Dealer's responsibility about defection of products in commerce agreement of roman law

• Author: Prof. Dr. Hüseyin ALTAS, Yrd. Doç. Dr. Leyla Müjde KURT
• Pages: 100-117

Doç.Dr.Haluk EMİROĞLU

100 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011

hayvanlar için değil, alım-satım konusu olan tüm mallar için

kullanilabileceğinin düzenlendiği görülmektedir.

Anahtar Kelime: Alım-Satım Sözleşmesi Ayıp Sorumluluk

Aedilis Curulis Actio Redhibitoria

DEALER’S RESPONSIBILITY ABOUT DEFECTION OF

PRODUCTS IN COMMERCE AGREEMENT OF ROMAN LAW

ABSTRACT

In Roman law, as a subject matter of purchase and sale agreement,

vendor’s being responsible for defective goods was first regulated by ius

civile. According to this regulation, to make vendor be responsible for

defects, collateral was supposed to be given during mancipatio or in iure

cessio which are used for the acquisition of property of the related

purchase and sale goods. In the case when the collateral in question was

not given during the transfer process, the vendor would not be responsible

for anything. This regulation was developed by the acceptance of vendor’s

pledge concerning of his responsibility for the defects through stipulatio

as valid, and it was completed by the acceptance of actio redhibitoria . In

accordance with the regulation which was promulgated by Aedilis Curulis

in the classical law period, in the condition where the subject matter of

purchase and sale is a defective slave or an animal, customer could ask for

the actions’ return by a ctio redhibitoria within six months, and he could

also claim for the abatement of purchase and sale worth within a year.

During Iustinianus period, it is seen that actio r edhibitoria was regulated

to be used not only for slaves and animals but also for any kind of goods.

Keywords: purchase and sale agreement, defects, responsibility,

aedilis curulis, a ctio redhibitoria.

GİRİŞ

Sözleşmeden dönme kavramı, tam iki tarafa borç yükleyen

sözleşmeler için, o ana kadar ifa edilmemiş olan edim yükümlülüklerini

sona erdirip, daha önce yerine getirilmiş olan edimlerin iade edilmesi

borcunu doğuran, şekle bağlı olmayan ancak karşı tarafa varması gerekli

irade beyanıyla kullanılan yenilik doğuran bir hakkı ifade eder.

Roma Hukukunda Alım-Satım Sözleşmesinde Maldaki Maddi Ayıplar Nedeniyle Satıcının

Sorumluluğu

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:2 Sayı:2 Yıl 2011 101

Roma hukuku kaynakları incelendiğinde, ‘sözleşmeden dönme’

kavramından söz edilmediğini, modern hukuklarda olduğu gibi, tüm iki

tarafa borç yükleyen sözleşmelerde kullanılabilen genel bir dönme

hakkının düzenlenmediğini, ancak sözleşmeden dönme ile aynı hukuki

sonuçlara yol açan bir takım düzenlemelerin olduğunu görürüz. Alım-

satım sözleşmesi için öngörülen gabin ile yine aynı sözleşme için

düzenlenen geciktirici şartların gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkan

hukuki sonuç, ‘sözleşmeden dönme’ olarak ifade edilmemişse de,

sözleşmeden dönme ile tamamen aynı hukuki sonuçların doğmasına neden

oluyordu. Ayrıca Magistra’nın imperium’una dayanarak verdiği eski

duruma getirme kararında da, hukuki ilişkinin taraflarının dışında, üstün

güç sahibi bir makam tarafından verilse de, söz konusu kararın sonucunda

sözleşmeden dönmenin hukuki sonuçları doğuyordu.

Roma hukukunda sözleşmeden dönme hakkının izlerinin alım-satım

sözleşmesinde bulunmasının nedenini, söz konusu sözleşmenin ius

gentium tarafından düzenlenmesinde ve o zamanda da ticaretle ilgili temel

sözleşme olmasında aramak gerekir. Ius gentium, rızai sözleşmeleri

düzenleyerek Roma hukukunun sözleşmeler sisteminde reform yapmıştır.

O döneme kadar kullanılan sözleşmelerin katı ve şekilci olarak

düzenlenmiş olmaları, ticaretin doğasına uymamış ve hukuk düzeni ticari

ilişkilerin gelişmesini engellemiştir. Sadece tarafların karşılıklı ve

birbirine uygun iradelerini beyan etmeleriyle kurulan rızai sözleşmelerden

biri olan alım-satım sözleşmesi, ius gentium tarafından kabul edildikten

sonra Roma hukuku düzenlemelerinin içine alınmış ve Roma ticaretinin

temel sözleşmesi olmuştur.

D. 18, 1, 1, 2 (Paulus XXXIII ad edictum) : ‘Est autem emptio iuris

gentium, et ideo consensu pera gitur et inter absentes contra hi

potest et per nuntium et per litteras’

D. 18, 1, 1, 2 : ‘Alım-satım sözleşmesi, ius gentium tarafından

düzenlenen bir sözleşmedir ve böylece kolay bir şekilde kurulur.

Sadece hazır olan taraflar arasında değil, temsilci tarafından ya da

mektupla da kurulabilir’.