Legal and fiscal analysis of dividend payment to auditing board members and auditors who are not shareholders at joint-stock corporations

• Author: Dr. Abdüllatif SENER, Dr.Ilhami ÖZTÜRK
• Pages: 152-185

DDA ŞENER- İ ÖZTÜRK

152 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:3 Sayı:1 Yıl 2012

LEGAL AND FISCAL ANALYSIS OF DIVIDEND PAYMENT TO

AUDITING BOARD MEMBERS AND AUDITORS WHO ARE

NOT SHAREHOLDERS AT JOINT-STOCK CORPORATIONS

ABSTRACT

This study examines, in the context of the Turkish Commercial

Code, Capital Market Law and taxation laws, payment of dividends to

auditing board members and auditors of a Joint-Stock Corporation who

are not shareholders in the Company.

Neither repealed Turkish Commercial Law No. 6762, nor Turkish

Commercial Code No. 6102, nor Capital Market Law No. 2499 (both

currently in effect), clearly regulate whether or not auditing board

members or auditors of a Joint-Stock Corporation who don’t have shares

in the Company can receive dividends out of the profits of the company.

Similarly, there is no provision in the tax legislation pertaining to the

distribution of dividends to auditing board members. In order to avoid

doubts arising in practice in the context of commercial, capital market and

taxation laws, it is crucial to clarify by means of express legal provisions

whether it is allowed to pay dividends to Auditing Board Members and

auditors.

Keywords: Auditing Board, auditor, dividens, capital income.

GİRİŞ

6762 sayılı mülga Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) anonim

şirketlerin yönetim kurulu üyelerine kar payı verilebileceği yönünde

hükümler yer almasına rağmen denetim kurulu üyelerine kardan pay

verilip verilmeyeceği hususu açıkça düzenlenmemiştir. Kanunda pay

sahibi olmayan denetim kurulu üyelerinin kar payı almasını açıkça

yasaklayan bir hüküm yer almadığı gibi, pay sahibi olmayan denetim

kurulu üyeleri kar payı ödenecek kişiler arasında da sayılmamıştır.

Denetim kurulu üyelerinin ifa ettikleri görevin niteliği, denetim ilke ve

standartları ve denetimin doğası gereği kanun koyucunun pay sahibi

olmayan denetçilerin bu sıfatları dolayısıyla şirket karından pay

A Ş P S O D K Ü  D K P

Ö H  M A

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:3 Sayı:1 Yıl 2012 153

almamaları yönündeki iradesi nedeniyle bilinçli susma yolunu seçtiği

söylenilebilir. Denetim kurulu üyelerine kar payı verilip verilmeyeceği

hususu hukuken tartışmaya açık olmakla birlikte 6762 sayılı Kanun

uygulamasında bazı anonim şirketlerin denetim kurulu üyelerine de tıpkı

yönetim kurulu üyeleri gibi kar payı ödedikleri görülmektedir.

6102 sayılı TTK ile denetim kurulu yapısı kaldırılmış ve bağımsız

denetim sistemi getirilmiştir. Buna göre, şirketlerin zorunlu organları

arasında sayılan ve konuyla ilgili uzmanlığı bulunması şart olmayan

denetçi (murakıp) eliyle yapılan denetim, yeni düzenleme ile yerini

yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir unvanını

taşıyan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları

Kurumunca yetkilendirilen kişiler ile ortakları bu kişilerden oluşan

sermaye şirketleri vasıtasıyla yapılacak bağımsız denetime bırakmıştır.

Bağımsız denetim ücreti olarak ya da bu ücrete ilave olarak anılan

denetçilere şirket karından pay verilip verilmeyeceği hususu da benzer

şekilde açık bir kanun düzenlemesine tabi kılınmadığından tartışmaya

açıktır.

Bunun yanı sıra Sermaye Piyasası Kanunu ve ikincil mevzuatında

halka açık anonim ortaklıkların kar payı dağıtabileceği kişiler arasında

yönetim kurulu üyeleri yer alırken denetim kurulu üyeleri sayılmamıştır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 75’inci maddesinde kurumların yönetim

kurulu başkan ve üyelerine verilen kar payları menkul sermaye iradı

olarak tanımlanmış olup, denetim kurulu üyelerine verilen kar payları ise

aynı madde ile menkul sermaye iradı kapsamına dâhil edilmemiştir. Bir

başka ifadeyle anılan madde uyarınca pay sahibi olmayan denetim kurulu

üyeleri kar payı elde etmek suretiyle menkul sermaye iradı sağlayan

kişiler arasında sayılmamıştır. Oysaki aynı Kanun’un 61’inci maddesinin

(5) numaralı alt bendinde yönetim kurulu üyeleri ile birlikte denetim

kurulu üyelerine de bu sıfatları dolayısıyla ödenen veya sağlanan para,

ayın ve menfaatlerin ücret sayılacağı belirtilmiştir. Anılan Kanun’un her

iki maddesinin birlikte tetkiki neticesinde, pay sahibi olmayan denetim

kurulu üyelerinin kar payı elde edebilecek kişiler arasında sayılmamış

olması, bunun sadece yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile sınırlı tutulmuş

DDA ŞENER- İ ÖZTÜRK

154 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:3 Sayı:1 Yıl 2012

olması, buna karşın ücret geliri elde edenler arasında yönetim kurulu

üyelerinin yanı sıra denetim kurulu üyelerinin de sayılmış olması, pay

sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerine kar payı ödenemeyeceği

yönündeki kabulü destekleyici mahiyette yorumlanabilir.

Bu çalışma ile pay sahibi olamayan denetim kurulu üyelerine kar

payı ödenip ödenemeyeceği hususu TTK ve SPKn’nun kar payı

ödenmesine ilişkin hükümleri kapsamında tahlil edilecektir. Bu analiz

yapılırken, kar payı ödenmesi ve kar paylarının dâhil olduğu gelir

unsuruna ilişkin; Gelir Vergisi Kanunu ve çeşitli ülkelerle imzalanan çifte

vergilemenin önlenmesine ilişkin anlaşma hükümleri de dikkate

alınacaktır. Mali mevzuata ilişkin olsa da kar paylarının

vergilendirilmesine ilişkin bu düzenlemelerin, pay sahibi olmayan

denetim kurulu üyelerine kar payı ödenmemesi gerektiği yönündeki bir

iradeyi yansıtıp yansıtmadığı hususu da analize dâhil edilecektir.

I. TÜRK TİCARET KANUNU KAPSAMINDA DENETİM

KURULU ÜYELERİNE KAR PAYI ÖDENMESİ

Pay sahibi olamayan denetim kurulu üyelerine şirket karından pay

verilip verilemeyeceği hususu mülga 6762 sayılı TTK ve 1 Temmuz 2012

tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı TTK hükümleri kapsamında ayrı ayrı

ele alınacaktır.

1. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu Kapsamında

6762 sayılı TTK’nın 347’nci maddesi uyarınca her anonim

ortaklıkta zorunlu olarak bir denetleme organı bulunması gerekmekte olup

bu organın yokluğu aynı Kanunun 435’inci maddesi uyarınca belli

şartlarda bir fesih sebebi oluşturmuştur.

6762 sayılı TTK kapsamındaki denetçiler ile anonim ortaklık

arasındaki ilişki bir vekâlet veya hizmet akdine dayanmaktadır. Nitekim,

Yargıtay bir kararında;1 TTK’nın 347’nci maddesi uyarınca şirkette pay

sahibi olanlar ve olmayanlar arasından genel kurulca seçilen denetçi ile

şirket arasındaki ilişkinin kural olarak vekalet sözleşmesi niteliğinde

olduğuna, denetçi için ücret öngörülmesi halinde anonim ortaklık ile

1 Yargıtay, 10. HD. 14.9.1973, E.1973/180, K.1973/209.