul 2004, <

http://www.abgm.adalet.gov.tr/8-2-TR-Sehirali.pdf>, (15.12.2011), sh.3.