Amendments adopted by 'protocol of 2003 to the international convention on the establishment of an international fund for compensation for oil pollution damage 1992

• Author: Yrd. Doç. Dr. Ismail DEMIR
• Pages: 214-255

Yrd.Doç.Dr.İsmail DEMİR

214 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:3 Sayı:1 Yıl 2012

AMENDMENTS ADOPTED BY “PROTOCOL OF 2003 TO THE

INTERNATİONAL CONVENTİON ON THE ESTABLİSHMENT

OF AN INTERNATİONAL FUND FOR COMPENSATİON FOR

OİL POLLUTİON DAMAGE 1992

ABSTRACT

This article’s purpose is to present the main information regarding

the amendments adopted by “Protocol of 2003 to the International

Convention on the Establishment of an International Fund for

Compensation for Oil Pollution Damage, 1992” (Protocol) and indicate

the influence of the Protocol on the international oil pollution

compensation regime. In this study, it was identified that the Protocol

didn’t provide durable solutions for questions of the regime, in spite of the

fact that it strengthened the international oil pollution compensation

regime. That Supplementary Fund is only financed by the oil industry has

broken the balance between the related contributions constituting the core

of the regime.

The establishment of the STOPIA and TOPIA standard contracts is

a result of the seeking that the said balance is reconstructed. These

standard contracts are contrary to the development of international

maritime law, although they exhibit an interesting and new approaching in

this law. 1992 CLC and 1992 FC must be amended extensively for

providing durable and substantial solutions to the problems of the

international oil pollution compensation regime. In the prospective

amendment workings of these conventions, it is expected that the view of

the establishment of a unique compensation regime and the principle of

the strict liability, for pollution damage, will be welcomed a major

support, irrespective of its source. It is considered to be beneficial that

Turkey is party to the Protocol, despite the aforementioned its negative

aspects.

Keywords: Supplementary Fund, Erika, Prestige, civil liability,

compensation, international oil pollution compensation regime, STOPIA,

TOPIA.

1992 Petrol Kirliliği Zararının Tazmini için Bir Uluslararası Fonun Kurulması ile ilgili Uluslararası

Sözleşme’de 2003 Tarihli Protokol ile Kabul Edilen Değişiklikler

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:3 Sayı:1 Yıl 2012 215

GİRİŞ

Gemilerden sızan petrolün sebep olduğu kirlenme zararları, hâlâ

deniz çevresi ve kıyılarla ilgili birçok ekonomik faaliyetler için önemli bir

tehdit oluşturmaktadır. Yaşanan kirlenme olayları, hem deniz çevresine

geri dönüşü imkânsız veya çok güç fiziki zararlar vermekte, hem de

binlerce insanın geçimini oldukça olumsuz bir şekilde etkilemektedir.

Gemilerden sızan petrolün sebep olduğu kirlenme zararları

dolayısıyla hukuki sorumluluk ve tazminat meselelerini milletlerarası

seviyede düzenleyen iki temel sözleşme mevcuttur. Bunlar; 1967’de

meydana gelen TORREY CANYON1 deniz kazasından sonra Uluslararası

Denizcilik Örgütü (IMO)2 önderliğinde yürütülen yoğun çalışmalar

sonucu meydana getirilen 1969 tarihli Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın

Hukuki Sorumluluğu ile İlgili Uluslararası Sözleşme3 (1969 HSS) ve 1971

tarihli Petrol Kirliliği Zararının Tazmini İçin Bir Uluslararası Fonun

Kurulması ile İlgili Uluslararası Sözleşme’dir4 (1971 FS). 1969 HSS ve

1971 FS, 1992’de kabul edilen iki protokol ile kapsamlı biçimde tadil

edilmişlerdir. Türkiye, bu protokollerin tadil ettiği şekliyle kabul edilen

1992 tarihli Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu ile

İlgili Uluslararası Sözleşme5 (1992 HSS) ve 1992 tarihli Petrol Kirliliği

1 Bu deniz kazasında, Torrey Ca nyon isimli tanker, 18/3/1967 tarihinde 120.000 ton ham

petrol yüküyle birlikte Galler Milford Haven limanına doğru seyir hâlindeyken kaptan,

muhtemel bir gecikmeyi önlemek için mevcut rotasından ayrılmış ve karaya yakın

biçimde seyir yapmaya başlamıştır. Bu sırada tanker, kayalıklara çarparak o zamana

kadar yaşanan en büyük petrol dökülmesi olayına sebep olmuştur. Geminin kurtarılması

amacıyla LOF imzalanmış ise de yürütülen kurtarma çalışmalarına karşılık üç parçaya

ayrılan tankerin kurtarılmasında başarı sağlanamamıştır. Bunun ü zerine İngiliz

Hükümetinin kararıyla tanker bombalanarak imha edilmiştir. Ancak, ham petrol yükünün

hemen hemen tamamının denize dökülmesi, İngiltere ve Fransa sahilleri için çok ciddi

deniz kirliliğine yol açmış, özellikle turistik faaliyetlere yönelik büyük zararlar meydana

gelmiş, temizleme ve kirlenme zararları sebebiyle çok büyük masraf ve tazminat

ödemeleri yapılmıştır. Bkz. Özçayır, O.: Liability for Oil Pollution and Collisions,

London – Hong Kong 1998, s. 211; Abdullayev, C.: Uluslararası Hukuk Açısından

Gemilerden Kaynaklanan Petrol Kirliliği, Ankara 2005, s. 195-196; Hooke, N.: Maritime

Casualties (1963-1996), 2.ed., London 1997, s. 635.

2 International Maritime Organization

3 International Convention on Civil Liability for Oil Pollution Damage, 1969.

4 International Convention on the Estab lishment of an Internationa l Fund for

Compensation for Oil Pollution Damage, 1971.

5 Türkiye’nin bu Sözleşme’ye Katılmasının Uygun Bulunduğuna Dair 27/1/2000 tarihli ve

4507 sayılı Kanun, 29/1/2000 tarih ve 23948 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak

Yrd.Doç.Dr.İsmail DEMİR

216 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:3 Sayı:1 Yıl 2012

Zararının Tazmini İçin Bir Uluslararası Fonun Kurulması ile İlgili

Uluslararası Sözleşme’ye6 (1992 FS) taraftır. 30/5/1996 tarihinde

yürürlüğe giren bu sözleşmeler7, bütün dünyada geniş kabul görmüştür.

Denizde kıyısı olan bütün Avrupa Birliği ülkeleri, bu sözleşmelere

taraftır8.

1992 HSS ve 1992 FS’nin ilk ve temel amacı, milletlerarası

düzeyde ve yeknesak bir tarzda petrol kirlenmesi mağdurlarının

zararlarının, mümkün olduğu ölçüde dava yoluna gidilmeksizin, bütün

alacaklılara eşit davranılması prensibi altında, hızlı ve tam olarak tazmin

edilmesini sağlamaktır9. Petrol kirlenmesi mağdurları için 1992 HSS,

birinci kademe güvenceyi; 1992 FS ise ikinci kademe güvenceyi

yürürlüğe girmiştir. Ancak, daha sonra 26/4/2001 tarihli ve 4658 sayılı Kanunun 2.

maddesiyle Uygun Bu lma Kanununda değişiklik yapılarak “ekli çekince ve beyanla”

ifadesi Kanun metninden çıkartılmıştır. Bu Kanun, 9/5/2001 tarihli ve 24397 sayılı

Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bilâhare, 244 sayılı Kanu nun 3.

maddesine göre hazırlanan katılma işlemine dair 15/6/2001 tarihli ve 2001/2668 sayılı

Bakanlar Kurulu Kararı ile Sözleşme’nin İngilizce ve Türkçe metinleri, 24/7/2001 tarihli

ve 24472 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Türkiye’nin Sözleşme’ye katılımına

dair belge ise 15/8/2001 tarihinde IMO Genel Sekreterliği’ne tevdi edilmekle, Sözleşme,

17/8/2002 tarihinden itibaren Türkiye hakkında yürürlüğe girmiştir.

6 Türkiye’nin bu Sözleşme’ye Katılmasının Uygun Bulunduğuna Dair 27/1/2000 tarihli ve

4508 sayılı Kanun, 29/1/2000 tarih ve 23948 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak

yürürlüğe girmiştir. Ancak, daha sonra 26/4/2001 tarihli ve 4658 sayılı Kanunun 2.

maddesiyle Uygun Bulma Kanununda değişiklik yapılarak “ekli çekince ile” i fadesi

Kanun metninden çıkartılmıştır. Bu Kanun, 9 /5/2001 tarihli ve 24397 sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bilâhare, 244 sayılı Kanunun 3. maddesine

göre hazırlanan katılma işlemine dair 15/6/2001 tarihli ve 2001/2669 sayılı Ba kanlar

Kurulu Kararı ile, Sözleşme’nin İngilizce ve Türkçe metinleri, 18/7/2001 tarih li ve

24466 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Türkiye’nin Sözleşmeye katılımına dair

belge ise 15/8/2001 tarihinde IMO Genel Sekreterliğine tevdi edilmekle, Sözleşme,

17/8/2002 tarihinden itibaren Türkiye hakkında yürürlüğe girmiştir.

7 Bkz.

aspx>

8 1992 HSS ve 1992 FS’ne Amerika Birleşik Devletleri (ABD) taraf o lmamıştır. ABD,

milletlerarası rejime katıl mamakla beraber Birleşik Devletler Kirlenme Fonları Merkezi

(NPFC) ve IOPC Fonları (Milletlerarası Petrol Kirliliği Tazmin Fonları) arasında daima

sürekli iletişim, bağlantı ve bilgi alışverişleri devam etmektedir (Ja cobsson, M.: The

International Liability and Compensation Regime for Oil Pollution from Ships –

International Solutions for a Global Problem. Tulane Maritime Law Journal, Winter

2007, Vol. 32, No: 1, s. 3, dp. 1).

9 1971 Fonu ve 1992 Fonu, kurulduklarından b eri yaklaşık 140 olayla uğraşmış ve toplam

1,2 milyar ABD Doları tazminat ödemesi yapmıştır. Bu olayların büyük çoğunluğunda

bütün talepler, mahkeme haricinde çözümlenmiştir (International oil Pollution

Compensation Funds, Annual Report 2010, s. 6).