Evaliation of union of chambers and commodity exchanges of Turkey's union international duties and institutions under foreign economic relations board issues

• Author: Doç.Dr.Gökhan Kürsat Yerlikaya
• Pages: 1-32

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:1 Yıl 2015 1

TÜRKİYE ODALAR ve BORSALAR BİRLİĞİ’NİN

ULUSLARARASI GÖREVLERİ ve KURUMLARI KAPSAMINDA

DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU SORUNUNUN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Doç.Dr.Gökhan Kürşat Yerlikaya*

Özet

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin 5174 sayılı Kanun’a

istinaden çok sayıda uluslararası görev ve kurumları bulunmaktadır.

TOBB’a verilen bu görev ve kurumlar, Türk ekonomisinin küresel

entegrasyona ve rekabete uyum sağlamasını mümkün kılmak amacındadır.

Bu amacı sağlamada DEİK’in TOBB bünyesinde bulunmasının büyük

önemi bulunmaktaydı. Ancak Eylül 2014’te yapılan bir kanuni

düzenlemeyle DEİK, Ekonomi Bakanlığı’na bağlandı. Dolayısıyla bu

çalışmada, TOBB’un DEİK’i kaybetmesi ve sonuçları üzerine bir

değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin

Uluslararası görev ve kurumları, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu.

EVALIATION OF UNION OF CHAMBERS AND COMMODITY

EXCHANGES OF TURKEY’s UNION INTERNATIONAL DUTIES

AND INSTITUTIONS UNDER FOREIGN ECONOMIC

RELATIONS BOARD ISSUES

Abstract

Union of Chambers and Commodity Exchanges of Turkey of

numerous on the basis of The Code No. 5174 on international duty and

institutions are located. TOBB given this task and institutions, aims to

enable the Turkish economy to adapt to global integration and

Doç. Dr. Gökhan Kürşat YERLİKAYA

2 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:1 Yıl 2015

competition. This purpose was of great importance in ensuring the

variable is included in the TOBB. But in September 2014 made a legal

arrangement Foreign Economic Relations Board, was attached to the

Ministry of Economy. Therefore, in this study, an assessment will be

made on the loss of TOBB variables and results.

Keywords: Union Of Chambers And Commodity Exchanges Of

Turkey’s international duty and institutions, Foreign Economic Relations

Board.

GİRİŞ

Bilindiği gibi Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), odaları

ve borsaları bir çatı altında toplayarak ekonomiye yön veren ve kamusal

tüzel kişiliğe sahip bir meslek kuruluşudur. TOBB, Türkiye’de ilk 8 Mart

1950 tarihinde çıkarılan 5590 sayılı “Ticaret ve Sanayi Odaları, Ticaret

Odaları, Sanayi Odaları, Deniz Ticaret Odaları, Ticaret Borsaları ve

Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları

Birliği Kanunu” ile ihdas edilmiştir. Daha sonra da yine 1 Haziran 2004

tarihinde yürürlüğe giren 5174 sayılı “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

ile Odalar ve Borsalar Kanunu

1

” ile TOBB’un kurumsal kişiliği, görev ve

yetkileri çağın gereklerine uyarlanarak muhafaza edilmiştir.

TOBB’un 5174 sayılı Kanun’dan kaynaklanan yurtiçi ve yurtdışı

birçok görevleri bulunmaktadır. TOBB’un amacı, bu yurtiçi ve yurtdışı

görevleriyle hamisi olduğu odaların ve borsaların çıkarlarını korumak ve

geliştirmek olduğu gibi aynı zamanda Türkiye’nin de ekonomik düzenine

yön verme ve katkıda bulunmada hükümetlere yardımcı olmaktır. Bu

yüzden TOBB’un, 5174 sayılı Kanun’dan sadır olan görev ve yetkileriyle

önemli bir hukuki ve ekonomik güce sahip olduğunun söylenmesi

gerekmektedir.

*Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk ABD Öğretim Üyesi,

gkyerlikaya@gmail.com.

1

Resmi Gazete, Tarih: 1 Haziran 2004, Sayı: 25479.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin Uluslararası Görevleri ve Kurumları Kapsamında Dış

Ekonomik İlişkiler Kurulu Sorununun Değerlendirilmesi

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:1 Yıl 2015 3

Ancak bu kadar önemli hukuki ve ekonomik güce sahip olan

TOBB’un Türk hukuk dünyasında yeterli araştırmalara mazhar olduğunu

söylemek zor bulunmaktadır. Yayın dünyasına bakıldığı zaman da yine

TOBB’un kendisi hakkında kendisinin yaptığı çalışmaları bulunmaktadır.

Oysaki TOBB’un; odalar ve borsalar bakımından sahip olduğu görev ve

yetkileri, odaların ve borsaların kuruluşu, bunlara ait organlarının seçimi

ve çalışma usulleri, bu organların seçilmesinde takip edilen seçim hukuku,

odaların, borsaların ve TOBB’un gelirleri, mali düzenleri, bunların tabi

oldukları disiplin ve ceza hukuku gibi nice çalışılması gereken cepheleri

bulunmaktadır. İşte bunlardan bir tanesi de TOBB’un “uluslararası

görevleri ve Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK)” bahsidir. Zira 5174

sayılı Kanun, TOBB’a, uluslararası ilişkiler bakımından çok önemli görev

ve yetkiler yüklemiş bulunmaktadır. Ayrıca “Türkiye Odalar ve

Borsalar Birliği Genel Kurul Çalışma Esasları Yönetmeliği

2

” de yine

uluslararası ilişkiler alanında hem TOBB’a görevler yüklemiş hem de bu

alanda kurulacak olan komisyonları da düzenlemiş bulunmaktadır. Ancak

TOBB’un uluslararası ilişkileri yürütmede en önemli icrai organının “Dış

Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK)” olduğunu söylemek gerekmektedir.

Hal böyle iken TOBB bakımından hayati sayılacak bir kayıp yaşanmış ve

10 Eylül 2014 tarihinde gerçekleştirilen bir yasal düzenlemeyle DEİK,

TOBB’un elinden alınmış ve Bakanlığı’na bağlanmıştır.

Bu çalışmada önce Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin

kavramsal ve kurumsal yapısına ve temsiline yer verilecektir. Daha sonra

TOBB’un uluslararası ilişkiler alanındaki görevleri ve bunun için ihdas

edilen komisyon ve kurullar ele alınacaktır. Böylece TOBB’un

uluslararası ilişkiler alanında görevleri ile kurul ve komisyonlarının bir

bütün halinde verilmesine, DEİK’in kaybının hukuki mahiyetine ve

TOBB’un elinde kalan görev, yetki ve organlarla DEİK eksiğinin nasıl

kapatılabileceğinin izahına gayret edilecektir.

2

Resmi Gazete, Tarih: 12 Eylül 2005, Sayı: 25934.