OECD / WORLD Bank's model competition law

• Author: Dr. Talat KAYA
• Pages: 241-268

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 5 Sayı:1 Yıl 2014 241

OECD/DÜNYA BANKASI MODEL REKABET KANUNU

Dr. Talat KAYA*

ÖZET

Özel teşebbüslerin rekabete aykırı eylem ve işlemlerinin

uluslararası düzeyde ele alınmasına yönelik pek çok ikili ve çok taraflı

girişim başlatılmış ise de, bu girişimlerin olumlu sonuçlar vermesi,

ülkelerin rekabet hukuku ve politikası açısından ortak bir anlayışa sahip

olmalarını gerektirir. Uluslararası alanda böylesi bir ortak anlayışın

sağlanmasına yönelik çalışmalardan bir tanesi de Model Kanun

çalışmalarıdır. Bu çerçevede, OECD ve Dünya Bankası tarafından 1999

yılında yayımlanan Model Kanun, rekabet düzenlemesine sahip olmayan

gelişme yolundaki ülkelerin örnek alabilecekleri bir metin oluşturarak,

rekabet hukuku ve politikası konusunda ortak anlayışın geliştirilmesini

amaçlamaktadır. Model Kanun gelişmekte olan ülkelerin tüm

hassasiyetlerini yansıtmamakla birlikte, esnek yapısı sayesinde bu ülkeler

tarafından kullanılabilecek niteliktedir.

Anahtar Kelimeler: OECD, Dünya Bankası, Model Rekabet

Kanunu, Rekabet Hukuku, Uluslararası Rekabet Anlaşması

OECD / WORLD BANK’s MODEL COMPETITION LAW

ABSTRACT

Although several bilateral and multilateral initiatives have been

launched at the international level for addressing anti-competitive

practices of private enterprises, for yielding positive results, a common

* kayatalat@gmail.com

Dr. Talat KAYA

242 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 5 Sayı:1 Yıl 2014

understanding is required among the countries, in terms of competition

law and policy. One of the efforts at the international arena for reaching

such a common understanding is the Model Law studies. In this context,

Model Law of the OECD and the World Bank, published in 1999, aims to

create a common understanding, by establishing a model text for the

benefit of developing countries, which have no competition laws.

Although some aspects of the Model Law do not reflect the sensitivities of

developing countries, through its flexible structure, it can be used by those

countries.

Keywords: OECD, World Bank, Model Law on Competition Law,

International Competition Agreement

GİRİŞ

İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan yeni ekonomik düzenin en

temel özelliği dünya ekonomileri arasında yaşanan bütünleşme eğilimidir.

Bu çerçevede, uluslararası düzeyde malların, hizmetlerin, sermayenin ve

hatta insanların serbest dolaşımının önündeki engeller birer birer ortadan

kaldırılmaya başlanmıştır. Yaşanan bu bütünleşme sürecinde, daha önce

ulusal düzeyde faaliyet gösteren pek çok şirket uluslararası düzeyde

faaliyet göstermeye başlamıştır. Bu dönemde özellikle ticaret önündeki

devlet engelleri Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması

1

(GATT)

altında yürütülen çok taraflı müzakereler yoluyla ya da devletlerin

yaptıkları ikili anlaşmalar ile ortadan kaldırılmıştır

2

.

1

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması 1947 yılında imzalanmış v e 1947–1994

yılları arasında uzunca sayılabilecek bir dö nemde uygulanmıştır. 1994 yılında imzalanan

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Anlaşması ve ekinde yer alan Anlaşmalar (DTÖ

Anlaşmaları) ise, GATT 1947’nin üstlenmiş oldu ğu rolü sürekli ve yaptırım gücü ile

desteklenmiş hu kuksal bir platforma taşımıştır. DTÖ Anlaşması, GATT 1947

hükümlerini ve uygulanmasını yürürlükten kaldırmamış, tam tersine, GATT 1947

sonrası dönemde üye devletlerin “Round” olarak bilinen müzakere tu rları sonrasında

üzerinde uzlaştıkları gelişmeleri de içerecek şekilde anılan hükümleri GATT 1994

altında bünyesine katmıştır. Daha fazla bilgi için Bkz http://wto.org

2

Bu kapsamda örneğin, Türkiye bugüne kadar AB ile gümrük birliği gerçekleştirmiş, 31

ülke ile de Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalamıştır. Ancak 11 adet STA, STA