Fiduciary transactions

• Author: Prof. Dr. Hüseyin ALTAS, Yrd. Doç. Dr. Leyla Müjde KURT
• Pages: 2-28

Prof.Dr.Hüseyin ALTAŞ – Yrd.Doç.Dr.Leyla Müjde KURT

2 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011

FIDUCIARY TRANSACTIONS

ABSTRACT

Fiduciary transactions are composed by a fiducie contract and an

alienation act. Fiducie contract is a contract whereby a party (fiuciant),

confers the ownership over the object of the fiducie to other party

(fiduciaire) on the condition that he will restore it to him when the period

of the fiduciary transaction is respired or the purpose of the transaction is

attained.

Fiduciary transactions are not regulated by the code. However, the

fiduciary transactions are generally accepted valid, unless they are not

simulated or they don’t have the intention of evaison of the law. Fiduciary

transactions are divided into two categories: the pure fiduciary

transactions and the mixed fiduciary transactions. In the pure fiduciary

transactions the interests of the fiduciant have priority. In this type of

transactions the management of the fiduciary assets by the fiduciare is

aimed. However, in the mixed fiduciary transactions, the interests of the

fiduciaire have priority. In this type of fiduciary transactions the fiduciant

transfers the ownership of the fiduciary assets to the fiduciaire as security

in respect of his obligation, the fiduciaire undertake to transfer the assets

back when the secured debt is payed.

Keywords: Fiduciary transaction, fiducie contract, fiduciary

alienation, fiduciant, fiduciaire.

I. GİRİŞ

İnançlı işlem kavramı1, Borçlar Kanunu’nda doğrudan

düzenlenmiş ve tanımlanmış bir kavram değildir2. Doktrinde inançlı işlem

(Fiducia); inananın, kendisine ait bir malvarlığı değerini, idare edilmek

veya teminat oluşturmak amacıyla, belirli süre sonunda veya amaç

gerçekleşince kendisine iade edilmek üzere inanılana kazandırdığı hukuki

ilişki olarak tanımlanmaktadır3.

1 Reymond, s. 7; BK-Kramer/Schmidlin, Art. 18, N 122; Winiger, Art. 18, N 94;

Özsunay, İnançlı Muameleler, s. 2; Öztürk, s. 39; Eren, s. 330. Taşınır mülkiyetinin

hükmen teslimini düzenleyen MK m. 766 hükmü ile emre veya hamiline yazılı

İnançlı İşlemler

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011 3

Yargıtay kararlarında ise inançlı işlem “inananın teminat

oluşturmak veya yönetilmek üzere mal varlığı kapsamındaki bir şey veya

hakkını, inanılana devretmesi ve inanılanın da inanç anlaşmasındaki

koşullara uygun olarak inanç konusu şeyi kullanmasını, amaç

gerçekleştiğinde ise belirlenen şekilde inanana iade etmesini içeren

işlemler”4 olarak tanımlanmaktadır.

İnançlı işlem ile inanılan, inanç konusu eşya veya hakkı tam

olarak iktisap etmekte; inanç konusu üzerinde bir malik veya alacaklının

sahip olduğu iktidara kavuşmakta; ancak inanılanın inanç konusu

üzerindeki yetkileri inanan ile arasında kurulan inanç anlaşması gereğince

inançlı işlemin amacı ile nisbi biçimde sınırlandırılmaktadır. Dolayısıyla

inançlı işlemle aynı amacı güden hukuki işlemlerden daha güçlü bir

hukuki durum yaratılmak istenmekte; örneğin, bir malvarlığı değerinin

idaresi için idare edecek kişiye temsil yetkisi verilebilecekken, bu kişiye

malvarlığı değerinin mülkiyeti nakledilmekte veya bir alacağın teminatı

olarak bir eşya üzerinde rehin kurmak mümkünken, bunun yerine

alacaklıya eşyanın mülkiyeti devredilmektedir5. Buradan hareketle,

inanan ile inanılan arasındaki anlaşma uyarınca kararlaştırılan yetkilerin

tespiti ve sınırının belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Hiç şüphesiz bu

sınırın tespitinde inanan ile inanılan arasındaki, inançlı ilişkinin

taraflarının iradelerinin tereddüde mahal vermeyecek şekilde ortaya

konulması gerekmektedir. Aksi takdirde uygulamada da örneklerine

rastlanıldığı üzere inançlı işleme ilişkin olarak taraflar arasındaki

senetlerin tahsil veya karşılık teşkil etmek a macıyla devredildiği durumlarda,

devredene masadan çıkarma hakkı tanıyan İİK m. 188 hü kmünün inançlı işleme ilişkin

dolaylı düzenlemeler old uğu kabul edilmektedir. Özsunay, İnançlı Muameleler, s. 82 -

83; Öztürk, s. 40-41; Özkaya, s. 26.

2 Jäggi/Gauch, Art. 18; N 177; Eren, s. 330. İnançlı işlemlerin örf ve adet hukukunun bir

ürünü olduğu yönünde: Özsunay, İnançlı Muameleler, s. 83; Öztürk, s. 41;

Oğuzman/Seliçi/Oktay-Özdemir, s. 305.

3 BaK-Wiegand, Art. 18, N 140; Özsunay, İnançlı Muameleler, s. 1; Kocayusufpaşaoğlu,

s. 363; Oğuzman/Seliçi/Oktay-Özdemir, s. 304.

4 Yarg. HGK., 14.7.2010 T., 2010/14-394 E., 2010/395 K. (Kazancı Bilişim İçtihat-Bilgi

Bankası).

5 Steinauer, N 3047; Özsunay, İnançlı Muameleler, s. 1; Kocayusufpaşaoğlu, s. 364;

Tandoğan, ÖBİ, s. 543.