Having Real Property for Foreign Non-Muslim Foundations in Turkey.

• Author: Betül DÜRGEN
• Pages: 111-130

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:2 Yıl 2016 111

TÜRKİYE’DEKİ YABANCI CEMAAT VAKIFLARININ

TAŞINMAZ MAL EDİNMELERİ

Betül DÜRGEN

Özet

Azınlık vakıfları olarak da anılan cemaat vakıfları, Türk Medeni Kanunu’nda

zikredilen vakıflardan oldukça farklıdır. Osmanlı döneminde p adişah fermanları ile

kurulan cemaat vakıflarının diğer vakıflarda olduğu gibi vakıf senetlerinin bulunmaması,

bu vakıflara ait taşınmaz malların tapu sicillerine kaydını da güçleştirmiştir. 1912 yılına

kadar tüzel kişilikleri de tanınmayan bu vakıflar, Cumhuriyet dön eminde Lozan

Antlaşması’nın imzalanması ve Türkiye’nin azınlık haklarını genişleteceği yönün de

taahhüt vermesi neticesinde önem kazanmıştır. 1935 tarihli Vakıflar Kanunu’nda birtakım

şartlarla cemaat vakıflarının taşınmaz mallarının tapuda tescil edilebilmeleri sağlanmıştır.

Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde Vakıflar Kanunu’nda çeşitli değişiklikler

yapılmış, fakat değişikliklerin yeterli olmadığı görülerek 2008 yılında yeni bir Vakıflar

Kanunu yürürlüğe girmiştir. Düzenleme belirli şartlar dâh ilinde, belirtilen tarihlerde

tasarruflarında bu lunduğu belgelendirilen taşınmaz malları n kaydını içerse d e,

kamuoyunda geniş bir yankı bulmuştur.

Anahtar Kelimeler: 36 Beyannamesi, Azınlık, Cemaat V akıfları, Lozan

Antlaşması, Taşınmaz Mal Edinme, Yabancı, Vakıflar Kanunu.

HAVING REAL PROPERTY FOR FOREIGN NON-MUSLIM

FOUNDATIONS IN TURKEY

Abstract

Non-Muslım foundations - also called minority foundations- are quite different

from the foundations mentioned in the Turkish Civil Law. In the Ottoman Empire period

the foundations which raised by sultan’s imperial edict has not got foundation settlement

deed as the other foundations make diffucult to enter an estate at the register of deeds

Office. These foundations, which were not recognized as legal entities until 1912, gained

importance in signing the Treaty of Lausanne in the Republican period and pledging that

Turkey would expand minority rights. Under the Foundations Law of 1935, it was ensured

that the realproperty’s of non-Muslim foundations could be registered in the land register.

Several amendments have b een made to the Foundation Law in the process of

harmonization to the European Union, but a new Law on Foundations was enacted in 2008

in view of the insufficiency of the amendments. Even though the regulation included the

recording of the registered properties that have been at th eir disposal on the specified dates

and under certain circumstances, it has found a wide response to the public.

Keywords: 36 Declaration, Minority, Non-Muslim Foundations, Treaty of

Lausanne, Having Real Property, Foreign, Foundation Law.

 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalı Araştırma

Görevlisi

Betül DÜRGEN

112 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:7 Sayı:2 Yıl 2016

Giriş

“Vakıf” Arapça bir kelime olup “va-ka-fe” kökünden gelmektedir.

Sözlük anlamı ise hapsetmek ve alıkoymak demektir, çoğulu “evkaf”tır.

Teknik olarak vakıf kelimesi “vakfedilen mal” demektir

1

.

Türk Medeni Kanunu

2

(TMK) m. 101’e göre vakıflar; gerçek veya

tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca

özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır.

Cemaat vakıfları ise Vakıflar Kanunu

3

m. 3’te tanımlanmıştır. Buna

göre cemaat vakıfları, vakfiyeleri olup olmadığına bakılmaksızın 2762

sayılı Vakıflar Kanunu gereğince tüzel kişilik kazanmış, mensupları

Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan Türkiye’deki gayrimüslim cemaatlere

ait vakıflardır.

Cemaat vakıflarını, 1926 yılından önce kurulmuş olan, Türkiye’de

yaşayan Türk vatandaşı gayrimüslim cemaatlere ait olan, cemaat ta-

rafından ve cemaat arasından seçilen kişi ya da heyetlerce yönetilen, tüzel

kişiliği olan ve bu nedenle de tüzel kişilerin bütün hak ve borçlarına sahip

olan ve Vakıflar Kanunu hükümlerine tabi bulunan vakıflar şeklinde

tanımlamak da mümkündür

4

.

Azınlık vakıfları olarak da adlandırılan cemaat vakıfları, ilk defa

1935 yılında kabul edilen Vakıflar Kanunu ile kanuni bir düzenlemeye

kavuşmuştur

5

.

Cemaat vakıfları, Cumhuriyetten önce kurulan gayrimüslim

vakıflarıdır. Cumhuriyetle birlikte çok hukuklu şer’i sistem yürürlükten

kaldırılmış, tek hukuklu laik sisteme geçilmiştir. Bugünkü laik hukuk

sistemimizde böyle bir vakıf kurmak mümkün değildir

6

. Cemaat vakıfları

TMK m. 101/4’te belirtilen belli bir ırk ya da cemaat mensuplarını

1

ÖZKAYA, Eraslan, Eski Vakıf Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2012, s. 2 2;

ÖZKURT, Mustafa, Yeni Vakıflar Yasası ve

Getirdikleri,http://www.kocaeliaydinlarocagi.org.tr/Yazi.aspx?ID=444 (Erişim Tarihi:

12.11.2015).

2

RG: 8.12.2001-24607.

3

RG: 27.02.2008-26800.

4

İMAMOĞLU, M. Altuğ, Azınlık V akıfları ve Yabancıların Taşınmaz Edinimleri, Yazıt

Yayınları, Ankara 2006, s. 49; ÇAĞATAY, Mustafa, Geçmişt en Günümüze Azınlık

Vakıflarının Mal Edinmeleri Sorunu, TBB Dergisi, S. 96, 2011, s. 113.

5

ÇAĞATAY, s. 113.

6

AYTAŞ, Gülseren S.“Vakıflar Kanunu Bir Ayrıcalık Belgesidir”, İstanbul Barosu

Dergisi, C. 82, S. 2008/2, s. 786.