Arthasastra KAUT

• Author: Gokcan, Ozkan

Kimi kaynaklarda Çanakya veya Vishnugupta ismiyle de anilan Kautilya, Hint kökenli tarihçiler tarafindan günümüz Hindistan topraklarinda siyasal birlik saglayan ilk devlet sayilan Maurya Imparatorlugunun kurulmasinda rol oynayan en önemli sahis olarak kabul edilmektedir. (1) Maurya imparatorlugu (M.Ö. 322-M.Ö. 185) hükümdarlari Çandragupta, Bindusara ve Asoka'nin danismanligini yapan Kautilya, ekonomi, uluslararasi iliskiler ve kamu yönetimi konularinda verdigi tavsiye ve gelistirdigi stratejiler sayesinde imparatorlugun hizla güçlenmesine önemli katki sunmustur. (2) Danismanlik görevi yürüttügü dönemde devlet yönetiminde elde ettigi deneyim, ideal devleti insa etmede hükümdara tavsiyelerde bulundugu Arthasastra adli eserini yazmasinda etkili olmustur.

Hint kökenli tarihçiler nezdinde M.Ö. 4. yüzyilda yazildigi genel kabul gören Arthasastra, on bes kitap, yüz elli bölüm ve yüz seksen kisimdan olusur. Arthasastra'nin yazilmasindaki amaç, hükümdara sahip oldugu topragi nasil koruyacagini ve yeni topraklari nasil ele geçirecegini anlatmaktir. Buradan hareketle Arthasastra'nin devlet yönetimine, ekonomik ve toplumsal yasama dair tavsiyeler içeren; kamu yönetimi, hukuk, siyaset bilimi, ekonomi, uluslararasi iliskiler ve dis politika konulari ile ilgili dogrudan degerlendirmeler ve analizler sunan oldukça kapsamli bir eser oldugunu söylemek mümkündür. Çok uzun yillar boyunca kapsamindan ve derinliginden sadece Hint tarihiyle ilgilenen ve Sanskritçe bilen akademisyen ve arastirmacilarin haberdar oldugu Arthasastra'nin ilk kez Ingilizce'ye çevrilmesi ve dünyanin geri kalani ile tanismasi 1915 yilinda R. Shamasastry araciligi ile olmustur. (3) Bu tarihten sonra eser basta Rusça ve Almanca olmak üzere baska dillere de çevrilmistir. 1963 yilinda ise R.P. Kangle tarafindan daha kapsamli ve yol gösterici notlara sahip bir içerikle ikinci kez Ingilizce'ye çevrilmistir. (4)

Bu incelemeye konu olan L.N. Rangarajan'in 1992 ilk basim tarihli Arthasastra çevirisi, eserin Ingilizce yapilan üçüncü çevirisidir. 2018 yilinda Utku Umut Bulsun tarafindan Türkçe'ye çevrilen Rangarajan'in Arthasastra çevirisi, on bir bölümden olusmaktadir. Bu bölümlerin disinda, kitabin basinda Rangarajan tarafindan kaleme alinmis ve Arthasastra ile çevirinin daha iyi anlasilmasi amacini tasiyan "Giris" ve "Kautilyaci Devlet ve Toplum" baslikli iki bölüm yer almaktadir.

"Giris Bölümleri" baslikli ilk bölümünde Kautilya'nin Arthasastra'da kullandigi metodolojiye, ekonomik kavramlara...