Considerations on 'Notice of Delay' For Goods Carried By Sea

• Author: Melda TASKIN
• Pages: 371-386

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi – İnÜHFD 10(2): 371-386 (2019)

Denizyoluyla Taşınan Eşyaların Geç Teslimi Halinde Yapılması Gereken Bildirime İlişkin Değerlendirmeler 371

DENİZYOLUYLA TAŞINAN EŞYALARIN GEÇ TESLİMİ HALİNDE

YAPILMASI GEREKEN BİLDİRİME İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER

CONSIDERATIONS ON “NOTICE OF DELAY” FOR GOODS CARRIED BY SEA

Melda TAŞKIN

*

https://doi.org/10.21492/inuhfd.570785

Makale Bilgi

Gönderilme: 27/05/2019

Kabul: 26/08/2019

Özet

Denizyolu ile eşya taşıma sözleşmesinde taşıyan aynı zamanda eşyayı gecikmeksizin teslim

etmekle de yükümlüdür. Lahey Kurall arı’nda veya Lahey -

Visby Kuralları’nda taşıyanın

eşyanın

zıyaından ve hasarından sorumluluğu düzenlenmiş; geç teslimden ileri gelen

sorumluluğa ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. Eşyanın geç tesliminden sorumluluğunun

ilk defa özel olarak düzenlendiği uluslararası belge Hamburg Kuralları’dır. Diğer taraftan,

eski Türk Ticaret Kanunu’ndan farklı olarak, 6102 sayılı Türk Ti caret Kanunu’nda,

taşıyanın eşyanın geç tesliminden sorumluluğuna ilişkin özel bir düzenleme yer almaktadır.

Bu çerçevede, TTK m.1185’te, gönderilenin eşyanın geç teslim edildiği hususunda ta

şıyana

yapması gereken bildirime ilişkin temel esaslar düzenlenmiştir. Hamburg Kuralları’ndan

tercüme edilmek suretiyle Türk Ticaret Kanunu’na aynen aktarılan bu hükmün geç teslim

bildirimine ilişkin bazı boşluklar ihtiva ettiğini söylemek mümkündür. Çalış

mada, eşyanın

zamanında teslim edilmemesi halinde yapılacak bildirime ilişkin bazı hususlar, TTK

m.1185’teki hükmün (ve hükmün mehazı olan Hamburg Kuralları Art. 19 / 5’in) ihdas

edilme amacı ve Türk Borçlar Kanunu’ndaki temel esaslar çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hamburg Kuralları,

Geç Teslim, Gecikme

Bildirimi,

Taşıyanın Eşyanın

Geç Tesliminden

Sorumluluğu.

Article Info

Received: 27/05/2019

Accepted: 26/08/2019

Abstract

In a contract of carriage of goods by sea,

carrier is also liable to deliver the goods at the

right time. Although Hague and Hague-

Visby Rules have set forth liability of carrier

because of loss and damage, neither Hague Rules nor Hague-

Visby Rules include any

provision about delay in delivery. Ham

burg Rules is the first international document which

has regulated the liability of carrier because of delay. On the other hand, in Turkish

Commercial Code numbered 6102 (TCC), there is a provison about “liability of carrier

related to delay of goods”, di

fferently from old Turkish Commercial Code. In this context,

TCC Art.1185/5 sets forth the general principles of notice of delay. However it is possible

to sa y that this provision which constitutes the translation of Hamburg Rules Art.19/5,

includes som

e legal gaps about the notice. In this study, s ome particular cases about the

notice for delay has been evaluated in the frame of purpose TCC Art.1185/5 (and Hamburg

Rules Art.19/5, which constitutes the source of TCC Art.1185/5) and general principles

of

Turkish Code of Obligations.

Keywords

Hamburg Rules,

Delay in Delivery,

Notice of Delay,

Liability of Carrier

for Delay in Delivery.

* Dr. Arş. Gör., İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Deniz Hukuku ABD. melda.taskin@istanbul.edu.tr

https://orcid.org/0000-0002-4922-2451

Inonu University Law Review – InULR 10(2): 371-386 (2019)

Melda TAŞKIN 372

I. GİRİŞ

TTK m.1138’de, navlun sözleşmesi, taşıyanın, “navlun karşılığında” ayırt edilmiş olup

olmadığına bakılmaksızın “eşyayı”, “geminin tamamını veya bir kısmını ya da belli bir yerini

taşıtana tahsis ederek” veya “ayırt edilmiş eşyayı” denizde taşımayı üstlendiği sözleşme olarak

tanımlanmıştır1. Buna göre, denizyolu ile eşya taşıma sözleşmesinde taşıtanın navlun ödeme

borcunun karşısında taşıyanın eşyayı taşıma borcu bulunmaktadır2. Taşıyanın, eşyayı taşıma borcu

sadece eşyayı zıya-hasarsız şekilde taşımaktan ibaret olmayıp, ayrıca eşyanın zamanında

ulaştırılmasını da kapsamaktadır. Lahey Kurallarında3 veya Lahey-Visby Kurallarında4 sadece

taşıyanın eşyanın zıyaından ve hasarından sorumluluğu düzenlenmiş; geç teslimden ileri gelen

sorumluluğa ilişkin bir hükme yer verilmemiştir5. Taşıyanın eşyanın geç tesliminden

1 KENDER, Rayegân/ÇETİNGİL, Ergon/YAZICIOĞLU, Emine, Deniz Ticareti Hukuku, İstanbul, 2019, s.158 vd.;

CAN, Mertol, Navlun Sözleşmesinin Sona Ermesi, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1998, s.11

vd.; SÖZER, Bülent, Deniz Ticareti Hukuku-1, İstanbul, 2017, s.317 vd.; AKINCI, Sami, Deniz Ticareti Hukuku

Dersleri: Navlun Mukaveleleri, İstanbul, 1961, s.4 vd.;YETİŞ ŞAMLI, Kübra, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre

Taşıyanın Zıya, Hasar ve Geç Teslimden Sorumluluğu, İstanbul, 2013, s.10.

Alman Kanukoyucu, TTK’dan farklı olarak navlun sözleşmesinin türlerini farklı maddelerde düzenlemiştir.

HGB§481’de, kırkambar sözleşmesi (Stückgutfrachtvertrag) taşıyanın (belirlenmiş eşyayı/das Gut) e şyayı denizyolu ile

belirli bir yere ulaştırma ve gönderilene teslim etme; taşıtanın belirlenen navlunu ödeme yükümlülüğü altında olduğu

hüküm altına alınmıştır. HGB§527’ye göre, yolculuk çarteri sözleşmesinde (Reisefrachtvertrag), taşıyan eşyayı belli bir

geminin tamamını, bir kısmını veya belli bir yerini tahsis etmek suretiyle belli bir veya daha fazla yolculuk için belli bir

yere taşımayı ve gönderilene teslim etmeyi taahhüt etmektedir. OETKER, Harmut, Handelsgesetzbuch-Kommentar,

2017, HGB§527 Rn.1 vd; HERBER, Rolf, Seehandelsrecht: S ystematische Darstellung, Berlin-New York, Walter de

Gruyter Verlag, 1999, s.237-238; RABE, Dieter/BAHNSEN, Kay Uwe, Seehandelsrecht: Fünftes Buch des

Handelsgesetzbuches mit Nebenvorschriften und Internationalen Ubereinkommen, München, 2018, §481, Rn.1;

PÖTSCHKE, Jan Erik, “HGB§481”, in Schmidt, Karsten/Herber, Rolf (ed.), Münchener Kommentar zum HGB: Band7,

Transportsrecht- viertes Buch, Handelsgeschäfte, 3. Aufl. 2014, HGB§481 Rn.1. (Bununla birlikte HGB’deki reform

öncesi düzenleme, TTK m.1138’deki düzenleme ile tam olarak uyum içindedir. Reform öncesi düzenleme i çin bkz.

SCHLEDELBERGER, Franz/LIESECKLE, Rudolf, Seehandelsrecht, Verlag Franz Vahlen, Berlin und Frankfurt a. M.,

1959, §556, Rn.1 vd.)

Hamburg Kuralları’nın “Tanımlar” başlıklı 1. maddesinin altıncı fıkrasında, “denizyolu ile taşıma sözleşmesi (contract

of carriage by sea)” geminin “tahsis” edilmiş olmasından veya eşyanın ayırt edilmiş olmasından bağımsız şekilde,

“taşıyanın bir navlun ücreti karşılığında eşyanın bir limandan diğer limana taşımayı üstlendiği sözleşme” olarak

tanımlanmıştır.

2 YAZICIOĞLU, Emine, Hamburg Kurallarına Göre Taşıyanın Sorumluluğu: Lahey/Visby Kuralları ile Karşılaştırmalı

Olarak, İstanbul, 2000, İstanbul, s.20; OETKER, §481 Rn.4vd; HERBER, Seehandelsrecht, s.235-236;

RABE/BAHNSEN, §481, Rn.3; SCHLEGELBERGER/LIESECKE, §556, Rn.3,15.

Taşımanın yükleme limanında başlayacağı ve kural olarak varma veya boşaltma limanında sona ereceği ve her ikisinin de

navlun sözleşmesinde belirtileceği; bununla birlikte varma limanının sözleşmede açık bırakılmasının da ihtimal dâhilinde

olduğu ve hatta açık denize dökülmek üzere çöp veya patlayıcı maddelerin taşınmasında olduğu gibi bazen bir varma

limanının hiç mevcut olmayabileceği hakkında bkz. ÇAĞA, Tahir/KENDER, Rayegân, Deniz Ticareti Hukuku: Navlun

Sözleşmesi, C.II, İstanbul, 2009. s.1-2.

3 International Convention for the Unification of Certain Rules of Law relating to Bills of Lading ("Hague Rules"),

(Brussels, 25 August 1924)

4 “Hague/Visby Rules, 1968: Hague Rules 1924, as amended by the “Protocol to Amend the International Convention for

the Unification of Certain Rules of Law Relating to Bills of Lading”, adopted at Brussels, February 23,1968”, (entered

into force June 23,1977).

5 VON ZIEGLER, Alexander, Compensation for Damage: The Rotterdam Rules Appraised, European journal of

Commercial Contract Law 2010-1/2, s.51; WERTH, Douglas A., The Hamburg Rules Revisited-A Look at U.S.Options,

Journal of Maritime Law and Commerce, Vol.22, No.1, January, 1991, s.60-66; DONOVAN, James J., The Hamburg

Rules: Why a New Convention on Carriage of Goods by Sea, 4 Mar. Law. 1(1979), s.6; MAHER, Joan D., Marine

Transport, Cargo Risks, and the Hamburg Rules, Rationalization or Imagery, Dick. L. Rev.183(1979), s.205.

Lahey-Visby Kurallarında, genel olarak taşıyanın eşyanın yüklenmesinde, elleçlenmesinde, istifinde, taşınmasında,

korunması ve gözetiminde ve boşaltılmasında tedbirli ve dikkatli davranmakla yükümlü olduğu hüküm altına alındıktan

başka, genel olarak taşıyanın sorumlu olduğu “eşyanın uğradığı veya eşya ile bağlantılı zıya-hasar (loss and damage to or

in connection with goods)” kavramının kapsamına ilişkin açık bir hüküm veya tanıma yer verilmemiştir. Bu durum

öğretide Lahey Kuralları çerçevesinde gecikmeden ileri gelen zararların tazmin edilmesinin mümkün olup olmadığı

hususunda farklı görüşlerin ileri sürülmesine sebebiyet vermiştir. VON ZIEGLER, Alexander, Compensation for

Damage: The Rotterdam Rules Aprraised, European Journal of Commercial Contract Law, 2010-1/2, s.60, dn.38: Yazar,

Lahey Kuralları’nda, taşıyanın geç teslim zararlarını tazminle yükümlü olup olmadığının tartışmasız şekilde ortaya

konulamadığını ifade etmektedir.Lahey Kuralları’nda yer alan “loss or damages to or in connection with the goods”

ifadesinin aslında geç teslimden s orumluluğa ve geç teslimden ileri gelen sorumluluğun sınırlandırılmasına i mkân

verebileceği ancak bunun başarılamadığı hakkında bkz. PUTTFARKEN, Hans- Jürgen, Seehandelsrecht, Heidelberg,

1997, s.105: Aksi yönde bkz. PRÜSSMANN, Heinz/RABE, Dieter, Seehandelsrecht: Fünftes Buch des

Handelsgesetzbuches mit Nebenvorschriften und Internationalen Übereinkommen, München, 2000, §606, s.575. Ayrıca

bkz. WÜSTENDÖRFER, Hans, Neuzeitliches Seehandelsrecht mit besonderer Berücksichtigung des

angloamerikanischen und des internationalen Rechts, Tübingen, 1950, s.294.