Geographical Trademarks in Light of Jurisprudence of Turkish Court of Appeal

• Author: Burçak YILDIZ
• Pages: 125-156

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:2 Yıl 2018 125

YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA COĞRAFÎ MARKALAR

GEOGRAPHICAL TRADEMARKS IN LIGHT OF JURISPRUDENCE O F

TURKISH COURT OF APPEAL

DOI: 10.21492/inufd.447548

Burçak YILDIZ*

Özet

Sınai Mülkiyet Kanunu’na göre; bir marka, ilişkin olduğu mal/hizmetin coğrafî

kaynağını gösteriyorsa ya da bu konuda halkı yanıltıyorsa, söz konusu markanın tesciline

izin verilmemektedir. Coğrafî markaların hangi durumlarda anılan tescil engelleri

kapsamına gireceği hususu, özellikle yargı kararları ile şekillenmiştir. Çalışmamızda

coğrafî markalara ilişkin tescil engelleri, yargı kararları ışığında ele alınmaktadır.

Bir markanın coğrafi kaynak gösterip göstermediği ya da yanıltıcı olup olmadığı,

ilgili çevrenin algısına göre b elirlenmektedir. Eğer ilgili çevre, coğrafî markanın ilişkin

olduğu mal veya hizmetin üretim yerine işaret ettiği kanaatinde ise, SMK m.5.1c ya da

m.5.1.f hükümleri uygulama alanı bulmaktadır. Anılan durumlarda, marka, ilişkin olduğu

mal veya hizmetin coğrafî kaynağını doğru olarak gösteriyorsa m.5.1c, yanıltıcı olarak

gösteriyorsa m.5.1.f hükmü uygulanmaktadır.

Yargıtay, Pendik Kararı’nda; coğrafî markaların tescil edilebildiği durumlarda dahi

tek başlarına tescil edilemeyeceklerini, bunların ancak başka sözcüklerle birlikte

oluşturduğu tamlamaların tescil ed ilebileceğini belirtmiştir. Yargıtay’ın sonraki tarihli

kararlarında da benimsenmiş ve kö kleşmiş olan bu yaklaşımı, kanaatimizce yerinde

değildir. SMK coğrafî markaların ilgili çevre v e rakipler açısından sakınca yaratacağı

durumlarda bu markaların tescilini zaten engellemektedir. Bu itibarla Yüksek Mahkemenin

söz konusu sınırlayıcı yaklaşımına gerek olmadığı gibi, anılan yaklaşımın Kanun’da da

hiçbir dayanağı yoktur.

Anahtar Kelimeler: Marka, coğrafi marka, yanıltıcı marka.

Abstract

According to Industrial Property Code (IPC), trademarks which consist exclusively

of signs or indications which may serve, in trade, to designate the geographical origin of

the goods or services, shall not be registered. Also trademarks which are of such a nature

as to deceive the public, as to the geographical origin of the goods or service sh all not be

registered as well. Such absolute groun ds for refusal or invalidity have been p atterned

especially on jurisprudence. In this article, the absolute grounds for refusal or invalidity

* Doç. Dr., Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğreti m

Üyesi, E-mail: burcakyildiz@gmail.com. (ORCID: 0000-0002-8792-995X)

Makale Gönderilme Tarihi: 25.06.2018 Submitted: 25.06.2018

Makale Kabul Tarihi: 19.09.2018 Accepted: 19.09.2018

Burçak YILDIZ

126 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:2 Year:2018

regarding geographical trademarks are examined in light of jurisprudence of Turkish Court

of Appeal.

Whether a trademark designates the geographical origin of the goods/services or

deceives the public as to the geographical o rigin of the goods/service is determined

according to the perception of the relevant class of person s. IPC Art. 5.1c or Art. 5.1f shall

be applied where the relevant class of persons percepts the geographical place in the

trademark as the place of manufacture of the goods/service. If this place is the actual place

of manufacture, IPC Art. 5.1c shall be applied and if not, IPC Art. 5.1.f shall be applied.

In P endik Judgment, the Court of Appeal has given the decision that the

geographical names can not be registered as trademarks unless they are part of a noun

phrase. This approach, which has later been ingrained, is inaccurate. IPC already prevents

the registration of geographical trademarks where such registration will be considered

harmful for the relevant class of persons or competitors. In this respect, the restrictive

approach of the High Court is both unnecessary and groundless in terms of IPC.

Keywords: Trademark, geographical trademark, misleading trademark.

I. TERMİNOLOJİ VE KAPSAM

A. Coğrafî Marka Kavramı

Coğrafî marka kavramı kapsamına temel olarak bir coğrafî yerin

adını içeren kelime markaları girmektedir. Ayrıca belirli bir coğrafî alana

doğrudan gönderme yapan, orayı anımsatan ifadeler de coğrafî kaynağa

işaret ediyor olabilir. Örneğin belirli bir şehir ile özdeşleşmiş caddelerin

adları

1

(Broadway, Park Avenue, Champselysee gibi), o şehirde

yaşayanlara verilen adlar (New Yorker (New Yorklu), Neapolitan gibi

2

), o

şehirle özdeşleşmiş yer adları (örneğin şehrin ortasından geçen nehrin

adı), o şehrin adının kısaltılmış hâli (“İstanbul” yerine “İst” markası gibi)

3

.

Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) mutlak ret nedenleri kapsamında:

“coğrafî kaynak belirten … işaretler”den söz etmektedir (m.5.1.c). Bu

itibarla resimler (Boğaziçi Köprüsü’nün resmi), rakamlar (belirli bir

şehrin trafik plakası veya telefon kodundan oluşan rakamlar), renkler

(belirli bir şehrin futbol takımının ya da ülkenin bayrağının renkleri

4

) de,

coğrafî kaynağa işaret edebilmektedir

5

.

1

ARKAN, Sabih: Marka Hukuku, C.I, A.Ü.Hukuk Fakültesi, Ankara 1997, s.79; KAYA,

Arslan: Marka Hukuku, Arıkan, İstanbul 2006, s.96, dn.54.

2

Bkz. dn.101.

3

MCCARTHY, Thomas: McCarthy on Trademarks and Unfair Competition, 4th Ed, West

Group, St. Paul, MN 2002, no.14-8.

4

SCHRICKER, Gerhard: “Protection of Indications of Source, Appellations of Origin and

Other Geographic Designations in the Federal Republic of Germany”, IIC, 3, 1983,

s.313.

5

Ulusal, yurtiçi, global (küresel) gibi terimler kural olarak tasvirî niteliktedir. Bkz.

MCCARTHY, no.14-11. Bununla birlikte, söz konusu terimlerin (ülkemizdeki “Yurtiçi

Kargo” örneğinde olduğu gibi) kullan ım sonucu ayırt edicilik kazanabilmeleri

Yargıtay Kararları Işığında Coğrafî Markalar

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi İnÜHFD Cilt:9 Sayı:2 Yıl 2018 127

B. Kapsam

Çalışmamızda coğrafî markalar konu edilmekte olup; yukarıda da

belirtildiği gibi bu kavramla coğrafî adları ya da işaretlendirmeleri içeren

markalar kastedilmektedir. Anılan kavram, SMK m.33 vd.’nda

düzenlenmekte olan “coğrafî işaret” kavramından farklıdır. Coğrafî

işaretlerin marka olarak tescil edilemeyecekleri hususu, SMK m.5.1.j

hükmünde özel olarak düzenlenmiş olup; coğrafî işaretleri içeren (coğrafî)

markalar, çalışmamızın kapsamı dışında kalmaktadır.

II. COĞRAFİ MARKALARA UYGULANABİLECEK

TESCİL ENGELLERİ

A. Ticaret Alanında Coğrafî Kaynak Belirten İşaret veya

Adlandırmaları Münhasır ya da Esas Unsur Olarak

İçeren İşaretler, Marka Olarak Tescil Edilemez (SMK

m.5.1.c)

SMK m.5.1.c hükmüne göre

6

; ticaret alanında coğrafî kaynak

belirten işaret veya adlandırmaları münhasır ya da esas unsur olarak içeren

işaretler, marka olarak tescil edilemez

7

.

Coğrafî markalar kural olarak tasvirî/tanımlayıcı niteliktedir. Söz

konusu ad/işaretlendirmelerin marka olarak tescil edilmeleri durumunda,

bunlar üzerinde marka sahibinin tekel hakkının doğacak olması, hem

mevcut hem de ilerde piyasaya girecek olan rakiplerin menfaatlerine zarar

verecektir

8

. Bu nedenle kanun koyucu, coğrafî yere işaret eden ifadelerin

kural olarak, herkesin kullanımına açık olması gerektiğini, belirli bir

mümkündür. Bu konudaki açıklamalar için bkz. aşağıda “II.A.2.a.aa.ii.Başlangıçta

Coğrafî Kaynak Gösteriyor Olsa d a, Sonradan Kullanım Yolu ile Ayırt Edicilik

Kazanmış Olan Coğrafî Markalar”.

6

6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu, RG.10.01.2017, S.29944 .

Aynı yönde bkz. mülga 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde

Kararname (KHK) m.7/I,c (RG.27.06.1995, S.22326). Bu itibarla mülga KHK m.7/I,c

hükmünü esas alan yargı kararları, günümüzde 6769 sayılı SMK m.5.1.c hükmüne ilişkin

olarak da emsal değerini korumaktadır.

7

Aynı yönde bkz. Avrupa Birliği (AB)’nin 2015/2436 sayılı Marka Yönergesi m.4.1.c

(Directive (EU) 2015/2436 of the European Parliament and of the Council of 16

December 2015 to Approximate the Laws of the Member States Relating to Trade Marks,

OJ L.336/1-26, 23.12.2015) ve 2017/1001 sayılı Birl ik Markası Tüzüğü m.7.1.c

(Regulation (EU) 2017/1001 of the European Parliament a nd of the Council of 14 June

2017 on the European Union Trade Mark, OJ L.154/1-99, 16.6.2017).

ABD hukukunda da aynı yönde düzenleme mevcuttur. Bkz. Trademark Act sec.2(e)(2),

15 U.S.C.§1052(e)(2)

(https://www.uspto.gov/sites/default/files/trademarks/law/Trademark_Statutes.pdf).

8

GEVERS, Florent: “Geographical Names and Signs Used as Trade Marks”, EIPR, 8,

1990, s.288.