Attempt to larceny in the light of yargitay decisions

• Author: Burak KEÇECIOGLU
• Pages: 333-370

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:1 Yıl 2015 333

YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA

HIRSIZLIK SUÇUNA TEŞEBBÜS

Burak KEÇECİOĞLU

ÖZET

Çalışmamızda, suçun özel görünüş şekillerinden olan teşebbüsün,

hırsızlık suç tipinde nasıl gerçekleştiği Yargıtay kararları ışığında ele

alınmıştır. Teşebbüs kurumunun sahip olduğu çeşitli teorilerin çalışma

kapsamı genişletilmeden kısmen de olsa eleştirel boyutta tartışılmaya

çalışıldığı çalışmamızda; Yargıtay’ın, failin hırsızlık konusu mal üzerinde

ne zaman egemenlik kurduğuna ölçüt olara k “kesintisiz takip” ölçütünü

belirlemiş olduğu tespit edilmesinin yanında Yargıtay’ın kendi içinde,

hırsızlık suçunda hazırlık hareketleri ile icra hareketlerinin birbirinden

ayrılması konusunda nasıl fikir ayrılığına düştüğü üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler : Teşebbüs, hırsızlık, özel kast

ATTEMPT TO LARCENY IN THE LIGHT OF

YARGITAY DECİSİONS

Abstract

This study looks at how attempt, as a manifestation of crime, occurs

in the crime of larceny in the light of Yargıtay decisions. It aims to discuss

various theories on the concept of attempt in a partially cr itical manner

without further elabora tion and focuses on the way Yargıtay considers

“hot pursuit” a criterion for deter mining when the perpetrator takes

possession of stolen goods as well a s the inter nal disagr eement of

Yargıtay on the separ ation of the pr eparation and the caption processes

within the crime of larceny.

Keywords : Attempt, larceny, inducement

 Gediz Üniversitesi Hukuk Fakültesi 4. Sınıf Öğrencisi

Burak KEÇECİOĞLU

334 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:1 Yıl 2015

Giriş

Bir kimsenin cezalandırılabilmesinin en önemli koşullarından biri,

o kimse tarafından gerçekleştirilen davranışın, Türk Ceza Kanunu’nun

Özel Hükümler veya diğer kanunlarda yer alan suç tiplerinden birisine

uygun olmasıdır. Hırsızlık suçu da hem 765 sayılı mülga TCK’da hem de

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda kendine yer bulan bir suçtur. Fakat

hukuk düzeninde kişinin sadece tipik neticeye yol açan suçlardan değil,

aynı zamanda tipik neticenin tam olarak gerçekleşmediği, hukuka aykırı

davranışlara karşı da hukuki yararlarının korunması zorunluluğu

bulunmaktadır. Buna göre failin sokaktan bir kişinin cüzdanını alırken

veya hırsızlık kastıyla girilen evde ev sahibinin uyanması sonucu bir şey

alamadan kaçarken yakalanması durumunda sokaktan geçen adamın veya

ev sahibinin hukuki yararının korunması gerekecek ve bu sebeple faile,

cüzdanı alamasa ya da evden bir şey çalamasa bile ceza verilmesi

gerekecektir. İşte bu noktada, failin hırsızlık suçunu gerçekleştirmek için

hareket etmesine rağmen elinde olmayan nedenlerle bu amaca

varılamaması durumunu ifade eden “Teşebbüs” kurumu devreye girecek

ve failin, “alma” neticesine göre verilecek olan cezadan daha az bir ceza

verilmesini sağlayacaktır. Özellikle hırsızlık suçundaki bazı nitelikli

hâllerin cezasının neredeyse yağma suçunun cezasına eşdeğer konuma

getirildiği şu günlerde teşebbüs kurumunun önemi daha da artmaktadır.

Çalışmamızın ilk iki bölümünde, “Teşebbüs” kavramı ve çalışma

konumuzun suç tipi olan hırsızlık suçu genel hatlarıyla incelenecektir. Bu

incelemeden sonra hırsızlık suçuna teşebbüsün her bir şartı uygulamadan

örneklerle değerlendirilecektir. Bu bölümde, bir önceki bölümde üzerinde

durulmayan hırsızlık suç tipinin eylem ve manevi unsuru üzerinde

durulacak olmasının yanında, konunun daha net anlaşılması amacıyla

hırsızlık suçunda hazırlık ile icra hareketlerinin ayrılmasına ilişkin

teoriler, detaylı bir şekilde incelenecektir. Teşebbüs kurumuna benzeyen

gönüllü vazgeçmenin hırsızlık suçuna nasıl yansıdığı kısaca açıklandıktan

sonra hırsızlık suçuna teşebbüsün nasıl cezalandırılması gerektiği üzerinde

durulacaktır.

Yargıtay Kararları Işığında Hırsızlık Suçuna Teşebbüs

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı:1 Yıl 2015 335

I. Genel Olarak “Teşebbüs” Kavramı

İşlenen her suçun bir oluşum hikâyesi bulunmaktadır. Öğretideki

bir görüş

1

, suçun oluşumunu insanın doğumu, yaşamı ve ölümü

süreçlerine benzetmekte ve insana özgü olan söz konusu gelişimin, suçun

yapısında icra hareketlerine başlama, devam etme ve tamamlama olarak

ortaya çıktığını ifade etmektedir. Bu açıdan suçu ele aldığımızda, suçun

çeşitli aşamalardan geçerek dış dünyaya yansıdığını görebiliriz. Öğretide

2

,

suçun çeşitli aşamalardan geçtiği bu yola “suç yolu “ (iter criminis)

denilmektedir. Bazı yazarlar suç yolunun iki

3

, üç

4

, dört

5

ve hatta beş

6

aşamadan oluştuğunu belirtseler de, biz suç yolunu düşünce ve karar

aşaması, hazırlık ve icra aşaması ve tamamlanma aşaması üzerinden

değerlendireceğiz.

Suç işlenmesi yolundaki ilk aşama düşünce aşamasıdır. Suç işleme

düşüncesi, suçlunun zihninde oluşarak bir süre sonra yerini suç işleme

kararına dönüştürmektedir. Bu aşamada ceza hukuku, henüz ortada hukuki

bir varlık olmaması sebebiyle müdahâle edememektedir

7

. İkinci aşama

olan hazırlık ve icra aşamaları, teşebbüsün ortaya çıkması için oldukça

1

İpekçioğlu, Pervin Aksoy; Türk Ceza Hukuku’nda Suça Teşebbüs, Ankara 2009, s.19.

2

Soyaslan, Doğan; Teşebbüs Suçu, Ankara 19 94, s.3; İpekçioğlu, s.19; Öztürk, Bahri;

Ceza Hukuku ve Emniyet Tedbirleri, 3. Baskı, Ankara 19 94, s.129; Özbek, Veli Özer/

Kanbur, Mehmet Nihat/ Doğan, Koray/ Bacaksız, Pınar/ Tepe, İlker; Türk Ceza

Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Ankara 2014, s.481; Hakeri, Hakan; Ceza Hukuku

Genel Hükümler, 17. Baskı, Ankara 2014, s.460,461; Özgenç, İzzet; Türk Ceza Hukuku

Genel Hükümler, 9. Baskı, Ankara 2013, s.454; Aydın, Devrim; “Suça Teşebbüs”,

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.55, S.1, s.87.

3

Alacakaptan ve Birtek, suç yolunun icra ve tamamlanma aşamalarından oluştuğunu

savunmaktadır (Alacakaptan, Uğur; Suçun Unsurları, Ankara 1975, s.63; Birtek, Fatih;

Ceza Hukuku Genel Hükümler Temel Bilgiler, 3. Baskı, Ankara 2014, s.256).

4

Erem, Faruk/Danışman, Ahmet/Artuk, Mehmet Emin; Türk Ceza Hukuku Genel

Hükümler, 14. Baskı, Ankara 1997, s.295; Demirbaş, Timur; Ceza Hukuku Genel

Hükümler, 10. Baskı, Ankara 2014, s.442; Koca, Mahmut/ Üzülmez, İlhan; Türk Ceza

Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, Ankara 2014, s.397.

5

Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe, Genel Hükümler, s.481; Hakeri, s.460; Tan;

Mehmet, Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler, C.II, Ankara 2011, s.1341.

6

Öztürk, s.129; Soyaslan, Teşebbüs, s.3.

7

İpekçioğlu, s.20-21; Özbek/Kanbur/Doğan/Bacaksız/Tepe, Genel Hü kümler, s.481;

Hakeri, s.461; Demirbaş, s.442.