Eliminating Statutory Indefeasible Entitlements Making Marital Agreements on Participation in the Surplus (TCC art.237 parag.2) and Common Property (TCC art.276 parag.3): a Civil Law Anomaly

• Author: Tuba BIRINCI UZUN
• Pages: 105-132

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi –İnÜHFD- Cilt:9 Sayı:1 Yıl 2018105

ARTIK DEĞERE (TMK MD.237 F.2) VE ORTAKLIK

MALLARINA (TMK MD.276 F.3) KATILMA

ANLAŞMALARIYLA SAKLI PAY KURALLARININ BERTARAF

EDİLMESI: BİR MEDENİ HUKUK ANOMALİSİ

ELIMINATING STATUTORY INDEFEASIBLE ENTITLEMENTS

MAKING MARITAL AGREEM ENTS ON PARTICIPATION IN THE

SURPLUS (TCC ART.237 PARAG.2) AND COMMON PROPERTY (TCC

ART.276 PARAG.3): A CIVIL LAW ANOMALY

Tuba BİRİNCİ UZUN∗

Özet

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda edinilmiş mallara katılma rejimi, yasal mal

rejimi olarak benimsenmiştir. Edinilmiş mallara katılma rejiminde, eşlerden her biri veya

evlilik birliğinin ölümle sona ermesi halinde mirasçıları, artık değerin yarısı üzerinde hak

sahibi olurlar. Artık değere k atılma anlaşmalarıyla başka bir oranın belirlenmesi

mümkündür. TMK md.237 f.2 hükmünde, “Bu tür anlaşmalar, eşlerin ortak olmayan

çocuklarının ve onların altsoylarının saklı paylarını zedeleyemez” denmektedir. Benzer bir

düzenleme, seçimlik mal rejimlerinden mal ortaklığı bakımından da söz konusudur. TMK

md.276 hükmünde “Eşlerden birinin ölümü veya diğer bir mal rejiminin kabulü sebebiyle

mal ortaklığının sona ermesi hâlinde, her eşe veya mirasçılarına ortaklık mallarının yarısı

verilir. Mal rejimi sözleşmesiyle başka bir paylaşma oranı kararlaştırılabilir. Bu tür

anlaşmalar altsoyun saklı paylarını zedeleyemez” denmektedir. Artık değere ve o rtaklık

mallarına katılma an laşmalarına ilişkin bu düzenlemeler (TMK md.237 f.2 ve md.276 f.3),

Türk Medeni Kanunu’nda benimsenen miras hukuku sistemiyle u yumlu değildir. Ayrıca

bu düzenlemeler, kanun koyucunun amacını aşan sonuçların ortaya çıkmasına neden

olmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Edinilmiş mallara katılma rejimi, mal ortaklığı rejimi, saklı

paylı mirasçılık, mirasta denkleştirme, ölüme bağlı tasarruf.

Abstract

According to Turkish Civil Code (TCC) (Law No.4721), the regime of

participation in acquired property is the statutory marital property regime. In this property

regime, each spouse or his or her heirs is or are entitled to one-half of the surplus of the

other spouse. A different participation in the surplus may be agreed by marital agreement.

In the article 237 paragraph 2 of TCC, it is stated that “Such agreements must not

adversely affect the statutory inheritance en titlements of children who are not the common

issue of the spouses or those of the issue of such children”. In the regime of community of

property which is an optional marital property regime, there is a similar provision. In the

∗ Dr. Öğr. Üyesi, Akdeniz Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Medeni Hukuk Ana Bilim Dalı

Öğretim Üyesi. tbirinciuzun@akdeniz.edu.tr

Makale Gönderilme Tarihi: 01.02.2018

Makale Kabul Tarihi: 04.04.2018

DOI: 10.21492/inuhfd.388339

Tuba BİRİNCİ UZUN

106 Inonu University Law Review InUL R Vol:9 No:1 Year:2018

article 276 of TCC, it is stated that “If the community of property regime is dissolved by

the death of a spouse or the implementation of a different marital property regime, each

party or his or her heirs is entitled to one-half of the common property. A different method

of division may be agreed by marital agreement. Such agreements must not adversely

affect the statutory inheritance entitlements of the spouse’s issue”. These provisions (TCC

art. 237 parag. 2 and art.276 parag.3) do not comply with the system founded by

inheritance law regulated in TCC. Besides these provisions emerge some consequences

which go beyond the purpose of the legislature.

Keywords: The regime of participation in acquired property, the regime of

community of property, statutory indefeasible entitlements, hotchpot duty of the heirs,

testamentary disposition.

Giriş

Mirasbırakanın terekesi üzerinde külli halef sıfatıyla hak sahibi olan

kişiye mirasçı denir1. Mirasçılık sıfatı ya kanundan doğar ya da

mirasbırakanın iradesine dayanır. Buna göre, iki çeşit mirasçı vardır.

Birincisi, yasal mirasçıdır; ikincisi, atanmış mirasçıdır. Mirasbırakanın

yasal mirasçıları, birinci zümrede onun altsoyudur (TMK md.495 f.1).

Mirasbırakandan önce ölmüş olan çocukların yerini, her derecede

halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır (TMK md.495 f.3). Mirasbırakanın

yasal mirasçıları, ikinci zümrede onun ana ve babasıdır (TMK md.496

f.1). Mirasbırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerlerini, her

derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır (TMK md.496 f.2).

Altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan mirasbırakanın

mirasçıları, büyük ana ve büyük babalardır (TMK md.497 f.1).

Mirasbırakandan önce ölmüş olan büyük ana ve büyükbabaların yerlerini,

her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır (TMK md.497 f.2).

Bunlar, mirasbırakanın üçüncü zümre yasal mirasçılarıdır. TMK md.499

uyarınca, sağ kalan eş de mirasbırakanın yasal mirasçılarındandır.”

Yasal mirasçılardan bazıları, saklı paylı mirasçıdır. Saklı pay,

mirasbırakanın üzerinde tasarrufta bulunamayacağı miras payıdır. Başka

bir deyişle, saklı pay bertaraf edilemeyen miras payıdır2. Saklı paylı

1 İMRE, Zahit/ERMAN, Hasan: Miras Hukuku, 10. Bası, Der, İstanbul 2014, s.12;

DURAL, Mustafa / ÖZ, Turgut: Türk Özel Hukuku, Cilt: IV: Miras Hukuku, 11. Bası,

Filiz, İstanbul 2017, N.43; ANTALYA, Gökhan / SAĞLAM, İpek: Miras Hukuku, 3.

Bası, Legal, İstanbul 20015, s.38; KILIÇOĞLU, Ahmet: Miras Hukuku, 8. Bası, Turhan,

Ankara 2018, s.24; ÖZTAN, Bilge: Miras Hukuku, 6. Bası, Turhan, Ankara 2014, s.16;

SEROZAN, Rona / ENGİN, Baki İlkay: Miras Hukuku, 5. Bası, Seçkin, Ankara 2018,

s.113, N.133; AYAN, Mehmet: Miras Hukuku, 9. Bası, Seçkin, Ankara 2016, s.33;

SARI, Suat: Uygulamalı Miras Hukuku, 3. Bası, Filiz, İstanbul 2016, s.19.

2 ANTALYA/SAĞLAM, s.264; SARI, 2016, s.75; TURANBOY, Kürşat Nuri:

Mirasbırakanın Denkleştirme ve Tenkise Bağlı S ağlararası Huk uki İşlemleri, 1. Bası,