Global administrative law from an international legal theory outlook: An introduction

• Author: Gökhan Güneysu
• Pages: 288-306

Gökhan GÜNEYSU

288 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı 2 Yıl 2015

GLOBAL ADMINISTRATIVE LAW FROM AN

INTERNATIONAL LEGAL THEORY OUTLOOK: AN

INTRODUCTION

Abstract

As classically conceived, international law is a law of coordination.

It is a legal system where the dominant legal entities i.e. states and to a

lesser extent, international organizations operate within the confines of

legal rules, which they created. I am of the opinion that this system is

deficient in terms of tackling the actual problems of ınternational

community and in terms of integrating into the legal plane, those

emerging legal or semi-legal rules emanating from the legitimate actions

of state and non-state actors. This deficiency has augmented the opinion

that, one should go beyond the established teachings of international law

to make sense of the current developments. In order to bring order to the

chaotic and amorphous state of “the global” today, one idea is to bring to

the fore those administrative principles, stemming from administrative

law. Keywords: International Law, Global Administrative Law, Global

Governance, Theory of International Law

GİRİŞ

Uluslararası Hukuk kuramında iradeci anlayış 19. YY.’da kendisini

kabul ettirmiş ve günümüze kadar bu hukuk dalının temelini oluşturur

hale gelmiştir. Ancak, bu basit şema ile tüm uluslararası ilişki türlerini ve

bu ilişkilerin yarattığı süreçleri, kurumları ve normatif etkiyi haiz

kurallaşmaları anlamak ve anlamlandırmak mümkün değildir. Bu

çalışmada tam da bu duruma işaret eden, bu küresel/sınır-aşan ilişkileri

açıklamaya çalışan ve sonuç olarak bunları bazı hukuki ilkelere

kavuşturmayı amaçlayan Global İdare Hukuku ele alınacaktır.

Uluslararası Hukuk Kuramı Açısından Global İdare Hukuku - Bir Girizgah-

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı 2 Yıl 2015 289

ULUSLARARASI HUKUKUN İRADECİ PARADİGMASI

Uluslararası Hukuk, artık kabul edilmiş olan anlamında bir

koordinasyon hukuku olarak tanımlanmaktadır. Bu eskimiş ve fakat

yerleşmiş anlayışta uluslararası hukuk birbirine eşit durumda olan aktörler

arasında koordinasyonu sağlayan, yani yatay bir düzenleme yoluna giden

bir hukuk dalıdır. Bu düzenin başat aktörleri devletler ve belli bir seviyede

de Uluslararası Örgütler’dir. Uluslararası hukuk bu aktörlerin rızalarına

bağlı yaratılmaktadır. Yani, hukuk ile bağlı olması gereken aktörler, neyin

hukuk olacağına karar vermektedir. Bu geleneksel anlayışa göre

kemikleşmiş hukuk kaynaklarında uluslararası hukuk sujelerinin iradeleri

ortaya çıkmakta ve yalnızca bu sujelerce onaylanmış kurallar hukuk

haline gelmektedir. Yapılageliş hukukundan örnek vermek gerekirse,

devletlerin ve/veya uluslararası örgütlerin davranışlarına yansıyan bir

hukukilik görüşü (opinio juris) böyle bir kuralın yaratılmasına neden

olmaktadır. Hatta UAD’ın kararlarında artık opinio juris’in bile

aranmasına detaylıca girişilmemekte ve benzeri durumlarda tekrar eden

davranışın varlığı yeterli görülmektedir

1

. Demek oluyor ki devletlerin

sadece eyledikleri ile dahi hukuk yaratma kapasiteleri mevcuttur, ikna

edici seviyedeki devlet uygulamasını hukuk kabul etmek gerekir.

Yine, ortaya çıkmış olduğundan bahsedilmesi mümkün yapılageliş

kuralları ile bağlı olmama bile devlet iradesine bağlanmıştır. Eğer bir

devlet, oluşmakta olan bir yapılageliş hukuku kuralını kendi menfaatlerine

ters görmekteyse ve bu kurala karşıt pozisyonunu yeterince somut bir

şekilde ifadelendirebilmiş ise, böylesi bir durumda ısrarlı itirazcı

(persistent objector) statüsünden yararlanabilecek ve uygulanan hukuka

dâhil olmuş yeni bir kurallaşmadan kaçınabilecektir

2

. Görüleceği üzere

devletler neyin hukuk olacağı neyin ise kendisi için bağlayıcı

olmayacağının tek belirleyicisi haline gelmektedir. Devlet iradesi en temel

1

Yusuf Aksar, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk, Cilt 1, II. Baskı, Seçkin

Yayıncılık, Ağustos 2013, s. 67; Hüseyin Pazarcı, Uluslararası Hukuk, Gözden

Geçirilmiş 13. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, Haziran 2014, s. 107.

2

Aksar, s. 71-74; Pazarcı, s. 108.