Environmental demonstrations and international law in light of the Arctic Sunrise Case (ITLS, Kingdom of the Netherlands v. Russian Federation)

• Author: Yrd. Doç. Dr. Esra KATIMAN
• Pages: 140-158

Yrd. Doç. Dr. Esra KATIMAN

140 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 5 Sayı:1 Yıl 2014

Environmental demonstrations and international law in light of the

Arctic Sunrise Case (ITLS, Kingdom of the Netherlands v. Russian

Federation)

ABSTRACT

The subject matter of this Article is the legal analysis of the acts of

States during environmental demonstrations of activists and in this

framework, the individual’s rights under International Law. When the

issue is the protection of the waters, the States do not always play the role

of protector of the environment. The officials always tend to show

arbitrary and yet illegal interference towards the protestors. This issue is

examined in this Article in light of the “Arctic Sunrise” and “Rainbow

Warrior” Cases. After a brief summary of the main phases of these Cases,

this Article especially emphasizes the individual’s rights such as the right

of freedom and security and the right of freedom of assembly with respect

to the Law of the Sea. In this Article, the concepts of “public order” and

“restrictions” are discussed and it is emphasized that these concepts

should be interpreted in light of two other concepts which are

“international order” and “international community”.

Keywords: Law of the Sea and fundamental rights, protection of

the environment, the International Tribunal for the Law of the Sea, the

Cases of “Arctic Sunrise” and “Rainbow Warrior”.

GİRİŞ

Yakın tarihli bir olay olan ve birazdan çeşitli yönleriyle ele alınacak

olan Arctic Sunrise davası, uluslararası hukuk, deniz çevre hukuku ve

uluslararası insan hakları hukukunun kesişme noktasını göstermesi

yönünden anılmaya değer bir örnektir. Bireysel olsun örgütsel olsun,

çevre koruma eylemleri, genellikle, ya çevreciler tarafından takip edilen

bir çevre davası ile somutlaşır ya da çevre eylemcilerine karşı - yürüyüş,

gösteri vb. adlar altında yapılan eylemler nedeniyle - yetkililerin giriştiği

bir cezai prosedür konusu olarak karşımıza çıkar. Her iki durumda da

geçerli olacak bir saptama yapmak mümkündür: Birey yönünden çevre

"Arctic Sunrise" (UDHM, Hollanda Krallığı/Rusya Federasyonu) Davası Işığında,

Uluslararası Hukuk ve Çevre Koruma Eylemleri

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 5 Sayı:1 Yıl 2014 141

hakkı, bugün insan hakları koruma sistemleri içinde uluslararası bir

koruma altındadır. Hatta tamamen ulusal olma niteliği olan bir çevre

eyleminin ve sonuçlarının dahi uluslararası bir korumadan yararlanacağı

söylenebilecektir. Kaldı ki, deniz ve çevre söz konusu olduğunda,

çoğunlukla yabancılık unsuru da olayda -ya gemiye ya denize-denizcilere

ya da çevre eylemine neden olan çevresel olayın sınır aşan niteliğine bağlı

olarak - bulunduğundan, konu genelde uluslararası hukuku zaten

ilgilendirmektedir.

Çevre koruma eylemlerinin uluslararası hukukta nasıl ele alındığı

sorusu, çevre eylemlerinin gelişme ve sonuçlarına göre farklılık gösterir.

Devletlerin çevre koruma eylemleri içinde çatışma tarafı olarak beliren

yerini, iki olay ışığında inceledikten sonra (I), denizde gerçekleşen çevre

koruma eylemlerinin sonuçları yönünden değerlendirilmesi, uluslararası

hukukun çevre koruma eylemlerine çizdiği hukuksal çerçeve içinde

bireylere dönük haklar bakımından yapılacak ve bu bölümde, denizde

gerçekleşen çevre eylemleri yönünden birey ve/veya birey gruplarının

sahip oldukları bazı haklar ele alınacaktır (II).

I) Denizde çatışan taraf, Devlet

Uluslararası hukuk, Devletlere gerek bölgesel düzeyde, gerek

küresel boyutta deniz ve deniz yaşamını koruma amaçlı çevre hukuku

yaratma ödevi yüklese de, Devletler, her zaman denizi koruma amacı

içinde hareket etmemekte, aksine, egemenlik haklarını güçlendirici bazı

manevralarda bulunabilmektedirler. Kimi zaman, Devletleri, denizlerdeki

egemenlik haklarının kullanımları doğrultusunda, müdahale eden taraf,

hatta bir çatışma ortamı yaratıcısı muhatap taraf olarak görebilmekteyiz.

Böyle örneklerde, Devlet, çevre hukukunun düzenleyicisi ve bu alanda

sorumluluk yüklenmiş bir işbirliği tarafı rolünden çok uzaktır. Devletin

egemenlik hakkının kötüye kullanımını teşkil edebilecek nitelikteki bu

türden olguları, biri yakın tarihli (A), diğeri geçmişten ( B) iki örnek ile

açıklayabiliriz.