Protection of Cultural Property for the Sake of the International Community During the Armed Conflict

• Author: Merve ERDEM
• Pages: 185-216

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:1 Yıl 2018185

SİLAHLI ÇATIŞMA ESNASINDA KÜLTÜREL MALLARIN

ULUSLARARASI TOPLUM YARARINA KORUNMASI

PROTECTION OF CULTURAL PROPERTY FOR THE SAKE OF THE

INTERNATIONAL COMMUNITY DURING THE ARMED CONFLICT

Merve ERDEM

Özet

Kültürel malvarlığının korunması, sadece malvarlığının bulunduğu devleti değil,

uluslararası toplumu da ilgilendirmektedir. Kültürel mirasa gelen her zarar, insanoğlunun

ortak zararı ve kaybıdır. İşbu nedenle, kültürel malvarlığını korumak, u luslararası

hukukun, özellikle insancıl hukukun konularından birini oluşturmuştur.

Kültürel malvarlığını korumak için akdedilen antlaşmalar ve ek protokollerle,

silahlı çatışmalarda çatışan taraflara, kural olarak, çatışma alanında yer alan kültürel

malvarlığını tahrip etmeme ya da yok etmeme yükümlülüğü öngörülmüştür. İlgili

yükümlülüğün ihlali, ciddi insancıl hukuk ihlaline verecek ve devletler kend i iç hukuk

düzenlerinde, sorumluları yargılayabileceklerdir. Ayrıca Uluslararası Ceza Mahkemesi de

savaş suçları kapsamında kültürel malvarlığını koruma yükümlüğünün ihlallerini

yargılamakla yetkilendirilmiştir.

Her ne kadar kültürel malvarlığı, uluslararası hu kuk sisteminde, koruma altına

alınsa ve yükümlülüğün ih lali için bireysel cezai sorumluluk öngörülse de kültürel

malvarlığının tahribi ve yok olması geri dönülemez zararlara yol açmaktadır. İşbu nedenle,

kültürel malvarlığının pasif koru ması yanında, zarar görmeden ya da yok olmadan

korunmasını temin altına alacak, aktif koruma araçlarının varlığı daha da önem arz

etmektedir.

Anahtar Kelimeler: Kültürel malvarlığının korunması, 1954 Bir Çatışma Halinde

Kültür Mallarının Korunmasına Dair Sözleşme, 1977 Ek Protokol I, 1977 Ek Protokol II,

Uluslararası Ceza Mahkemesi, Savaş Suçları.

Abstract

The protection of cultural property concerns not only the state where it is situated

but also the international community as a whole. Any harm to cultural heritage also

represents a loss for human cult ure and international society. Therefore, the protection of

cultural property has become a subject of international law and humanitarian law in

particular.

Arş. Grv. Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Milletlerarası Hukuku Anabilim Dalı,

E-mail: merverdem1987@hotmail.com

Makale Gönderilme Tarihi: 02.01.2018

Makale Kabul Tarihi: 17.05.2018

DOI: 10.21492/inuhfd.373697

Merve ERDEM

186 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:1 Year: 2018

Treaties and additional protocols enacted for the protection of cultural heritage, in

principle, provide an obligation to conflicting parties to not destroy or destruct cultural

property in conflict zones. Any breach of this obligation constitutes a serious violation of

humanitarian law, and it is the states who are competent to adjudicate on the responsible

actor in their domestic legal systems. Further, the International Criminal Court is given

jurisdiction over breaches of the obligation to protect cultural heritage within the context

of war crimes.

Although the international legal system provides protection for cultural property

and individual criminal responsability in cases of the breach o f this protection, the

destruction of cultural property causes irrever sible damages. For this reason, in addition to

passive protection of cultural property, active pro tection tools have to be provided in order

to protect cultural property before any damage or destruction occur.

Keywords: The protection of cultu ral property, 195 4 Convention for the

Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict, 1977 Additional Protocol

I, 1977 Additional Protocol II, The International Criminal Court, War Crimes.

I. GİRİŞ

Uluslararası hukuk kurallarının ihlali, onların varlık sorununa değil

etkililik sorununa işaret etmektedir. İşbu etkililik sorunu bakımından en

çok karşılaştığımız meseleler de jus ad bellum ve jus in bello kuralların

uygulanmasına ilişkindir. Hem kuvvet kullanma yasağı, hem de silahlı

çatışmalar esnasında insancıl hukuk en çok ihlal edilen hukuki

rejimlerdendir. Bir silahlı çatışmada, insancıl hukukun gerektirdiği sınırlar

her zaman aşılmakta, yükümlülükler daima taraflarca göz ardı

edilmektedir. Söz konusu ihlaller, sivilleri ve en nihayetinde de

uluslararası toplumu olumsuz etkileyen boyutlara ulaşmaktadır.

Uluslararası toplumu olumsuz etkileyen işbu ihlallerin bir boyutu da

önemli kültürel malların, silahlı çatışmalarda yıkıma ve tahribe maruz

kalması veya tamamen yok olmasıdır.

İlgili yıkım ve tahrip, özellikle 20. yüzyılda insanlığın sık sık

karşılaştığı bir olay haline gelmiş, kültürel mallar, alınan önlemlere

rağmen 21. yüzyılda da çatışmaların temel hedefi haline gelmekten

kurtulamamıştır. Halbuki, kültürel malvarlığı sadece bir ulusun kültürel

mirası değil, tüm insanlığın mirasıdır1. Dolayısıyla, kültürel malvarlığına

verilen zarar sadece, kültürel malvarlığının bulunduğu ülke halkını değil,

uluslararası toplumun bütününü ilgilendirmektedir.

Nitekim en son insanoğlu, yoğunlukla Irak ve Suriye’de faaliyet

gösteren Irak-Şam İslam Devleti olarak kendini ilan eden terör örgütünün

2015 yılı Şubat ayının sonlarında Musul Halk Kütüphanesi’ni ateşe

1 O’KEEFE, Roger: The Protection of Cultural Property in Armed Conflict (The Protection

of Cultural Property), Cambridge University Press, UK 2006, s. 104.