An Action for the Abolition of the Hypothec

• Author: Mehmet AKÇAAL
• Pages: 563-578

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi – İnÜHFD 10(2): 563-578 (2019)

İpoteğin Kaldırılması Davası

563

İPOTEĞİN KALDIRILMASI DAVASI

AN ACTION FOR THE ABOLITION OF THE HYPOTHEC

Mehmet AKÇAAL*

https://doi.org/10.21492/inuhfd.6349 46

Makale Bilgi

Gönderilme:19/10/2019

Kabul: 16/11/2019

Özet

Tapu kütüğüne tescil edilmiş durumdaki ipotek hakkı geçersiz olabilir. Böyle bir

durumda, taşınmaz maliki bunun düzeltilmesini adına yolsuz tescil bulunan rehinli

alacaklıdan talep edebilir. Rehinli alacaklı buna yanaşmadığı takdirde, yolsuz tesci

l

yüzünden aynî hakkı zedelenen malik için geriye kalan yegâne çözüm yolu mahkemeye

başvurmaktır. Nitekim, uygulamada bu maksatla açılan pek çok dava mevcuttur. Bunun

için, ipoteğin kaldırılması davası, ipoteğin fekki davası gibi çeşitli isimler

kullanılma

ktadır. İşte, çalışmanın konusu, uygulamadaki önemine binaen bahse konu

davadır. Bu kapsamda, öncelikle ipotek hakkı ve bunun sona erme sebepleri

incelenmiştir. Çalışmanın devamında ise, ipoteğin kaldırılması kavramından ne

anlaşılması gerektiği tespit edi

lmiştir. Daha sonra ise, ipoteğin kaldırılması davası

kavramından ne anlaşılması gerektiği belirlenmiştir. Yine, ipoteğin kaldırılması

davasının hukukî niteliği, benzer müesseselerle mukayesesi, şartları ile davacı ve davalı

olmak üzere tarafları hakkında

açıklamada bulunulmuştur. Bahse konu davada hangi

mahkemenin yetkili ve görevli bulunduğu, ispat yükünün kime düştüğü, açılabileceği

sürenin ne olduğu ve nihayet hükmün etkisi de belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İpoteğin

Kaldırılması,

İpoteğin Fekki,

Düzeltme,

Tapu Sicilini

Düzeltme Davası,

Yolsuz Tescil.

Article Info

Received:27/05/2019

Accepted: 28/10/2019

Abstract

The right t o mortgage registered in the land registry may be invalid. In such a case, the

owner of the immovable may req

uest the correction of this from the pledged creditor with

corrupt registration. If the creditor fails to do so, the only remaining remedy for the owner

whose property rights have been damaged by corrupt registration is t o apply to the court.

In this conte

xt, the right to hypothec and the reasons for its termination have been

examined. In the continuation of the study, it was determined what the concept of

abolishing the hypothec should be understood. Then, the concept of the abolition of the

hypothec, its

legal nature, comparison with similar institutions, conditions and parties

were explained. In the aforementioned case, which court has authority and duty, to whom

the burden of pr oof falls, how long it can be sued and finally the effect of the judgment

have been determined.

Keywords

Abolition of the

Hypothec,

Correction of the

Hypothec,

Correction,

Action for the

Correction,

Unwarranted Entries.

Bu eser Creative Commons Atıf-GayriT icari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır

* Dr. Öğr. Üyesi., Selçuk Üniversitesi, Hukuk Fakültes i, Medenî Hukuk ABD.

mehmetakcaal@hotmail.com https://orcid.org/0000-0003-4329 -1138.

Inonu University Law Review – InULR 10(2): 563-578 (2019)

Mehmet AKÇAAL

564

I. GİRİŞ

İpotek, alacak ödenmediği takdirde hak sahibine rehin konusu taşınmazı sattırarak

bedelinden alacağını elde etme yetkisi veren bir tür taşınmaz rehnidir1. İpotekli borç senedi ve

irat senedinden farklı olarak, ipoteğin görevi taşınmazın değerini tedavül ettirmek değildir.

İpoteğin görevi sadece bir alacağı güvence altına almaktır2. Bundan dolayı, ipotek fer’i nitelikte

bir taşınmaz rehnidir3. Başka bir deyişle, ipoteğin varlığı, halen mevcut veya ileride doğması

beklenen bir alacağın varlığına bağlıdır4.

İpoteğin ikinci özelliği, tedavüle elverişli olmadığı için kıymetli evrak niteliğindeki

senetlere bağlanamamasıdır. Tapu memurunun talep üzerine alacaklıya ipoteği göstermek üzere

verdiği ipotek belgesi ise, sadece ipoteğin kurulduğuna ilişkin bir delil olup, kıymetli evrak

değildir (TMK. m.882/II)5.

İpoteğin üçüncü özelliği gereğince, malik, başkasının borcu için kendi taşınmazı üzerinde

ipotek kurabilir (TMK. m.881/II). Bununla beraber, böyle bir durumda rehinli a lacaklı

alacağının tamamını satış bedelinden elde edemezse, kalan alacak için sadece asıl borçlusuna

karşı takipte bulunabilir6.

İpotek, kaynağına göre iradî ve kanunî olmak üzere iki türlüdür. İradî ipotek hakkının

kurulması, geçerli bir hukukî sebebe dayanarak malikin tescil talebinde bulunmasına ve tapu

memurunun da tescil işlemini gerçekleştirmesine bağlıdır7.

Kanunî ipotek hakkının kurulması bakımından da ikili bir ayırım yapılmalıdır. Tescile

bağlı olmayan kanunî ipotek hakkı, öngörülen şartların gerçekleşmesiyle birlikte kendiliğinden

doğar (TMK. m.892)8. Bunun için, tescilin yapılması aranmaz. Tescile bağlı kanunî ipotek

haklarında ise tescil kurucudur9. Dolayısıyla, burada yetkili kişinin tescil talebinde bulunması ve

114. HD. T. 9.10.2012, E. 2012/7985 K. 2012/11412 (KBİBB.); 14. HD. T. 7.6.2011, E. 2011/5719 K. 2011/7411

(KBİBB.); PRÜTTİNG, Hanns: Sachenrecht, 36. Auf., München 2017, s.277; BERKİ, Şakir: Aynî Haklar, Ankara

1965, s.137; SAYMEN, Ferit H./ ELBİR, Halit K.: Türk Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul 1963, s.570; DURAL,

Mustafa: Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul 1981, s.142; AKİPEK, Jale G./ AKINTÜRK, Turgut: Eşya Hukuku,

İstanbul 2009, s.786; ERTAŞ, Şeref: Eşya Hukuku, 10. Baskı, İzmir 2012, s.552; ESENER, Turhan/ GÜVEN,

Kudret: Eşya Hukuku, 8. Baskı, Ankara 2019, s.556; AYBAY, Aydın/ HATEMİ, Hüseyin: Eşya Hukuku, 3. Baskı,

İstanbul 2012, s.285; SİRMEN, A. Lâle: Eşya Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2019, s.642; HELVACI, İlhan: Türk Medenî

Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan İpotek Hakkı, İstanbul 2008, s.4-5; ACAR, Faruk: Rehin Hukukunda Taşınmaz

Kavramı ve Özellikle Belirlilik İlkesi (Belirlilik), Ankara 2008, s.57; TUNÇ YÜCEL, Müj gan: Banka Alacaklarının

İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takibi, İstanbul 2010, s.41; DÖRTGÖZ, Gürsel: Bankacılık ve Tapu Sicili

Yönünden İpotek, Ankara 2010, s.239.

2SCHMID, Jörg/ HURLIMANN-KAUP, Bettina: Sachenrecht, 2. Auf., Zürich-Basel-Genf 2003, s.325; ACAR,

Faruk: Rehin Hukuku Dersleri (Rehin), İstanbul 2015, s.65-66; KUNTALP, Erden: “Medenî Kanun Hükümleri

Açısından İpotekli Borç Senedi”, Teori ve Uygulama Açısından İpotekli Borç Senetleri Sempozyumu, Ankara 21

Haziran 1984, s.6; GÜRSOY, Kemal T./ EREN, Fikret/ CANSEL, Erol: Türk Eşya Hukuku, Ankara 1978, s.1032;

AKİPEK/ AKINTÜRK, s.786; 14. HD. T. 5.5.1999, E. 1999/2761 K. 1999/3370 (KBİBB.).

3PALANDT, Otto: Bürgerliches Gesetzbuch, Bd. 7, 65. Auf., München 2006, s.1506; HONSELL, Heinrich/ VOGT,

Nedim Peter/ GEISER, Thomas: Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Zivilgesetzbuch II, 2. Auf.,

Basel 2003, s.1677. Bunun karşılığı olarak “Akzessorietätsprinzip (fer’ilik ilkesi)” deyimi için bkz. HRUBESCH-

MILLAUER, Stephanie/ GRAHAM-SIEGENTHALER, Barbara/ ROBERTO, Vito: Sachenrecht, 5. Auf., Bern 2017,

s.378.

414. HD. T. 5.5.1999, E. 1999/2761 K. 1999/3370 “…Ancak (ipotek) teminat altına aldığı alacak mevcutsa hüküm

ifade eder…” (KBİBB.); ÇETİNER, Bilgehan: Taşınmaz Teminatı, İstanbul 2015, s.99; NOMER, Halûk Nami/

ERGÜNE, Mehmet Serkan: Eşya Hukuku, C.2, Rehin Hukuku, İstanbul 2016, s.42-43; AKİPEK/ AKINTÜRK,

s.786; KÖPRÜLÜ, Bülent/ KANETİ, Selim: Sınırlı Aynî Haklar, 2. Baskı, İstanbul 1982-1983, s.376-377;

GÜRSOY/ EREN/ CANSEL, s.1032; AKİPEK/ AKINTÜRK, s.786-787; BURCUOĞLU, Haluk: Hukukçu Gözüyle

Banka Uygulamasında İpotekle İlgili Önemli Sorunlar, İstanbul 1991, s.11 vd.; EROL, Kemal: “İpotek Kavramı ve

Özellikleri I”, YD., C.7, S.1-4, 1981, s.319 vd.

5NOMER, Halûk Nami/ ERGÜNE, Mehmet Serkan: Eşya Hukuku, 7. Baskı, İstanbul 2019, s.351; GÜRSOY/ EREN/

CANSEL, s.1034; AKİPEK/ AKINTÜRK, s.787.

6TUOR, Peter/ SCHNYDER, Bernhard/ SCHMİD, Jörg/ RUMO-JUNGO, Alexandra: Das Schweizerische

Zivilgesetzbuch, 12. Auf., Zürich-Basel-Genf 2002, s.1004; GÜRSOY/ EREN/ CANSEL, s.1035; AKİPEK/

AKINTÜRK, s.787-788.

7ERMAN, Walter/ WENZEL, Frank: Bürgerliches Gesetzbuch, 11. Auf., Köln 2011, s.3558; SCHMID/

HURLIMANN-KAUP, s.329; AKİPEK/ AKINTÜRK, s. 792; 14. HD. T. 9.10.2012, E. 2012/7985 K. 2012/11412

(KBİBB.); 14. HD. T. 7.6.2011, E. 2011/5719 K. 2011/7411 (KBİBB.).

8Tescile bağlı olmayan kanunî ipotek hakları i çin bkz. TMK. m.865/III, m.867/II, C.2 ve m.876. Ayrıca bkz.

SCHMID/ HURLIMANN-KAUP, s.329; AKİPEK/ AKINTÜRK, s.792.

9Tecile tabî olmayan kanunî ipotek haklarının görünüm şekilleri TMK. m.893 hükmünde sınırlayıcı olmamak üzere

düzenlenmiştir. Ayrıntılı bilgi için bkz. SCHMID/ HURLIMANN-KAUP, s.329; AKİPEK/ AKINTÜRK, s.792 vd.