Additional guarantees provided by the seller with regard to the sold goods

• Author: K. Berk KAPANCI
• Pages: 320-368

K. Berk KAPANCI

320 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı 2 Yıl 2015

ADDITIONAL GUARANTEES PROVIDED BY THE SELLER

WITH REGARD TO THE SOLD GOODS

ABSTRACT

As known, the conformity of the sold goods is of primary

importance to the buyer. When concluding the sa les contra ct, the buyer

not only aims to acquire the property rights of the sold goods but also

expects that the goods conform with what parties once have agreed. Thus

the non-conformity clearly deprives him/her to meet his/her a ims under

the contr act. Consequently, such quality risks are qua lified as “defects”

and separately secured by law under sta tutory warra nty lia bilities, vesting

the buyer with alter native rights towards the seller . However, the seller

may also provide additional contractua l guarantees to the buyer with

regard to the sold goods. These guar antees are mostly broa der in content

compared with the opportunities provided by law. This article aims to

identify the legal nature of the said guara ntees and determine the

applicable pr ovisions thereto.

Keywords: Sales contract, warranty for non-conformity, guarantee

liability, risk, security.

Giriş

Satış konusu malın sözleşmeye uygunluğu, alıcı açısından büyük

bir önem taşımaktadır. Öyle ki alıcı satış sözleşmesiyle sadece malı teslim

almayı değil, malın tahsis edeceği amaca uygunluğunu da gözetir. Satış

konusunun özel olarak kararlaştırılan veya genel olarak kendisinden

beklenebilecek niteliklerinde aksaklıklar/uygunsuzluklar içermesi ise,

alıcının istediği amaca ulaşmasında önemli bir engel teşkil eder.

Dolayısıyla alıcının bu menfaati, genel itibariyle ayıptan doğan

sorumluluk düzenlenmeleriyle (TBK m. 219 vd.) teminat altına alınmış

bulunmaktadır. Aslında satıcının ayıptan doğan sorumluluğunun

kanundaki düzenleniş tarzı (seçimlik haklar ve tazminat) ilk bakışta

alıcının mala ilişkin çıkarlarını yeterince tatmin eden bir düzenleme olarak

Satıcının Satış Konusuyla İlgili Olarak Verdiği (Saf) Garanti Taahhütleri

İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı 2 Yıl 2015 321

görülebilecektir

1

. Ancak bu düzenlemeler, satış sözleşmesinin temelini

oluşturmaz, istisnalar haricinde de emredici hüküm niteliği taşımaz

2

.

Dolayısıyla taraflar eğer isterlerse, kanunun kendilerine sunduğu düzeni

değiştirebilirler

3

.

İşte taraflar böyle farklı bir düzenleme yapmak yoluna gidecek

olurlarsa sözleşmesel garanti taahhütlerinden bahsedilecektir. Sözü edilen

garanti taahhütleri kimi zaman bizzat doğrudan verilen teminatın

kapsamına ilişkin olarak düzenlemeler öngörmekte; kimi zaman ise

sadece ayıptan doğan sorumluluktaki gözden geçirme, bildirim ve

zamanaşımı süreleri bakımından bir değişiklik getirmektedir. Bu şekilde

taraflar, kanunun ve dürüstlük kuralının kendilerine tanıdığı serbesti

çerçevesinde istedikleri şekilde sözleşmesel kayıtlar ortaya

koyabileceklerdir

4

. Ayrıca iradi olarak tasarlanabilecek olan bu türden

kayıtlar, sadece satış sözleşmesi bakımından değil edim sonucunun

somutlaştığı tüm sözleşme ilişkilerinde de (özellikle kira ve eser

sözleşmeleri) karşımıza çıkabilecektir

5

.

Garanti taahhütlerinin incelenmesi, kanunda bunlara ayrılmış özel

hükümler bulunmadığından sorunludur. Zira sözleşme özgürlüğü

1

Akünal, Teoman, “Satıcının “Onarım Garantisi””, İÜHFM, C.XXXVIII, Sayı 1-4, s.

547-570, s. 549.

2

Arbek, Ömer, Satım Konusu Ayıplı Malın Tamir Edilmesi, Yetkin Yayınları, Ankara,

2005, s. 134; Yavuz, Cevdet, Satıcının Satılanın (Malın) Ayıplarından Sorumluluğu,

Beta, İstanbul, 1989, s. 31 vd.; Şahiniz, Salih, Tacirler Arası Ticari Satımlarda Satıcının

Ayıplı İfadan (Ayıplı Mal Tesli minden) Sorumluluğu, Seçkin Yayınları, Ankara, 2008,

s.167; Schönle, Herbert, “Remarques sur la responsabilité causale du vendeur, selon

les articles 195 al. 1 et 208 al. 2 CO” , La Semaine Judiciaire, 1977, 99e Année, s. 465-

492, s. 478; Tercier, Pierre, Les Contrats Spéciaux, Schultess, Zürich – Basel – Genf,

2003, N.799; BGE 83 II 404, 91 II 348.

3

Akünal, s. 551.

4

Tandoğan, Haluk, Garanti Mukavelesi (Mahiyeti ve Benzeri Hukuki Münasebetlerden

Tefriki) BATİHAE, Ankara, 1959, s. 12; Tandoğan, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç

İlişkileri, C.II, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1987, s. 687;

Reisoğlu, Seza, Garanti Mukavelesi, Ajans-Türk Matbaası, Ankara, 1963, s. 54.

5

Gross, P., La notion d’obligation de garantie dans le droit des contrats, Paris, 1964, N.1.

K. Berk KAPANCI

322 İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt:6 Sayı 2 Yıl 2015

çerçevesinde söz konusu kayıtlar sonsuz farklı şekilde tasarlanabilir

6

. Bu

anlamda öğreti bu kayıtların düzenleme alanı ile kesişen genel kurallar

üzerinden belli prensipler ortaya koymaya çalışmaktadır.

Sonuç itibarıyla taraflar yasal düzeni (ayıptan doğan sorumluluk),

söz konusu sözleşmesel garanti taahhütlerine ilişkin kayıtlar çerçevesinde

ortadan kaldırabilecek, sınırlayabilecek, varolan yasal düzenlemeyi aynı

şekilde tekrar edebilecek ya da bunu aksine genişletebileceklerdir

7

.

Çalışmamızın amacı, öncelikle satış hukukunda satıcı tarafından

satış konusuyla ilgili olarak verilebilecek garanti taahhütlerinin hukuki

niteliklerinin saptanması ve bu garantilerin özel türlerinin detaylarıyla ele

alınmasıdır. Üreticinin verebileceği iradi garanti taahhütleri ve Tüketicinin

Korunması Hakkında Kanun’un (m. 56) öngördüğü yasal garanti

taahhütleri (garanti belgesi) ise çalışmamız kapsamı dışında kalmaktadır

8

.

I. Garanti Taahhüdü Türleri

1. Genel Olarak

“Garanti taahhüdü” tabiri hukuk öğretisinin yanı sıra, iş ve ticaret

hayatında sık sık kullanılmakta ancak çoğunlukla birbirinden farklı

içerikte teminatları ifade etmektedir

9

. Kullanılan tabirler tarafların

iradelerini ve borç altına girme niyetlerini belirlemede tek başına

doğrudan bir kıstas olarak kullanılamasa (TBK m.19 f.1) da büyük bir

6

Ancel, Pascal, “La garantie conventionnelle des vices cachés dans les conditions

générales de vente en matiere mobilièr e”, Revue Trimestrielle de Droit Commercial,

Tome XXXII, Année 1979, s. 203-229, s. 204.

7

Ancel, s. 204: Yazar, uygulamada sorumluluğu kaldıran veya sınırlayan anlaş malara

sorumluluğu genişleten anlaşmalara göre daha sık rastlandığını ifade etmektedir. Aynı

yönde Bkz. Tercier, N. 797.

8

Bu konularda ayrıntılı bilgi için bkz. Kapancı, Kadir Berk, Satış Hukukunda Ayıptan

Doğan Sorumluluk ve Sözleşmesel Garanti Taahhütleri, Oniki Levha Yayınları, İstanbul,

2012, s. 138 vd. ve s. 195 vd.

9

Reisoğlu, s. 4; Tandoğan, Garanti, s.1; Tandoğan, Borçlar Hukuku C.II, s. 68; Scyboz,

George, Le contrat de garantie et le cautionnement, Editions Universitaires Fribourg,

1979, s. 12; Tercier, N. 604; Develioğlu, H üseyin Murat, Les garanties indépendantes

examinées a la lumière d es règles relatives au cautionnement, Staempfli, Berne, 2006, s.

7- 9; Atiyah, P.S. / Adams, John N., The Sale of Goods, Pearson -Longman,

London,1995, s. 295.