John Locke's State Thought in The Context of Social Contract

• Author: H. Gökçe ZABUNOGLU
• Pages: 431-456

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:2 Yıl 2016 431

TOPLUM SÖZLEŞMESİ BAĞLAMINDA

JOHN LOCKE’UN DEVLET ANLAYIŞI

H. Gökçe ZABUNOĞLU

Özet

Bu çalışmanın amacı, günümüzde egemen olan liberal devlet kavramının felsefi

temellerini incelemektir. Bu nedenle lib eralizmin kurucu babası olarak kabul edilen John

Locke incelemenin ana temasını oluşturmaktadır. John Locke’un düşünce sistemi ele

alınırken, yaşadığı coğrafyanın siyasi atmosferi incelenmiş ve bunun John Locke

üzerindeki etkisi kısaca ele alınmıştır. Bu çalışmanın yapılmasındaki temel amaçlardan

birisi de günümüzde “Süper Devlet” olarak anılan ABD’nin kuruluş felsefesini

incelemekti. John Locke’un önemi, ABD’nin Bağımsızlık Bildirgesi okunduğunda daha da

net bir biçimde ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler : John Locke, Toplum Sözleşmesi, Kuvvetler Ayrılığı,

JOHN LOCKE'S STATE THOUGHT

IN THE CONTEXT OF SOCIAL CONTRACT

Abstract

The aim of this study was to examine the philosophical foundations of the liberal

state concept that dominates today. For this reason, John Locke, accepted by the founders

of the liberalism, constitutes the main theme of the study. When John Locke's thought

system was considered, the political atmosphere of the geography in which he lived was

studied, and his influence on John Locke was briefly addressed. One of the main

objectives of this study is to examine the philosophy of establishment of a US, now called

the "Super S tate". John Locke's precaution in this context emerges more clearly when the

United States reads the Declaration of Independence.

Keywords: Jon Locke, Social Contract, separation of powers

GİRİŞ

Toplumlar, içinde bulundukları siyasi, ekonomik ve sosyal

koşulların analizini yaparak gelecek için bir yol haritası belirlemeli ve

devlet adını verdiğimiz yapıyı bu doğrultuda idare etmelidir. Sözü edilen

siyasi, ekonomik ve sosyal koşulların iyi analiz edilebilmesi, o toplumun

 Yrd. Doç. Dr. Kırıkkale Üniversitesi Hukuk Fakültesi Genel Kamu Hukuku Anabilim

Dalı

H.Gökçe ZABUNOĞLU

432 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:2 Yıl 2016

kendi iç dinamiklerini tanımasına ve buna yönelik tarihi-felsefi bir bakış

açısına sahip olmasına bağlıdır.

Bu çalışmanın temel amacı, günümüzde egemen olan liberal devlet

kavramının felsefi temellerini incelemektir. Bu nedenle liberalizmin

kurucu babası olarak kabul edilen John Locke incelemenin ana temasını

oluşturmaktadır. John Locke’un düşünce sistemi ele alınırken, yaşadığı

coğrafyanın siyasi atmosferi incelenmiş ve bunun John Locke üzerindeki

etkisi kısaca ele alınmıştır.

Toplum sözleşmesinin faraziye mi yoksa gerçeklik mi olduğu halen

tartışılmakta ve birçok yazar tarafından konuyla ilgili farklı düşünceler

dile getirilmektedir. Her ne kadar kimi düşünürler bunun bir varsayım

olduğunu ifade etse de, bu varsayımın gerçek olabileceği üzerinde görüş

belirten sözleşme kuramcıları bulunmaktadır. Rousseau’nun ileri sürdüğü

görüşler bu kapsamdadır.

Sözleşme kuramını varsayım olarak gören ve hatta gerçek

olabileceğini savunan düşünürler olduğu gibi, aksi yönde görüş bildiren

düşünürler de bulunmaktadır. Özellikle Hegel ve Nietzsche ortaya

koydukları düşünce sistemiyle toplum sözleşmesini tamamen reddetme

eğilimi içerisine girmişlerdir.

John Locke’un devlet kuramını incelerken, ortaya koyduğu yönetim

anlayışı da detaylı bir biçimde ele alınmıştır. Özellikle yasama-yürütme

organlarının birbirinden ayrılmasını savunmuş ve bu anlamda kuvvetler

ayrılığının ilk temsilcisi olarak siyaset felsefesi tarihindeki yerini almıştır.

Bu çalışmanın yapılmasındaki temel amaçlardan birisi de

günümüzde “Süper Devlet” olarak anılan ABD’nin kuruluş felsefesini

incelemekti. Liberalizmin kurucu temsilcisi olarak anılan John Locke,

ortaya koyduğu temel ilke ve düşüncelerle ABD’nin bağımsızlığında öncü

rolü üstlenmiş ve bir bakıma kutsanmıştır. John Locke’un önemi,

ABD’nin Bağımsızlık Bildirgesi okunduğunda daha da net bir biçimde

ortaya çıkmaktadır.

I. YENİÇAĞ FELSEFESİ

A. Avrupa’da Bilimin Önem Kazanması

15. yüzyıl sonları ve 16. yüzyılın başları itibariyle yaşanılmaya

başlanan Rönesans Dönemi, Batı’daki tarihi geleneği değiştirme

noktasında oldukça önemli bir misyon üstlenmiştir. Bu süreçte Ortaçağ’da

egemen olan Tanrı odaklı görüş reddedilmiş, Antik Yunan dönemine bir

anlamda geri dönülmüştür. Rönesans’ın yanında Reform hareketlerinin de