Judicial review of municipal council decisions in turkey

• Author: Yrd. Doç. Dr. Hayri KESER, Av. Ayhan AKOGUL
• Pages: 106-140

Yrd. Doç. Dr. Hayri KESER – Av. Ayhan AKOĞUL

106 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 4 Sayı:2 Yıl 2013

JUDICIAL REVIEW OF MUNICIPAL COUNCIL DECISIONS IN

TURKEY

Municipal council is a decision-making organ of the Local

Authority, democratically elected by the local people. It functions as a

parliament when taking decisions in local matters set out in the relevant

Act of Municipality. As such, only decisions of significance are to be

made by municipal councils in specified local matters stated in the Act.

The legality of Council decisions can therefore be challenged and the

Council may be required to conduct a review. To re-adopt the resolution

upon return, a qualified majority of two thirds is required. Once finalised,

the Council decision is sent to the Local Governor's Office in order to

come into force. The decisions, which impose obligations on citizens,

should duly be announced or notified. Council decisions are subject to

judicial review. In ten days of re-adoption the mayor is entitled to make a

nullity application to an administrative court, while the Local Governor

can always seek judicial review for annulment on general grounds.

Keywords: Municipal Council, Democracy , Nullity suit,

Judgement, Control

1. GİRİŞ

Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi son yıllarda gündemi meşgul

eden konulardan biridir. Küreselleşmeyle gelen yerel hizmetlerin yerel

idareler tarafından görülmesi yönündeki talepler dolayısıyla yerel

yönetimlerin güçlendirilmesi görüşü gün geçtikçe önem kazanmaktadır.

Yerel yönetimlerin güçlendirilmesinin, bürokrasi ve kırtasiyeciliği

azaltması, hizmetlerin gereksinimlere göre yürütülmesi ve demokratik

ilkelere uygun olması gibi yararları varken; ülke bütünlüğünün sarsılması,

partizanca uygulamalara neden olması, hizmetlerin yeknesak bir biçimde

Türkiye’de Belediye Meclisi Kararlarının Yargısal Denetimi

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 4 Sayı:2 Yıl 2013 107

yürütülememesi ve mali denetimdeki güçlükler gibi sakıncaları vardır

1

.

Bunun için yerel yönetimler güçlendirilirken karar alma mekanizmalarına

halkın daha çok katıldığı bir yapı oluşturulmak istenmiş ve buna bağlı

olarak belediye meclisleri kurulmuştur. Normatif demokrasi modeli ideal

yani olması gereken demokrasi anlamında kullanılmaktadır.

Halkın halk için halk tarafından yönetimi ile normatif demokrasi

kastedilmektedir. Ampirik demokrasi modeli, olan demokrasiyi ifade

etmektedir. Ampirik demokrasi modelinin özelliklerini ise etkin siyasal

makamların seçimle belirlenmesi, seçimlerin düzenli aralıklarla

tekrarlanması, seçimlerin serbest olması, birden çok siyasal partinin

bulunması, muhalefetin iktidar olma şansının bulunması ve bireylerin

temel hak ve hürriyetlerinin anayasa ile tanınmış ve güvence altına

alınması oluşturmaktadır

2

.

Yerel yönetimler demokratik toplum düzeninin gerçekleşmesini

sağlamaktadır. Yerel halkın mahalli ve müşterek ihtiyaçlarının

karşılanmasında önemli bir işlev yerine getirmektedir. Yerel yönetim

organlarının halk tarafından belirlenmesi demokrasi ilkesi ile uyumludur.

Seçimle iş başına gelen yerel yönetimlerde karar alınırken, belli bir önem

derecesine ulaşmış konularda belediye meclislerine karar alma yetkisi

verilerek daha demokratik bir yapı oluşturulmaya çalışılmaktadır. Ancak

belediye meclisince alınacak kararların her zaman hukuka uygun

olduğunu savunmak da güçtür. Zira belediye meclislerine seçilen üyelerin

çoğu, mevcut iktidar partisinin hazırladığı listeye göre şekillenen

kişilerden oluşmaktadır. Bunun için yerel yönetim organlarının aldığı

kararlar çoğu zaman mevcut iktidarın istediği şekilde gerçekleşmektedir.

Mevcut iktidarın her zaman hukuka uygun davrandığını savunmak da

doğru bir yaklaşım değildir. Belediyelerin faydaları ve zararları ile ilgili

tartışmalar devam etmekle birlikte, özerk yapıları da pek çok bilimsel

tartışmaya konu edilmektedir.

1

Günday, Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınları, Ankara-2003, s. 65-66.

2

Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Yayınevi, Bursa-2013, s.

258-259 vd.; Dahl, Robert, Demokrasi Üstüne (Çev. Betül Kadıoğlu), Phoenix

Yayınevi, Ankara-Eylül 2001, s. 40.

Yrd. Doç. Dr. Hayri KESER – Av. Ayhan AKOĞUL

108 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 4 Sayı:2 Yıl 2013

Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı 1988 yılında Fransa'nın

Strasbourg kentinde imzalanmıştır. Hukuki anlamda tarafı olduğumuz en

önemli uluslararası anlaşmalardan birisi olarak kabul edilebilecek Avrupa

Yerel Yönetimler Özerklik Şartı mahalli idareleri, yani yer yönünden

yerinden yönetim kuruluşlarını demokratik rejimin temellerinden biri

olarak tanımlamakta ve bu bağlamda demokrasinin önemine vurgu

yapmaktadır

3

.

Belediye karar makamları demokratik bir yolla, seçimle göreve

gelmektedirler. Bunun sonucunda, halk tarafından seçilmiş olsa da

görevin gereklerinin dışına çıkma eğiliminde olan kimselerin belediye

teşkilatında yer alabilmesi de mümkündür. Ayrıca her ne kadar

demokratik gibi görünse de, belediye meclislerince alınan kararlar bazen

hukuka aykırı olabilmektedir. Hukuk devleti ilkesinin temel gereklerinden

birisi de idarenin tüm eylem ve işlemlerinin yargısal denetime tabi

olmasıdır. Demokratik olarak oluşan karar mercilerinin hukuka uygun

davranması gerekmektedir. Bu nedenle belediye başkanı ve belediye

meclisi tarafından alınan kararlar da hukuka uygun olmalıdır. Halk

tarafından seçilmiş olmak, hiçbir sınırlama olmaksızın, istenildiği gibi

karar alma hakkı vermemektedir. Seçim yolu ile gelen kişilere böyle bir

serbesti sağlandığı algısı, hukuk devletinde her zaman doğru sonuçlar

doğurmamaktadır. Devletin tüm organlarının hukuka ve buna bağlı olarak

verilen yargı kararlarına uyması gerekmektedir. Anayasa’da seçilmiş

organların ancak yargı kararı ile görevden alınabilecekleri açıkça

belirtilmiştir

4

. Dolayısıyla hukuka aykırı davranan belediye meclis

üyelerinin görevden alınması ve kararlarının mahkemelerce iptali ile

karşılaşılabilmesi de mümkündür.

3

Muratoğlu, Tahir, “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve Türk Hukuku”, ÎÜHFM

Cilt, LXIX, Sayı, l -2, Yıl:2011, s. 741.

4

1982 Anayasasının 127. maddesi “Mahallî idarelerin seçilmiş organlarının, o rganlık

sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeler i konusundaki denetim

yargı yolu ile olur. Ancak, görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya

kovuşturma açılan mahallî idare organları veya bu organların üyelerini, İçişleri Bakanı,

geçici bir tedbir olarak, kesin hükme kadar uzaklaştırabilir.” şeklinde düzenlenmiştir.