Novelty and originality in terms of intellectual property law

• Author: Prof. Dr. Hüseyin ALTAS, Yrd. Doç. Dr. Leyla Müjde KURT
• Pages: 328-399

Yrd.Doç.Dr. Zeki GEVEN

328 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011

NOVELTY AND ORIGINALITY IN TERMS OF INTELLECTUAL

PROPERTY LAW

ABSTRACT

Even the criterion indicating novelty, originality, and development

are often mixed with one another, to establish an intellectual property, to

preserve it, and when it is invalid, they are the criterion that provides the

different functions and points the different characteristics of the

intellectual product. It requires to rearrange the concept in the intellectual

property, approval and applications, the rights according to their

objectives focusing on these objectives and when it is necessary features;

and it requires to use these concepts, approval, and applications in

accordance with the existing aim of the rights for all the rights. In all the

types, it requires to consider the characteristics indicating novelty,

originality, and development at the same meaning and level, and to

constitute a togetherness of terminology. In order to be ask for the

criterion, when a necessity exists, the obligation of registration should

exist in the regulations for the works demanded to get preserved, and also

for the intellectual products like the nonregistered designs.

Key Words : Intellectual, Property, Law, Novelty, Originality.

GİRİŞ

Fikrî mülkiyet haklarının amacı, fikrî ürünler meydana getirip,

bunları toplumla paylaşmayı teşvik ederek toplumun, ekonomik, sosyal,

kültürel ve teknolojik gelişmesini sağlamaktır1. Amaca götüren yol olarak

da fikrî ürün sahibine, ciddi maddi ve manevi kazanımlar sağlayan mutlak

ve inhisarî nitelikteki bir hakkın, belli bir süre için tanınması

1 Aynı yönde Trips Anlaşması m. 7; PatKHK. m. 1; EndTasKHK. m. 1; EntDevK. m. 1;

YBitK. m. 1; ABD Copyright Kanunu m. 1 / 8 - 8; Kınacıoğlu, N: “ Türkiye’de Fikrî

Hakların Gelişimi ve Nazari Esasları ”, Prof. Dr. Haluk Tandoğan’ın Hatırasına

Armağan, Ankara, 1990, s. 548; Colston C. / Middleton, K.:Modern Intellectual

Property Law, 2. b., London, 2005, s. 1; Tritton, G:Intellectual Property in Europe,

London, 1996, s. 1; Suluk, C. / Na l, T. ( Karahan, S. / Saraç, T. ), Fikri Mülkiyet

Hukukunun Esasları, Ankara, 2007, s. 8; Karş. Intellectual Proper ty Handbook, 2. B.,

WIPO Publication No: 489, Geneva, 2 004 ( IP H ), s. 3; Tekinalp, Ü.: Fikrî Mülkiyet

Hukuku, 4.b., İstanbul, 2006, s. 31 vd.

Fikri Mülkiyet Hukukunda Yenilik ve Orijinallik

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011 329

benimsenmiştir. Hakların, toplumun menfaati için ortaya konulmuş bu

amacı, toplumun gelişmeleri - belli bir süreden sonra olsa dahi - serbest

kullanımının sağlanmasını ve korumayı hak etmeyen fikrî ürünlere

koruma tanınmamasını gerektirmektedir.

Bu haklar, toplumun diğer fertlerinin hürriyet sahasını, bir tek şahıs

lehine şarta bağladığı ve sınırladığından; korumanın, ancak hakların

amacına uygun, toplumun gelişmesini sağlayan, bilgi havuzunu

zenginleştiren, bu korumayı hak eden fikrî ürünlere tanınması gerekir2.

Bir fikrî ürünün, korumayı hak edip etmemesi de ancak, hakkın

amacına uygun niteliklere sahip olmasıyla belirlenebilecektir. Bu temel

nitelikler, hak konusunun bir fikrî ürün olması, bu ürünün toplumu

geliştirmesi ve sağlanan hakkın teşvik edici olması şeklinde ortaya

çıkmakta ve tespitte orijinallik, yenilik, gelişme gösterme kriterleri

kullanılmaktadır.

Yenilik, orijinallik ve gelişme gösterme kriterleri, çoğu zaman

birbirleriyle kaynaşmış vaziyette bulunsalar da, bir fikrî mülkiyet hakkının

tesisi, korunması ve hükümsüzlüğünde, farklı işlevleri yerine getiren ve

fikrî ürünün farklı özelliklerine işaret eden kriterlerdir. Günümüzde bazı hak

türleri açısından bu kriterlerden bazılarının açıkça zikredilmemiş olması,

aynı kaynaktan doğan, sebep sonuç ilişkisi bağlamında ayniyet taşıyan,

korudukları yön dışında farklılığı olmayan fikrî mülkiyet hakkı türlerinin,

yenilik ve orijinallik yönünden farklı esaslara tabi tutulmalarını

gerektirmemektedir.

§1. FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI VE AMAÇLARI

A . GENEL OLARAK

Fikrî mülkiyet hakları, - tarım da dâhil olmak üzere - sanayi, ticaret,

hizmet, bilim alanları ile edebiyat ve diğer sanat alanlarında, zihinsel

faaliyetlerin sonucunda üretilen, toplumu gelistirme vasfına sahip fikir

ürünlerini koruyan yasal haklardır.

2 Aynı yönde Hirş, E. E. :Hukuki Bakımdan Fikrî Sa y, C. II, İstanbul, 1943 ( Fikri Say II

), s. 12.

Yrd.Doç.Dr. Zeki GEVEN

330 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011

Herhangi bir kavramın tarif ve tanınmasındaki hedef, bu kavramın

tahsis edildiği amacı gerçekleştirmesidir. Bunun bir gereği olarak, herhangi bir

subjektif ( nisbi ) kavram, bununla ifade edilmek istenen konuya ve amaca göre

yorumlanmalıdır3. Fikrî mülkiyeti koruyan hakların ve bunlara ilişkin

kavramların da, tahsis edildikleri amaç dikkate alınarak yorumlanması

gerekir. Fikrî mülkiyeti koruyan hakların tanınması ve bu haklara ilişkin

düzenlemeler yapılmasının iki ana nedeni bulunmaktadır. Birinci neden, -

toplumun kullanımına açılacağından - bu fikir ürünlerini meydana getiren

kişilere, fikrî ürünleri üzerinde yasal haklar tanıyarak, onların emeklerini

ödüllendirmek, bu kişileri korumak ve yeni fikrî ürünler meydana

getirmeleri için teşvik etmektir. Bu insanlar toplumun çekici gücü,

lokomotifi, uygarlığın yapıcıları olduğundan toplumun gelişimi için

desteklenmeleri gerekir. İkinci neden ise, fikrî ürünler meydana getirip,

bunları toplumla paylaşmayı teşvik edici bir politika oluşturarak, bunun

sonucunda toplumun, ekonomik, sosyal, kültürel ve teknolojik gelişmesini

sağlamaktır4. Bu amaçlar dikkatlice irdelendiğinde, ilk bakışta fikrî ürün

sahibinin bireysel menfaatini koruma şeklinde beliren birinci amacın da,

aslında toplumsal nitelikteki ikinci amaca hizmet etmekte olduğu

görülmektedir. Fikrî ürün sahibinin korunması amacıyla, tekel

niteliğindeki hak şeklinde tanınan teşvikin de, bu kişinin herhangi bir fikrî

çabasının değil, bu fikrî çabanın topluma gelişme kazandırma niteliğinin

karşılığı olduğu açıktır5. Yani fikrî mülkiyet haklarının varoluşunun

odağında toplumun geliştirilmesi yer almaktadır6.

Her ne kadar, toplum için meydana getirilen bir şeyin, toplumdan

alıkonulması bir tezat teşkil etse de, bu alıkoyma belli bir süre ile

3 Hirş, E. E.: Hukuki Bakımdan Fikrî Say, C. I, İstanbul, 1942 ( Fikri Say I ), s. 15.

4 Aynı yönde Trips Anlaşması m. 7; PatKHK. m. 1; EndTasKHK. m. 1; EntDevK. m. 1;

YBitK. m. 1; ABD Copyright Kanunu m. 1 / 8 - 8; Kınacıoğlu, s. 548; Colston /

Middleton, s. 1, 151; Tritton, s. 1; Suluk / Nal ( Karahan / Saraç ), s. 8; Karş. IPH, s. 3;

Tekinalp, s. 31 vd.

5 Aynı yönde Hirş, E. E.: Fikrî ve Sınai Haklar, İstanbul, 1948 ( Sınai ), s. 81; Suluk / Nal

( Karahan / Saraç ), s. 31; Colston / Middleton, s. 1; Tritton, s. 1.

6 Aynı yönde Hirş, Fikrî Say II, s. 12; Ayhan, R./ Özdamar, M. / Çağlar, H. : Ticari

İşletme Hukuku, 3. b., Ankara, 2010, s. 136; Tekinalp, s. 31 vd. ; Suluk / Nal (

Karahan / Saraç ), s. 8; Colston / Middleton, s. 1; Tritton, s. 1.