From Anglo - American Law to Continental European Law - De Minimis Rule in Private Law

• Author: Selin ÖZDEN MERHACI - Vehbi Umut ERKAN
• Pages: 49-70

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:2 Yıl 2018 49

ANGLO-AMERİKAN HUKUKUNDAN KITA AVRUPASI

HUKUKUNA – ÖZEL HUKUKTA DE MINIMIS KURALI

FROM ANGLO-AMERICAN LAW TO CONTINENTAL EUROPEAN

LAW– DE MINIMIS RULE IN PRIVATE LAW

DOI: 10.21492/inuhfd.446918

Selin ÖZDEN MERHACI

Vehbi Umut ERKAN

Özet

Karşılaştırmalı hukukun işlevsel denklik ilkesi bir hukuk düzeninde somut hukuki

soruna getirilen çözümden yola çıkılarak, bir başka hukuk düzeninde o kuruma işlevsel

olarak denk hukuk kurumlarının tespitini gerektirir.

De minimis , özellikle Amerikan hukukunda sıklıkla yargı tarafından başvurulan

bir kurumdur. Bu kurum, önemsiz zararların tazmin edilmemesini veya dava

edilememesini sağlamaktadır. Buna karşılık yazılı hukuk kurallarını hukukun birincil

kaynağı olarak kabul eden kıta Avrupası ülkelerinde açıkça de minimis kuralı olarak

nitelendirebileceğimiz bir kurala rastlanmamaktadır.

Anglo-Amerikan hukukunda sıklıkla kullanılan bu kurumun, kıta Avrupası hukuk

düzenlerinde birebir karşılığı bulunmasa da, karşılaştırmalı hukuk bakış açısıyla

yaklaşıldığında aynı işlevi gören kuralların izlerini tespit etmek mümkünd ür. Özellikle

haksız fiiller ve komşuluk hu kukundaki bazı düzenlemelerin, önemli ve önemsiz zararlar

ayrımı yaptığı görülmektedir.

Avrupa Birliğinde bazı alanlarda hazırlanan direktifler, üye ülkelerin bu kurumu iç

hukuklarına almaları sonucunu doğurmuştur. Bunlardan en bilinenleri rekabet hukukuna

ilişkin düzenlemeler, a yıplı ürünlerin neden olduğu zararlardan doğan düzenlemeler ve

fikri haklar alanında yapılan düzenlemelerdir.

De Minimis kuralına Avrupa’da hukukun birleştirilmesi çalışmaları kapsamında da

yer verildiği görülmektedir. Nitekim bu gelişmeler altında de minimis kuralı kıta Avrupası

hukuklarına yabancı bir kurum değildir.

Anahtar Kelimeler: De minimi s, DCFR, önemsiz zarar, haksız fiiller hukuku,

tazminat hukuku

Abstract

Functional method of comparative law necessitates determining the functionally

equivalent institutions in different legal systems, on the basis of a solution to a legal

problem adopted in a particular legal system.

 Dr. Öğr. Üyesi, Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Karşılaştırmalı Hukuk Anabilim

Dalı. (sozden@law.ankara.edu.tr) (ORCID: 0000-0002-8233-1166)

 Dr. Öğr. Üyesi, Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Medeni Hukuk Anabilim Dalı.

(erkan@law.ankara.edu.tr) (ORCID: 0000-0002-0280-9896)

Makale Gönderilme Tarihi: 23.07.2018 Submitted: 23.07.2018

Makale Kabul Tarihi: 28.08.2018 Accepted: 28.08.2018

Selin ÖZDEN MERHACI – Vehbi Umut ERKAN

50 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:2 Year:2018

De minimis rule is a solution which is especially utilized by the American

judiciary. This institution ensures tri vial damages not to be compensated or litigated. On

the other hand, in continental European law, which accepts written legal rules as the

primary source of law, de minimis rule is not explicitly designated.

Although this institution is often used in Anglo-American law and cannot be found

in the continental European law, it is possible to find the traces of the same functioning

institutions when they are being approached from a comparative law point of view.

Particularly in some regulations of tort law and neighborhood law, it app ears that there is a

distinction between significant and insignificant damages.

European Union law forced the member states by its directives to codify this

institution in their domestic laws in particular areas. The most known examples can be

found in antitrust law, the law on liability for defective products and copyright law.

De minimis rule is also found in the scope of the unification of laws in Europe. As

a matter of fact, it can be concluded that it is not a foreign institution to continental

European law.

Keywords: De Minimis, DCFR, trivial damages, law of torts, damages

I. GİRİŞ

Kısaca de minimis olarak da anılan Latince ifadesiyle “de minimis

non curat lex” veya “de minimis non curat praetor” yani “hukuk/hakim

önemsiz konularla ilgilenmez” kuralı

1

, Roma hukukunda da izlerine

rastlanan ve uzun zamandan beri Anglo-Amerikan hukukunda değer

atfedilen kurallardan birisidir.

Günümüzde ise özellikle kıta Avrupası hukukuna bakıldığında

Avrupa Birliği düzenlemeleri ve Avrupa Medeni Kanunu Çalışma Grubu

tarafından hazırlanan Ortak Referans Çerçevesi Taslağı’nda (Draft

Common Frame of Reference-DCFR) sözleşme dışı sorumluluktan doğan

zararların düzenlendiği bölümde yer alan md. VI-6:102 ile bu kural

gündeme gelmiştir. “De Minimis Kuralı” başlıklı bu maddeye göre,

“önemsiz zararlar göz ardı edilebilir”.

İfadenin arkasında yatan sorunlar ilk bakışta net olarak

görülemeyebilir ve hatta hukukun, hukukçuların ve mahkemelerin

önemsiz sayılabilecek, ufak zararlar için meşgul edilmesi uygun da

bulunmayabilir. Ancak yakından bakıldığında bu ifadenin bir hukuk kuralı

olarak değerlendirilmesi, bir başka ifadeyle belirli bir zaman diliminde

oluşan zararlar veya zarar görenler arasında genelleme yapılması çok da

doğru görülmemektedir

2

. Bu anlamda yazılı hukuk kurallarının hukukun

1

Gözler, kuralı “Küçük şeyler hakime götürülemez” olarak ifade etmektedir; GÖZLER,

Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, C. II, Bursa 2011, s. 622.

2

Bkz aynı yönde: KOZIOL, Helmut: Basic Questions of Tort Law from a Germanic

Perspective, 2012, https://www.jan-sramek-

verlag.at/fileadmin/user_upload/Koziol_BasicQuestions_ePDF_HighResOpen_FINAL.p