Additional Right Of Defense (Turkish Criminal Procedure Code Article 226)

• Author: Süleyman Emre ÖZDEMIR
• Pages: 87-102

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi – İnÜHFD 10(1): 87-102 (2019)

Ek Savunma Hakkı (CMK m. 226) 87

EK SAVUNMA HAKKI (CMK m. 226)

ADDITIONAL RIGHT OF DEFENSE (TURKISH CRIMINAL PROCEDURE CODE ARTICLE 226)

Süleyman Emre ÖZDEMİR

Arş. Gör., Recep Tayyip Erdoğan Üniv ersitesi Hukuk Fakültesi, Ceza ve Ceza Muhakemesi Huku ku ABD (s.emreozdemir@gmail.com). ORCID: 0000-0003-

0414-4610

Makale Bilgi

Gönderilme: 16/12/2018

Kabul: 26/03/2019

Özet

Suç haberinin alınmasıyla başlayan ceza muhakemesinde, davasız yargılama olmaz ilkesi gereğince bir fiilin suç

teşkil ettiğinin ve bu fiili işleyen failin cezalandırılması gerektiğinin ileri sürülmesi gerekir. Bu ilkenin de bir

sonucu olarak Ceza

Muhakemesi Kanunu’nun 170 inci maddesi, Cumhuriyet savcısına düzenleyeceği iddianame

ile kamu davası açma görevini vermiştir. CMK’nın 225 inci maddesine göre ise mahkeme hükmünü sadece

iddianamede unsurları gösterilen suça ilişkin fiil ve fail hakkında kur

acaktır. Ancak mahkeme fiilin

nitelendirilmesinde iddia ve savunmalarla bağlı değildir. Dolayısıyla yargılama sırasında fiilin nitelendirmesinin

değişmesi söz konusu olabilir. Bununla birlikte cezanın artırılmasını veya cezaya ek olarak güvenlik tedbirleri

nin

uygulanmasını gerektirecek hâllerin ilk defa duruşma sırasında ortaya çıkması da mümkündür. Kanun koyucu

CMK’nın 226 ncı maddesi ile her iki durumda da sanığa ek savunma hakkı verilerek değişen durum üzerinden

hüküm kurulabilmesine imkân tanımıştır. Bu

çalışmada CMK’nın 226 ncı maddesi kapsamında ek savunma

hakkı, ek savunma hakkı verilmesini gerektiren haller ile ek savunma hakkı verilmesinde usulün nasıl olacağı

incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Savunma kakkı,

Ek Savunma Hakkı,

İddianame,

Hükmün Konusu,

Hukuki Niteliğin

Değişmesi.

Article Info

Received: 16/12/2018

Accepted: 26/03/2019

Abstract

In the criminal proceeding which is started with the knowledge of the crime, under the principle of judgment

without a filed lawsuit, it is claimed that an act constitutes a criminal offense and the actual perpetrator must be

punished. Due to t his principl

e, the Article 170 of the Criminal Procedure Code (CPC) contains that the public

prosecutor has been charged to file a public suit with the indictment of the public prosecutor. According to the

Article 225 of the Criminal Procedure Code (CPC), the judgment

have to only be represented about the conduct

in relation with the elements of the offence and the perpetrator. However, the court is not bound by the

prosecution and the defense. Therefore, the characterization of the act may change during the trial. At

the same

time, it is also possible that the penalties should be increased or that the provisions requiring the implementation

of security measures in addition to t he punishment will occur for the first time during the trial. With the Article

226 of CPC, in

both cases, the defendant has been granted additional defense rights and allowed to be settled on

the changing situation by the legislator. In this article, additional right of defense, requirements of giving

additional right of defense and what is the pr

ocedure of giving additional r ight of defense are examined within

Article 226 of CPC.

Keywords

Right of Defense,

Additional Right of

Defense,

İndictment,

Subject of Conclusion,

Changes in The

Nature of Crime.

DOI: 10.21492/inuhfd.498930

Inonu University Law Review – InULR 10(1): 87-102 (2019)

Süleyman Emre ÖZDEMİR 88

I. GİRİŞ

Suç haberinin alınmasıyla başlayan ceza muhakemesinde, “davasız yargılama olmaz” ilkesi gereğince, bir fiil

hakkında yargılama yapılabilmesi için kural olarak, o fiilin suç teşkil ettiğinin ve failin cezalandırılması gerektiğinin

ileri sürülmesi gerekir1. Bu ilkenin de bir sonucu olarak CMK, soruşturma evresinde toplanan deliller suçun işlendiği

hususunda yeterli şüphe oluşturuyorsa, Cumhuriyet savcısına düzenleyeceği iddianame ile kamu davası açma görevini

vermiştir.

İddianamenin unsurları CMK’nın 170 inci maddesinde gösterilmiştir. Hükme göre görevli ve yetkili

mahkemeye hitaben düzenlenen iddianamede, şüphelinin kimliği, müdafii, maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin

kimliği, mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanuni temsilcisi, açıklanmasında sakınca bulunmaması

halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği, şikâyette bulunan kişinin kimliği, şikâyetin yapıldığı tarih, şüphelinin tutuklu

olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri, yüklenen suç ve

uygulanması gereken kanun maddeleri (sevk maddeleri), yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi ile suçun

delilleri gösterilir. Bunlarla birlikte iddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar, mevcut delillerle ilişkilendirilerek

açıklanır (CMK m. 170/4).

İddianamenin sonuç kısmında, işlenen suç dolayısıyla ilgili kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirlerinden

hangilerine hükmedilmesinin istendiği; suçun tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, söz konusu tüzel

kişi hakkında uygulanabilecek olan güvenlik tedbiri açıkça belirtilir (CMK m. 170/6).

CMK’nın 175 inci maddesinin 1 inci fıkrasına göre kamu davası iddianamenin kabulüyle açılmış olur ve

kovuşturma evresi başlar. Kovuşturma evresinde yargılama makamı, iddianame ile sanığa isnad edilen fiil ve toplanan

deliller ile bu isnada ve delillere karşı yapılan savunmayı değerlendirerek uyuşmazlığı hüküm2 ile çözüme

kavuşturur3.

CMK’nın 225 inci maddesinin 1 inci fıkrasına göre hüküm ancak iddianamede unsurları gösterilen suça ilişkin

“fiil” 4 ve “fail” 5 hakkında verilir. Böylece Cumhuriyet savcısı, yaptığı soruşturma neticesinde elde ettiği delillerden

ulaştığı sonuca göre düzenlediği iddianame ile kovuşturma aşamasının sınırlarını belirlemektedir.

CMK’nın 170 ve 225 inci maddeleri dikkate alındığında mahkeme, davasız yargılama olmaz ilkesi uyarınca

1 ÖZTÜRK, Bahri / TEZCAN, Durmuş / ERDEM, M. Ruhan / SIRMA GEZER, Özge / SAYGILAR KIRIT, Yasemin F. / ALAN AKCAN,

Esra / ÖZAYDIN, Özdem / ERDEN TÜTÜNCÜ, Efser, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Basım, Seçkin Yayıncılık,

Ankara 2017, s. 146; GÖKCEN, Ahmet / ALŞAHİN, Mehmet Emin / ÇAKIR, Kerim, Ceza Muhakemesi Hukuku I, 1. Basım, Adalet

Yayınevi, Ankara 2017, s. 121; CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Basım, Beta Yayıncılık, İstanbul 2016, s.

490; ÖZBEK, Veli Özer / DOĞAN, Koray / BACAKSIZ, Pınar / TEPE, İlker, Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Basım, Seçkin Yayıncılık,

Ankara 2016, s. 79; ÜNVER, Yener / HAKERİ, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Cilt II, 11. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara 2016, s. 79;

ÖZEN, Mustafa, Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri, 1. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara 2017, s. 74. Ayrıca belirtmek gerekir ki davasız

yargılama olmaz ilkesinin istisnaları mevcuttur. Örneğin CMK’nın 272 nci maddesine göre onbeş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin

hükümler, bölge adliye mahkemesince re'sen incelenir.

2 CMK’nın 223 üncü maddesi “Duruşmanın sona erdiği açıklandıktan sonra hüküm verilir. Beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkûmiyet,

güvenlik tedbirine hükmedilmesi, davanın reddi ve düşmesi kararı, hükümdür” şeklinde düzenlenmiştir.

3 Hüküm kavramı konusunda detaylı bilgi için bkz. BALCI, Murat, Ceza Muhakemesinde Hüküm ve Çeşitleri, 1. Basım, Adalet Yayınevi,

Ankara 2013, s. 12; KURŞUN, Günal, Ceza Muhakemesinde Hüküm, 1. Basım, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016, s. 37 vd.; ÇINAR, Ali Rıza,

“Hükmün Konusu ve Eylemi (Fiili) Değerlendirmede Mahkemenin Yetkisi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 2009, Sayı: 84, s. 31 vd.;

DOĞAN, Koray, “Ceza Muhakemesinde Hüküm”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 7, 2008, s. 172 vd.

4 “İddianamede açıklanan eylem ya da eylemler hükmün/ceza davasının konusudur. Ceza davası konusu olarak eylem kavramını tanımlamak

zordur. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda, eylemden (fiilden) ne anlaşılması gerektiği konusunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ceza

yargılaması hukukundaki eylem (fiil) kavramı ile ceza hukukundaki eylem (fiil) kavramı aynı değildir. Ceza hukukunda suç sayılan eylemin

(fiilin) hukuki kavramlar kullanılarak tanımları yapılmıştır. Ceza yargılaması hukukunda 'eylem' (fiil) kavramı, tarihsel olarak failce yaşanmış

ve dış dünyaya yansımış olaylardır. Ceza yargılamasının konusu ile ilgili olarak 'eylem' (fiil) deyince ne anlaşılması gerektiği konusunda

çeşitli görüşler bulunmaktadır. Tüm görüşlerde ortak olan özellik, eylem (fiil) deyince anlaşılması gereken, daha doğrusu ceza yargılamasının

konusu, iddianamede yer alan olay ya da olaylardır. CMK, ceza yargılaması konusunu (uyuşmazlık konusunu) belirlemede ölçütün iddianame

olacağını açıkça göstermektedir. Yasaya göre 'Hüküm, ancak iddianamede (…) gösterilen (…) fiil hakkında verilir' (CMK m. 225/1).

Görülüyor ki iddianamede belirtilen olay ya da olaylar ceza davasının konusunu oluşturmaktadır. Bu durumda, ceza yargılamasının/hükmün

konusu, iddianamede gösterilen eylem(ler)in ne olduğu gözetilerek belirlenecektir. İddianamede gösterilen eylem (fiil) kavramını geniş

anlamak gerekir. İddianamede, failce önceden yaşanan tarihsel olayın; bireyselleştirilerek hikâye/tasvir edilip açıklanan dışa yansımış maddi

olayın bütününü, ceza yargılamasının/hükmün konusunu oluşturan eylem ya da eylemler olarak kabul etmek gerekir. Başka bir söyleyişle,

iddianamede açıklanan maddi olayın bütünü içinde, ceza hukukuna aykırı düşen ve bu nedenle cezalandırılabilir nitelikte olan eylem(ler),

davranış(lar) ceza yargılamasının/ hükmün konusu olacaklardır. Böylece, ceza yargılamasının/hükmün konusunu sınırlayan, i ddianamede

açıklanan dış dünyaya yansımış, maddi insan davranışlarından oluşan olayların bütünüdür.” (Yarg. C.G.K., 19.01.2016, 911/1).

5 “Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığınca 09.11.2006 gün ve 2396 sayılı iddianameyle Diyarbakır İli, Eğil İlçesi, Gündoğuran Mahallesi

nüfusuna kayıtlı ve 01.11.1987 doğumlu olup, soruşturma aşamasında suçlamaları kabul etmediğini beyan eden Mehmet Ö. hakkında kamu

davası açıldığı halde, yerel mahkemece, talimatla alınan ifadesinde s uçlamayı kabul ettiğini ve pişman olduğunu beyan eden, Diyarbakır,

Bağlar İlçesi, Yeni Köy nüfusuna kayıtlı ve 11.01.1987 doğumlu olduğu tutanağa geçirilen Mehmet Ö. hakkında hüküm kurulması kanuna

aykırıdır” (Yarg. C.G.K., 04.02.2014, 13-12/31).