Ethiopian Women's Rights Law

• Author: Foziya Feleke GELETU
• Pages: 303-322

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:1 Yıl 2018303

ETİYOPYA KADIN HAKLARI HUKUKU*

ETHIOPIAN WOMEN’S RIGHTS LAW

Foziya Feleke GELETU**

Özet

Etiyopya, uluslararası insan hakları ve kadın hakları belgelerinin çoğunu

onaylamıştır. 1995 Etiyopya Anayasası’nda genel olarak eşitlik ilkesi ve özel olarak kadın

hakları ilkeleri yer almaktadır. Etiyopya Anayasası ülkenin en yüce kanunu olduğundan

toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın haklarına ilişkin anayasal ilkeler ile çelişen herhangi

bir yasa ve hükümet kararının hiçbir etkisi yoktur. Bu çalışmanın amacı, Etiyopya

kanunlarını Anayasa’daki toplumsal cinsiyet eşitliği ilkesi ile kadın haklarına uygunluğu

açısından analiz etmektir. Bu çerçevede Gözden Geçirilmiş Aile Kanunu ile Ceza

Kanunu’nun kadın haklarına ilişkin olan hükümleri ele alınmıştır. Çalışmada ulaşılan

sonuç, adı geçen iki temel yasanı n da kadın haklarının hayata geçirilmesine yönelik olarak

önceki kanun lara göre bazı iyileştirmeler içerdiği, fakat buna rağmen Etiyopya’nın taraf

olduğu uluslararası antlaşmaların gerektirdiği seviyede bir kadın hakları koruması sağlama

noktasında hâlâ yetersiz olduklarıdır. Bu çalışmanın paydaşlara kadın haklarının

Etiyopya’daki durumu hakkında bilgi vermesi ve ayrıca Etiyopya’da kadın haklarıyla ilgili

daha ileri çalışmalar için bir referans belge olarak kullanılması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler: İnsan hakları, Etiyopya'da kadın hakları, cinsiyet eşitliği.

Abstract

Ethiopia ratified most o f the international instruments on human rights and

women’s rights. The 1995 Ethiopian Constitution contains the principle of equality

generally and women’s rights specifically. Since th e Ethiopian Constitution is the supreme

law of the land, any law and government decision contradicting with the constitutional

principles of gender equality and women’s rights shall be of no effect. The aim of this

paper is to analyze laws of Ethiopia in terms of their conformity with the principle of

gender equality and women’s rights in the Constitution. Within this context, women’s

right-related pro visions of the Revised Family Code and the Criminal Code were

discussed. The conclusion reached in the p aper is that although bo th above-mentioned

main codes contain some improvements with respect to the previous codes, toward the

realization of women’s rights, they are still insufficient on the point o f providing a

women’s rights protection required by the international conventions that Ethiopia is a party

to. It is expected that this study will inform stakeholders about the status of women’s rights

in Ethiopia and to be used as a reference document for further study in relation to women’s

rights in Ethiopia.

Keywords: Human rights, women’s right in Ethiopia, gender equality.

*Bu makale, “Etiyopya’da Kadın Haklarının Gelişim Süreci: Anayasal Çerçeve ve

Gerçekler” başlıklı yüksek lisans tezinin ikinci bölümünden türetilmiştir.

** Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalında yüksek

lisans öğrencisi, E-posta: foziyafeleke406@gmail.com

Makale Gönderilme Tarihi: 02.05.2018

Makale Kabul Tarihi: 05.06.2018

DOI : 10.21492/inuhfd.420527

Foziya Feleke GELETU

304 Inonu University Law Review InULR Vol:9 No:1 Year:2018

GİRİŞ

Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti (EFDC), uluslararası ve

bölgesel insan hakları belgelerinin çoğunu onaylamıştır. Etiyopya

tarafından onaylananlar, EFDC Anayasası’nın 9(1). maddesine göre

Etiyopya hukukunun bir parçasıdır. Ayrıca Anayasa’nın 25. maddesi

kadın erkek eşitliğini, 35. maddesi de kadın haklarını içermektedir.

Kültüre önem veren bir ülke olarak Etiyopya, çok sayıda geleneksel

uygulamaya sahiptir. Ancak, geleneklerin çoğu toplumsal cinsiyet dostu

değildir. Bazı zararlı geleneksel uygulamalar (ZGU) kadınların insan

haklarını ciddi şekilde etkilemektedir. Anayasa, devlete, kadınları zararlı

geleneklerin etkisinden koruma sorumluluğu getirmektedir.

Anayasa ülkenin yüce kanunu olduğu için, Etiyopya, Anayasa’da

ve uluslararası insan hakları belgelerinde yer verilen kadın haklarına

uygun yasalar çıkarmak için yasal bir reform gerçekleştirmiştir. Ancak,

gözden geçirilmiş Etiyopya yasalarının özellikle Ceza Kanunu’nun kadın

haklarının korunması konusunda hâlâ bazı kusurları vardır. Bunlar aşağıda

bazı detaylarıyla tartışılacaktır.

1. 1995 ETİYOPYA ANAYASASI’NDA KADIN HAKLARI

1995 Anayasası Etiyopya hukukunun en üstün yasası olduğuna göre

Etiyopya’da kadın haklarının Anayasa’ya dayanması gerektiği

söyleyebilir. Anayasa’nın 25. maddesi genel anlamda eşitlik hakkından

bahsetmekte; ırk, cinsiyet, renk, dil ve diğer kabul edilemez gerekçelere

dayalı ayrımcılık yapılmasını yasaklamaktadır. 1995 Anayasası aynı

zamanda Anayasa’daki sosyal, ekonomik, politik ve diğer hak ve

güvencelerden yararlanmada kadın erkek eşitliğini sağlayan temel kadın

haklarını da tanımaktadır. Etiyopya’da kadın haklarının temel dayanağını

oluşturan Anayasa’nın 35. maddesi şöyledir:

“35. Madde

Kadın Hakları

1) Kadınlar, Anayasa’da öngörülen hak ve güvencelerden

yararlanmada, erkeklerle eşit haklara sahiptir.

2) Kadınlar, Anayasa’da öngörüldüğü şekilde evlilikte erkeklerle eşit

haklara sahiptir.

3) Etiyopya’da kadınların maruz kaldığı eşitsizlik ve ayrımcılık

tarihî mirası dikkate alındığında, kadınlar, bu mirası telafi

edebilmek için pozitif ayrımcılık hakkına sahiptirler. Bu

ayrımcılığın amacı, kadınların siyasal, sosyal ve ekonomik

hayatın yanı sıra kamu kurumlarında ve özel kurumlarda