Objection Precondition for Using Shareholder Rights in Joint-Stock Companies

• Author: Kürsat GÖKTÜRK
• Pages: 53-78

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:8 Sayı:2 Yıl 201753

Kürşat GÖKTÜRK

Özet

Anonim şirket ortakları, yönetime ilişkin temel pay sahipliği haklarını şirket genel

kurulunda kullanırlar. Genel kurulun almış olduğu kararlarda çoğunluk prensibi geçerlidir.

Yani yasanın aradığı çoğunluk, şirket iradesinin oluşumunda belirleyicidir. Azınlıkta

kalanlar bu prensibin uygulanacağını bilerek ortaklık ilişkisine dahil olmuştur. Ancak

çoğunluk prensibi, çoğunluğun mutlak hakimiyeti anlamına gelmez. Başka bir de yişle,

şirket genel kurul kararının hukuka uygun olması gerekir. Karar hukuka uygun değilse,

iptali talep edilebilecektir. Ancak pay sahiplerinin genel kurul kararının iptalini talep

edebilmeleri için, kural olarak, karara muhalif kalmaları gereklidir. Yani, pay sahipli ği

hakkının kullanılması bir şarta bağlıdır. Çalışmada bu şarta ilişkin bazı değerlendirmelere

yer veril miştir. Öte yandan muhalefet şartı, sadece genel kurul kararının iptalinde değil,

diğer bazı pay sahipliği haklarının kullanımında da aranılan bir şarttır. Muhalefet

koşulunun arandığı bu hallerin, bir sistem çerçevesinde açıklanıp açıklanamayacağı,

incelemeyi gerektirmektedir. Çalışmada belirtilen konulara odaklanılarak değerlendirmeler

yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Türk Ticaret Kanunu, anonim şirket, genel kurul, genel kurul

kararı iptali, muhalefet şartı

Abstract

Shareholders use the main shareholding rights for the management in the general

assembly of the company. The principle of majorty rule is applied for decitions taken by

general assembly. It means, the majority determined th e company’s will. However, the

majority principle does not mean the absolute dominance of the majority. In other words,

the decision of the companys general assembly must be in lawfull. If the decision is not

lawfull, annulment may b e actioned. However, as a rule, it is necessary for the

shareholders to oppose the decision in order to action for an annulment. That is, the use of

shareholder rights depends on a precondition. In this essay, some appreciations have been

made on this prekondition. On the other hand, this precondition is required not only for

annulment of the decision of the General Assembly but also for the use of some other

shareholder rights,It’s discussable, whether these situations could be explained in a

systematical framework. In this essay, it’s focussed on the mentioned situations.

Keywords: Turkish Commercial Code, joint-stock company, general assembly,

annulment action for general assembly decisions, opposition precondition

Bu eser Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde 22.05.2017 tarihinde gerçekleştirilen

“Anonim Şirketlerde Bireysel ve Azınlık Pay Sahibi Hakları Sempozyumu III”te sunulan

tebliğin özgün katkılar yapılarak geliştirilmiş halidir.

 Doç. Dr. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim

Üyesi

ANONİM ŞİRKET PAY SAHİPLİĞİ HAKLARININ

KULLANILMASINDA MUHALEFET ŞARTI

OBJECTION PRECONDITION FOR USING SHAREHOLDER

RIGHTS IN JOINT-STOCK COMPANIES

DOI: 10.21492/inuhfd.338779

Kürşat GÖKTÜRK

54 Inonu University Law Review InULR Vol:8 No:2 Year: 2017

GİRİŞ

Anonim şirket tüzel kişilik yapısında ortakların organ statüsü içinde

bulunduğu farzedilerek kuruluştan itibaren durumu tetkik edildiğinde,

genel kurul, şirket işletmesi için gerekli olan mal varlığını taahhüt edip

getiren (TTK2011 m. 335, 342,344), işletmeyi idare edecek kişileri seçen

(TTK2011 m. 359), tabi olacakları ana çerçeveyi çizen (TTK2011 m. 339),

idarecilerin faaliyetleri bakımından hesap soran ve faaliyetleri uygun

bulan (TTK2011 m. 424), faaliyetleri haricen tetkik edecek kişiyi belirleyen

(TTK2011 m. 399), elde edilen kâr üzerinde tasarrufta bulunan (TTK2011 m.

408, 519 vd.), kural olarak idari faaliyetlere müdahil olmayan organ iken;

yönetim kurulu, şirket amacının elde edilmesi için işletmeyi idare edip

(TTK2011 m. 365 vd), hesap veren (TTK2011 m. 514 vd.) organ

konumundadır.

Genel hatlarıyla yukarıdaki şekilde özetlenebilecek şirket yetki ve

görev dağılım yapılanmasında, pay sahipleri kanunun kendisine tanıdığı

hakları, yine kanunun kendisine tanıdığı sınırlar dâhilinde

kullanabilmektedir. Belirtilen sınırlar bakımından muhalefet şartının özel

bir önemi vardır. Belirtilen şart, esas itibariyle genel kurul kararlarının

iptali davasında aranmakla birlikte, başkaca bazı hallerde de bir koşul

olarak karşımıza çıkabilmektedir. Çalışmamızda, genel kurul kararlarının

iptali esas alınmakla birlikte, şartın arandığı diğer bazı örnek haller de

tetkik edilecektir.

Muhalefet şartına ilişkin olarak aşağıda yer verilen kavramsal,

niteliksel, dogmatik ve sistematik açıklamalar, mülga ticaret kanunları

nazara alınarak yapılmıştır. Teorik temeller ortaya konulduktan sonra,

yürürlükteki kanunla ilgili daha sağlıklı değerlendirme yapılabileceği

kanaatini taşımaktayız. Belirtilen nedenle, yürürlükteki kanun, kendisine

mahsus başlık altında incelenmiş olup, diğer başlıklar altında, ayrıca özel

olarak zikredilmediği takdirde değerlendirmelere esas alınmamıştır.

I. MUHALEFET ŞARTI KAVRAMI

İşlevler ayrılığı prensibine göre şekillenen anonim şirket

yapılanmasında, ortağın kural olarak genel kurulda kullandığı pay

sahipliği hakları marifetiyle şirket mukadderatına etkide bulunma imkânı

vardır. Ancak bu imkân kural olarak mutlak değil, nispi şekilde ortaya

 Çalışmada Türk hukukunda yürürlükten kaldırılanlar da dahil birden fazla ticaret

kanunundan yararlanıldığından, kanunların kısaltılmış halinin sonunda, ilgili kanunun

kabul tarihi verilmek suretiyle ortaya çıkabilecek karışıklık engellenmeye çalışılmıştır.